EU đã phải nhượng bộ gì để đạt thỏa thuận thương mại với Mỹ?

Ngày 27/7 (giờ Mỹ), Tổng thống Donald Trump tuyên bố rằng Mỹ đã đạt được thỏa thuận thương mại với Liên minh châu Âu (EU) sau khi thảo luận với Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen chỉ ít ngày trước thời hạn 1/8 Washington áp thuế đối ứng lên các đối tác thương mại.

Theo đó, Mỹ sẽ áp thuế 15% đối với hầu hết hàng hóa châu Âu vào Mỹ, bao gồm cả ô tô.

Như vậy, mức thuế suất 15% mà hai bên đạt được chỉ bằng một nửa mức 30% mà ông Trump đã từng đe dọa áp dụng với EU – đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, nhưng cao hơn mức thuế cơ sở 10% mà EU kỳ vọng.

Để đạt được mức thuế này, ông Trump cho biết EU đã đồng ý mở cửa toàn bộ thị trường các nước thành viên với mức thuế 0% lên hàng hóa nhập từ Mỹ.

Đáng chú ý, EU sẽ mua 750 tỷ USD năng lượng của Mỹ và đầu tư thêm 600 tỷ USD vào nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Ngoài ra, khối 27 nước cũng sẽ "mua hàng trăm tỷ USD thiết bị quân sự", nhưng không đưa ra con số cụ thể.

"Đây là một thỏa thuận rất mạnh mẽ, một thỏa thuận rất lớn, là thỏa thuận lớn nhất trong tất cả các thỏa thuận", ông Trump phát biểu cùng với bà von der Leyen tại Scotland.

Bà von der Leyen cho biết trong một cuộc họp báo sau khi thỏa thuận được công bố, một số sản phẩm, bao gồm máy bay và linh kiện, một số hóa chất và dược phẩm, sẽ không bị áp thuế.

Mức thuế suất 15% mới sẽ không được áp dụng thêm vào bất kỳ mức thuế nào hiện đang có hiệu lực, lãnh đạo EC cho biết thêm.

"Chúng ta có một thỏa thuận giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Đây là một thỏa thuận tốt, một thỏa thuận rất lớn, sau với những phiên đàm phán khó khăn", bà von der Leyen nhấn mạnh.

Dù vẫn còn nhiều chi tiết và mốc thời gian của các khoản đầu tư của EU còn bỏ ngỏ, thỏa thuận này đánh dấu thời điểm quan trọng đối với Tổng thống Trump, sau nhiều tuần bất ổn xung quanh các cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ và EU.

Trong một cuộc họp báo trước cuộc gặp gỡ với lãnh đạo EC, ông Trump cho biết khả năng hai bên đạt được một khuôn khổ thỏa thuận là 50-50. Phía Brussels đã lên kịch bản không có thỏa thuận nếu đàm phán thương mại không đạt kết quả trước ngày 1/8.

Các nhà lập pháp EU đã thông qua một gói thuế quan trả đũa lớn, nhắm vào một loạt hàng hóa của Mỹ. Khối này cũng đã cân nhắc việc triển khai "Công cụ chống cưỡng ép" của EU, một động thái được coi là "vũ khí thương mại" của khối.

Sau khi thỏa thuận Mỹ-EU được công bố, các nhà lãnh đạo châu Âu đã phản ứng tích cực trong bối cảnh khối này dường như đã tránh được một cuộc chiến thương mại. Tuy thế, một số người vẫn đã bày tỏ sự thận trọng về các điều khoản của thỏa thuận.

Thủ tướng Ireland Micheál Martin cho biết thỏa thuận này "mang lại sự rõ ràng và tính dễ dự đoán cho mối quan hệ thương mại giữa EU và Mỹ" và “tốt cho doanh nghiệp, nhà đầu tư và người tiêu dùng”.

Thủ tướng Đức Friedrich Merz hoan nghênh thỏa thuận mới, nêu bật những lợi ích mà nó sẽ mang lại cho ngành công nghiệp ô tô của nước này.

"Với thỏa thuận trong các cuộc đàm phán EU-Mỹ về thuế quan, [hai bên] đã tránh một cuộc xung đột thương mại, vốn sẽ ảnh hưởng nặng nề đến nền kinh tế định hướng xuất khẩu của Đức", ông Merz cho biết trong một tuyên bố.

"Điều này đặc biệt đúng đối với ngành công nghiệp ô tô, nơi mức thuế quan hiện tại là 27,5% đã giảm gần một nửa xuống còn 15%. Đặc biệt ở đây, việc giảm thuế nhanh chóng có ý nghĩa rất lớn", lãnh đạo Đức nói thêm.

Thủ tướng Hà Lan Dick Schoof cho biết trong một bài đăng trên mạng xã hội X rằng "không có thuế quan thì sẽ tốt hơn", nhưng dành lời khen cho EC vì đã chốt được thỏa thuận tốt nhất có thể.

Ông cho biết thỏa thuận đang được tiến hành “mang lại sự rõ ràng hơn cho các doanh nghiệp của chúng tôi và mang lại sự ổn định hơn cho thị trường”.

Về phần mình, các lãnh đạo chính phủ Ý, bao gồm Thủ tướng Giorgia Meloni, đã ra tuyên bố cho biết thỏa thuận này giúp tránh "xung đột trực tiếp giữa hai bờ Đại Tây Dương" và "đảm bảo sự ổn định" giữa Mỹ và Liên minh Châu Âu.

Tuyên bố cũng cho biết Ý đánh giá mức thuế quan 15% là "bền vững", nếu tỷ lệ phần trăm đó bao gồm, và không được cộng thêm, các mức thuế quan trước đó.

Còn ông Bernd Lange, người đứng đầu ủy ban thương mại của Nghị viện châu Âu, cho rằng mức thuế quan như vậy thiếu cân bằng và khoản đầu tư lớn của EU dự kiến vào Mỹ sẽ gây thiệt hại cho chính khối này.

Theo Hội đồng châu Âu, nếu tính cả thương mại dịch vụ và hàng hóa, trao đổi thương mại Mỹ-EU ở mức 1,68 nghìn tỷ EUR (1,97 nghìn tỷ USD) năm 2024.

Dù EU có thặng dư trong thương mại hàng hóa, nhưng khối này lại ghi nhận thâm hụt trong mảng dịch vụ. Điều này khiến EU có tổng thặng dư thương mại khoảng 50 tỷ EUR với Mỹ vào năm ngoái.

Tuần trước, ông Trump công bố Mỹ đã đạt được thỏa thuận "rất lớn" với Nhật Bản, trong đó Mỹ sẽ áp thuế đối ứng 15% với hàng hoá của Nhật Bản xuất sang Mỹ, đồng thời hạ thuế đối với ô tô. Đổi lại, Nhật Bản sẽ "mở cửa cho thương mại, bao gồm ô tô và xe tải, gạo và một số hàng nông sản khác, cùng nhiều mặt hàng khác".

Khi đó, Tổng thống Mỹ ca ngợi thỏa thuận này là "có lẽ lớn nhất từ trước đến nay", khi Nhật Bản sẽ đầu tư 550 tỷ USD vào Mỹ và Mỹ sẽ "nhận 90% lợi nhuận".