Bất cập áp thuế, doanh nghiệp thuỷ sản hứng quả đắng

Là doanh nghiệp (DN) chế biến và xuất khẩu tôm sinh thái hàng đầu ở tỉnh Cà Mau, thế nhưng do tác động kéo dài của dịch Covid-19 nên nửa đầu năm nay, lợi nhuận của CTCP Chế biến thủy sản Cà Mau (Camimex Group) đã giảm tới 42,1% so với cùng kỳ năm ngoái. 

Đẩy doanh nghiệp vào con đường thua lỗ 

Việc sụt giảm doanh thu và lợi nhuận không riêng với Camimex mà là tình trạng chung của ngành chế biến thuỷ sản khác ở tỉnh Cà Mau với 68 DN xuất khẩu, trong đó 29 DN có 39 nhà máy chế biến thuỷ sản với tổng công suất 185.000 tấn/năm. 

Các DN chế biến thuỷ sản mong tháo gỡ vướng mắc trong việc áp thuế đối với sản phẩm thủy sản “chế biến” và “sơ chế”

Lẽ ra, với khó khăn của họ thì các chính sách về ưu đãi thuế cần được hỗ trợ kịp thời để cứu các DN thoát “cửa tử”. Thế nhưng, cách đây 2 tháng, Camimex và các DN thuỷ sản ở Cà Mau đã phải kêu cứu sau khi nhận được thông báo số 1057/TB-CT của Cục Thuế tỉnh Cà Mau về việc điều chỉnh kê khai quyết toán thuế thu nhập DN từ kỳ tính thuế năm 2015 đối với hoạt động chế biến thủy sản.

Theo đó, nổi cộm là việc áp dụng một số văn bản quy phạm pháp luật và hướng dẫn của Tổng cục Thuế khiến cho đa số các sản phẩm thuỷ sản chế biến của các DN ở Cà Mau bị quy là “sơ chế“ khiến các DN không được hưởng ưu đãi thuế suất thuế Thu nhập DN (TNDN).

Và mới đây nhất, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản (Vasep) cũng đề nghị Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) xem xét cho các DN có đăng ký ngành nghề kinh doanh chế biến, bảo quản thủy sản và có nhà máy chế biến thủy sản. Cụ thể, các sản phẩm từ thủy sản (mã ngành 1020) được ưu đãi thuế TNDN theo Nghị định 12/2015/NĐ-CP bằng cách sửa đổi lại Khoản 1, Điều 1 của Thông tư 26/2015/TT-BTC.

Như lưu ý của Vasep, một số DN chế biến thuỷ sản trước đây đã từng được các Cục thuế các tỉnh cho hưởng ưu đãi thuế TNDN với mức thuế suất 15%. Tuy nhiên, sau một số công văn hướng dẫn (được ban hành từ cuối 2017 đến nay) thì các sản phẩm của DN lại bị quy sang hàng sơ chế và thuế suất DN phải nộp lại tăng lên 20%.

“Điều này đã gây ra một thiệt hại lớn cho các DN, do trước đó các DN được hưởng ưu đãi nên khi bán hàng đã chấp nhận giảm giá cho khách hàng nước ngoài và cân đối nâng giá thu mua tôm nguyên liệu của người dân để tăng lượng khách hàng và lượng nguyên liệu thu mua được. Do đó, sau khi DN bị nâng mức áp thuế TNDN và bị truy thu thì đã đẩy nhiều DN vào con đường thua lỗ nghiêm trọng”, phía Vasep nêu rõ.

Nên tránh mập mờ áp thuế

Trong khi đó, như chia sẻ của ông Nguyễn Văn Được, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín, đối với thủy hải sản chỉ qua ướp lạnh -18 độ; hoạt động chế biến thủy, hải sản làm chín mà không tạo ra sản phẩm mới với mục đích chỉ để bảo quản, thì cả hai hoạt động này chỉ là hoạt động sơ chế thông thường, không được coi là hoạt động chế biến thủy hải, sản để được ưu đãi thuế TNDN.

Theo ông Được, thuế Giá trị gia tăng của sản phẩm này ở khâu tự sản xuất là không chịu thuế và ở khâu lưu thông thương mại là không phải kê khai nộp thuế, hoặc thuế suất 5% hoặc 0% nếu xuất khẩu. Khi đó thuế suất thuế TNDN là 20% nếu không thuộc địa bàn được ưu đãi thuế.

Trái lại, phía Vasep lại có kiến nghị: “Cho phép chế biến từ sản phẩm tươi sống đã qua đông lạnh đến -18 độ C, chế biến từ sản phẩm tươi sống thành sản phẩm chín, chế biến từ nguyên liệu có pha trộn gia vị phụ liệu để ra hàng giá trị gia tăng được xem là hoạt động chế biến của DN thủy sản và được hưởng ưu đãi thuế TNDN theo Thông tư số 96/2015/TT-BTC của Bộ Tài chính”.

Theo Vasep, cho tới nay, hoạt động chế biến của các DN thủy sản gồm 3 dạng: Thứ nhất là chế biến từ sản phẩm tươi sống để XK. Thứ hai là chế biến từ sản phẩm tươi sống thành sản phẩm chín. Thứ ba là chế biến từ nguyên liệu có pha trộn gia vị phụ liệu để ra hàng giá trị gia tăng. 

Nhưng khi quyết toán thuế hoặc thanh tra, kiểm tra các DN chế biến thủy sản, các sản phẩm của cả ba dạng chế biến trên đều không được các cơ quan ngành thuế công nhận là sản phẩm “chế biến” mà chỉ là ‘sơ chế”.

Ở góc độ quản lý, hồi đầu tháng 7/2020, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến đã có công văn gửi Bộ Tài chính đề nghị xử lý vướng mắc trong việc áp thuế đối với sản phẩm thủy sản “chế biến” và “sơ chế”. 

Tại công văn này, Bộ NN&PTNT đề nghị Bộ Tài chính xem xét, giải quyết và hướng dẫn về kiến nghị của Vasep nhằm thúc đẩy phát triển ngành thủy sản, góp phần giúp DN giảm chi phí sản xuất, tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Đặc biệt là trong thời kỳ hiện nay, DN đang gặp khó khăn bởi ảnh hưởng của dịch Covid 19. 

Thế Vinh