CHUYỂN ĐỔI NĂNG LƯỢNG VỚI PHÁT TRIỂN ĐIỆN HẠT NHÂN

Lý do tái khởi động điện hạt nhân:

An ninh năng lượng: Việc phát triển điện hạt nhân được coi là giải pháp quan trọng để đảm bảo nguồn cung cấp điện ổn định, đặc biệt trong bối cảnh các nguồn năng lượng truyền thống như điện than và thủy điện đang gặp nhiều thách thức.
Cam kết môi trường: Điện hạt nhân, với đặc điểm là nguồn năng lượng có lượng phát thải carbon thấp và khả năng cung cấp điện ổn định, có thể trở thành một trong những giải pháp quan trọng trong chiến lược chuyển đổi năng lượng của Việt Nam.
Kế hoạch triển khai:

Lộ trình phát triển: Việt Nam dự kiến (theo kế hoạch cũ) sẽ có nhà máy điện hạt nhân đầu tiên hoạt động vào khoảng năm 2023, cung cấp thêm cho nguồn điện ít nhất là 10.000 MW với sự giúp đỡ của Liên bang Nga.
Công nghệ áp dụng: Công nghệ được lựa chọn là AES-2006, thế hệ III+, đáp ứng yêu cầu cao nhất về an toàn, hiện đại nhất theo Nghị quyết Quốc hội.
Thách thức và yêu cầu:

Thời gian chuẩn bị: Việc đầu tư một nhà máy điện hạt nhân cần thời gian chuẩn bị và đầu tư từ 10-15 năm mới đưa vào phát điện được.
Nguồn nhân lực và hạ tầng: Việc phát triển điện hạt nhân đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và khung pháp lý.
Kinh nghiệm quốc tế:

Canada: Nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm Canada, đang tích cực phát triển các lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) như một giải pháp năng lượng sạch và hiệu quả.
Việc tái khởi động các dự án điện hạt nhân tại Việt Nam đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình triển khai.

Chiến lược phát triển năng lượng hạt nhân của Canada, đặc biệt là lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR), bắt đầu từ năm 2018 với việc thiết lập lộ trình SMR. Đây là cuộc thảo luận toàn quốc kéo dài 10 tháng nhằm định hình tầm nhìn cho sự phát triển SMR tại Canada. Lộ trình này dẫn đến Kế hoạch Hành động SMR vào năm 2020, một nỗ lực hợp tác giữa nhiều bên liên quan, bao gồm chính phủ liên bang, các tỉnh và vùng lãnh thổ, cộng đồng địa phương, các công ty điện lực, ngành công nghiệp, phòng thí nghiệm nghiên cứu và các tổ chức giáo dục. Kế hoạch này bao gồm 520 hành động cụ thể đang được triển khai, với báo cáo thường xuyên về tiến độ thực hiện.

Một ví dụ tiêu biểu về hợp tác liên tỉnh là biên bản ghi nhớ giữa bốn tỉnh Saskatchewan, Ontario, New Brunswick và Alberta, ký kết năm 2022, nhằm phát triển SMR. Biên bản này bao gồm các nội dung về sẵn sàng công nghệ, quy mô lưới điện, khung pháp lý, kinh tế, tài chính, quản lý chất thải hạt nhân và sự tham gia của cộng đồng địa phương. Tại Saskatchewan, các cuộc gặp gỡ với đối tác cấp tỉnh diễn ra thường xuyên, thúc đẩy tiến trình phát triển SMR.

SMR có nhiều lợi thế, bao gồm chi phí đầu tư thấp hơn so với lò phản ứng lớn, giảm thiểu rủi ro và khả năng mở rộng linh hoạt theo nhu cầu. Chúng cũng yêu cầu ít nước làm mát hơn, tạo điều kiện linh hoạt trong việc lựa chọn địa điểm xây dựng. Ngoài việc cung cấp điện, SMR còn có thể cung cấp nhiệt cho các ứng dụng công nghiệp và phục vụ các cộng đồng vùng sâu, vùng xa. Dự báo ngành công nghiệp hạt nhân sẽ đạt giá trị 150 tỷ USD vào năm 2040, với nhiều cam kết từ các quốc gia về phát triển điện hạt nhân. Tại Canada, tỉnh Ontario dự kiến xây dựng bốn SMR, mỗi lò có công suất 300 MW, với cơ sở đầu tiên hoạt động vào năm 2029. Saskatchewan cũng lên kế hoạch đưa SMR đầu tiên vào hoạt động năm 2034.

Tuy nhiên, việc phát triển SMR đối mặt với một số thách thức, bao gồm chi phí đầu tư ban đầu cao, yêu cầu về lực lượng lao động có tay nghề và các quy định pháp lý nghiêm ngặt. Đối với Việt Nam, nếu muốn phát triển SMR và điện hạt nhân, cần bắt đầu lập kế hoạch ngay từ bây giờ, vì quá trình này đòi hỏi thời gian dài để chuẩn bị về quy định, chuỗi cung ứng và nguồn nhân lực.

Việc triển khai SMR không chỉ góp phần đảm bảo an ninh năng lượng mà còn tạo cơ hội kinh tế, việc làm và giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, hướng tới mục tiêu chuyển đổi năng lượng bền vững.

Lò phản ứng mô-đun nhỏ (Small Modular Reactor - SMR) là loại lò phản ứng hạt nhân tiên tiến với công suất điện lên đến 300 MWe mỗi tổ máy, tương đương khoảng 1/3 công suất của các lò phản ứng hạt nhân truyền thống.

Đặc điểm chính của SMR:

Kích thước nhỏ gọn: SMR có kích thước vật lý nhỏ hơn nhiều so với lò phản ứng truyền thống, giúp dễ dàng trong việc vận chuyển và lắp đặt.
Thiết kế mô-đun: Các thành phần của SMR được chế tạo dưới dạng mô-đun, cho phép lắp ráp tại nhà máy và vận chuyển đến địa điểm xây dựng, giảm thời gian và chi phí xây dựng.
Linh hoạt trong lựa chọn địa điểm: Do yêu cầu về nước làm mát ít hơn, SMR có thể được triển khai ở nhiều địa điểm khác nhau, bao gồm cả những khu vực không gần nguồn nước lớn.
An toàn cao: Nhiều thiết kế SMR tích hợp các hệ thống an toàn thụ động, giảm thiểu nguy cơ sự cố và tăng cường độ tin cậy trong vận hành.

Lợi ích của SMR:

Giảm chi phí đầu tư ban đầu: Với công suất nhỏ và thiết kế mô-đun, SMR yêu cầu vốn đầu tư ban đầu thấp hơn so với các lò phản ứng lớn, giảm rủi ro tài chính cho các dự án năng lượng hạt nhân.
Thời gian xây dựng ngắn: Việc lắp ráp các mô-đun tại nhà máy và vận chuyển đến địa điểm lắp đặt giúp rút ngắn thời gian xây dựng, nhanh chóng đưa nhà máy vào hoạt động.
Phù hợp với nhu cầu địa phương: SMR có thể được triển khai linh hoạt theo nhu cầu năng lượng của từng khu vực, đặc biệt hữu ích cho các vùng xa xôi hoặc có lưới điện hạn chế.
Hỗ trợ chuyển đổi năng lượng: SMR cung cấp nguồn điện phát thải carbon thấp, góp phần vào mục tiêu giảm phát thải và chuyển đổi năng lượng bền vững.

Thách thức trong phát triển SMR:

Chi phí và kinh tế: Mặc dù chi phí đầu tư ban đầu thấp hơn, việc đảm bảo tính kinh tế và cạnh tranh của SMR so với các nguồn năng lượng khác vẫn là một thách thức.
Quy định pháp lý: Các yêu cầu pháp lý nghiêm ngặt về an toàn và môi trường có thể làm chậm tiến độ phát triển và triển khai SMR.
Nguồn nhân lực: Việc đào tạo và duy trì lực lượng lao động có tay nghề cao để vận hành và bảo trì SMR là một yếu tố quan trọng cần được quan tâm.

Triển vọng của SMR:

- SMR được kỳ vọng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Nhiều quốc gia, bao gồm Mỹ, Canada, Anh và Hàn Quốc, đang tích cực nghiên cứu và phát triển công nghệ này để bổ sung vào cơ cấu năng lượng của mình.

- Tại Việt Nam, việc nghiên cứu và đề xuất ứng dụng SMR trong phát triển điện hạt nhân đang được xem xét như một giải pháp tiềm năng để đáp ứng nhu cầu năng lượng và giảm phát thải carbon trong tương lai.

NGUỒN THAM KHẢO:

- Tái khởi động điện hạt nhân Ninh Thuận: Việt Nam sẵn sàng cho một kỷ nguyên mới
Bài viết trên Báo Chính Phủ ngày 25/11/2024, đề cập đến việc Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII thống nhất chủ trương tái khởi động Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận và tiếp tục nghiên cứu chương trình điện hạt nhân tại Việt Nam (Báo Chính Phủ)

- Điểm nhấn từ kế hoạch mở rộng ngành điện hạt nhân của Canada
Bài viết trên Năng Lượng Quốc Tế ngày 15/12/2024, trình bày về kế hoạch của tỉnh Ontario trong việc phát triển Dự án Lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) đầu tiên của Canada, dự kiến bắt đầu xây dựng vào đầu năm 2025 và đi vào hoạt động vào năm 2029 (Năng Lượng Quốc Tế)

- Phát triển điện hạt nhân: Kinh nghiệm từ Canada
Bài viết trên Quản Lý Thị Trường ngày 10/10/2024, giới thiệu về việc Canada nghiên cứu triển khai lò phản ứng hạt nhân mô-đun nhỏ Candu SMR, sử dụng công nghệ lò phản ứng thế hệ thứ ba có công suất lên đến 300 MW (Quản Lý Thị Trường)

- Chuyển đổi năng lượng gắn với phát triển điện hạt nhân
Bài viết trên VnEconomy ngày 20/08/2024, đề cập đến chiến lược và chính sách phát triển năng lượng hạt nhân tập trung vào lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) của Canada, bắt đầu từ năm 2018 với lộ trình SMR và kế hoạch hành động SMR vào năm 2020 (VnEconomy)

- Vietnam to amend national power plan to include nuclear energy
Bài viết trên Reuters ngày 21/10/2024, thông tin về việc Việt Nam sẽ điều chỉnh kế hoạch phát triển điện quốc gia (PDP8) để bao gồm các lựa chọn về năng lượng hạt nhân và hydro, nhằm khai thác tiềm năng năng lượng và đảm bảo cung cấp năng lượng ổn định (Reuters)

Vietnam weighs resuming nuclear power development plans
Bài viết trên Reuters ngày 13/09/2024, cho biết Việt Nam đang xem xét khôi phục các kế hoạch phát triển điện hạt nhân để đảm bảo an ninh năng lượng và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, với mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 (Reuters)