Chính phủ đề xuất hai cơ chế, chính sách đặc thù cho dự án đường sắt tốc độ cao

Chiều 4/12, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức phiên họp thứ 52 cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết Chính phủ đề xuất hai chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Chính sách thứ nhất, tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và công tác di dời công trình điện có điện áp từ 110kV trở lên của dự án thành các dự án độc lập, nguồn vốn được bố trí từ ngân sách trung ương và địa phương.

Các địa phương, EVN là cấp có thẩm quyền, tổ chức lập, quyết định đầu tư, thực hiện các dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn và việc đầu tư các hạng mục liên quan đến nội dung này không phải lập chủ trương đầu tư.

Nguồn vốn ngân sách trung ương cấp trực tiếp cho địa phương, EVN để thực hiện; trường hợp ngân sách trung ương chưa kịp bố trí, các địa phương được chủ động cân đối nguồn ngân sách địa phương để thực hiện, ngân sách trung ương sẽ hoàn trả cho ngân sách địa phương sau khi cân đối được vốn. Giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết khoản này.

Chính phủ cho biết, Luật Đầu tư công hiện hành quy định cấp có thẩm quyền khi phê duyệt chủ trương đầu tư dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A, nhóm B, nhóm C có quyền quyết định việc tách hoặc không tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án thành phần độc lập.

Luật Đầu tư công không quy định việc tách một dự án thành các dự án độc lập. Như vậy, để tách thành dự án độc lập thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội. Việc tách thành dự án độc lập có ưu điểm là công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và di dời công trình điện sẽ được triển khai độc lập và được triển khai song song với công tác lập báo cáo nghiên cứu khả thi.

Chính sách thứ 2, Chính phủ đề xuất trong thời gian Quốc hội không họp, Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung, điều chỉnh cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho các phương thức đầu tư (nếu có) để kịp thời triển khai dự án và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Thẩm tra nội dung trên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban đánh giá việc bổ sung cơ chế, chính sách cho dự án là cần thiết.

Về chính sách một, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy đề xuất của Chính phủ về việc tách công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và di dời công trình điện từ 110 kV trở lên của Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam thành một dự án riêng là có cơ sở.

Tuy nhiên, đề nghị cân nhắc tách thành một dự án thành phần độc lập và giao Chính phủ chỉ đạo các địa phương, bộ, ngành lập Báo cáo nghiên cứu khả thi nhằm bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất. Đồng thời xác định rõ tổng mức đầu tư, diện tích đất thu hồi và tiến độ hoàn thành.

Về chính sách thứ hai, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy Quốc hội đã có quy định tại Nghị quyết số 172/2024, do vậy, không cần đề xuất thêm.

Về kiến nghị Quốc hội chấp thuận bổ sung các chính sách áp dụng cho dự án vào Nghị quyết chung của kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, trong trường hợp chính sách đề xuất được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất thì đề xuất của Chính phủ về việc quy định bổ sung chính sách áp dụng cho dự án tại Nghị quyết chung của kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV là phù hợp.

Dự và phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, Chính phủ quyết tâm phải triển khai dự án đường sắt tốc độ cao càng sớm càng tốt, ngay khi công tác chuẩn bị hoàn tất. Vì vậy, Chính phủ đề nghị Quốc hội xem xét ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong một số trường hợp như nội dung về chính sách hai đã nêu.

Liên quan đến chính sách một, Phó Thủ tướng Thường trực đề nghị cần bao quát hơn để không chỉ các dự án điện từ 110 kV trở lên mới được tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và công tác di dời thành dự án độc lập mà cả các dự án khác đi kèm như công trình giao thông phục vụ khai thác đường sắt, nhà ga, bến đỗ… vốn là các hạng mục để phát huy công năng của đường sắt tốc độ cao cũng cần được hưởng chính sách tương tự.

Kết luận về nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất về việc trình Quốc hội xem xét cho ý kiến, đồng thời bổ sung vào Nghị quyết Kỳ họp thứ 10 các cơ chế chính sách áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam có tổng vốn sơ bộ khoảng 1,7 triệu tỷ đồng, tương đương 67 tỷ USD. Tuyến đường dài 1.541 km, điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP HCM), qua 20 tỉnh, thành.