EU hoãn triển khai đầy đủ Đạo luật AI tới năm 2027: Thận trọng hay bước lùi?

Động thái này gây ra luồng ý kiến trái chiều: giới công nghệ hoan nghênh, còn các tổ chức bảo vệ người tiêu dùng lo ngại đây là bước lùi đáng tiếc trước sức ép ngày càng lớn của các tập đoàn công nghệ.

Ra mắt ngày 20/11, “Gói luật số hoá tổng hợp” (DigitalOmnibus) của Ủy ban châu Âu đề xuất điều chỉnh hàng loạt quy định liên quan đếnmôi trường số, trong đó quan trọng nhất là việc lùi thời điểm áp dụng đầy đủcác quy tắc đối với AI rủi ro cao - trụ cột của Đạo luật AI (AI Act). Nếu đượcthông qua, nhiều quy định trọng yếu sẽ bị lùi từ tháng 8/2026 sang tháng12/2027.

Ủy ban châu Âu cho biết nguyên nhân chính đến từ việc nhiềuquốc gia thành viên chưa hoàn tất bộ máy thực thi, đặc biệt là việc chỉ địnhcác cơ quan có thẩm quyền đánh giá và giám sát việc tuân thủ Đạo luật AI.

Theobà Hanane Taidi, Tổng Giám đốc TIC Council, đánhgiá sự phù hợp, “nhiều quốc gia bỏ lỡ hạn chót tháng 8/2025, khiến hệ thốngchưa thể vận hành đầy đủ”.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp châu Âu - đặc biệt là các doanhnghiệp vừa và nhỏ - cho rằng họ cần thêm thời gian để thích ứng với bộ khungpháp lý phức tạp, liên quan đến đánh giá rủi ro, quản trị dữ liệu và yêu cầuminh bạch của hệ thống AI.

Không ít ý kiến trong nội bộ EU lo ngại: nếu triển khai quánhanh, doanh nghiệp trong khối sẽ chịu gánh nặng tuân thủ lớn hơn so với cácđối thủ ở Mỹ hay Trung Quốc, qua đó làm giảm năng lực cạnh tranh của châu Âu.

Trái ngược với sự thận trọng của EU, các tổ chức bảo vệngười tiêu dùng và giới vận động chính sách tỏ ra lo lắng về xu hướng “giảmđiều tiết”.

Ông Peter Norwood, chuyên gia của Finance Watch, cảnh báorằng việc trì hoãn có thể mở đường cho những mô hình AI chưa được kiểm chứngtiếp cận các dữ liệu vốn bị hạn chế - từ đó gây rủi ro trực tiếp cho người dân.“Một người có thể bị từ chối khoản vay hay bị nâng phí bảo hiểm dựa trên một môhình AI thiên lệch mà họ hoàn toàn không biết”, ông nói.

Tổ chức Người tiêu dùng châu Âu (BEUC) thậm chí mô tả đây là“dấu hiệu nhượng bộ gần như hoàn toàn cho Big Tech”, trong bối cảnh các tậpđoàn công nghệ liên tục vận động để giảm bớt các yêu cầu khắt khe của Đạo luậtAI.

Hiệp hội CCIA - đại diện cho Amazon, Google, Apple, Uber -hoan nghênh đề xuất trì hoãn, nhưng vẫn yêu cầu EU “mạnh dạn hơn” trong việcđiều chỉnh những khái niệm như “rủi ro hệ thống” hoặc phạm vi áp dụng của cácđiều khoản bản quyền.

Để gói Omnibus được thông qua, EU sẽ phải sửa đổi cả Quyđịnh Bảo vệ Dữ liệu Chung (GDPR) - một trong những đạo luật quan trọng và nhạycảm nhất của khối. Không ít nghị sĩ châu Âu đã tuyên bố phản đối, cho rằng đâylà bước đi thiếu thận trọng, bỏ qua các đánh giá tác động và tham vấn rộng rãi.

Một số đạo luật liên quan còn chưa kịp triển khai đầy đủ,việc điều chỉnh ngay lập tức khiến nhiều nghị sĩ cho rằng họ đang phải “sửa lạinhững gì mình vừa mới thông qua”.

Dù vậy, EU vẫn phải hoàn thiện khung pháp lý trước hạn chóttháng 8/2026, thời điểm bắt buộc triển khai các quy định về hệ thống AI rủi rocao. Điều này tạo ra áp lực lớn: hoặc trì hoãn để tránh hỗn loạn, hoặc siếtchặt để giữ đúng tinh thần bảo vệ người dân mà Đạo luật AI hướng tới.

Cuộc tranh luận tại châu Âu phản ánh bài toán chung mà thếgiới đang đối mặt: làm thế nào để thúc đẩy đổi mới trong lĩnh vực AI mà khôngđánh đổi quyền lợi người dân và sự an toàn của xã hội.

Với việc đề xuất lùi thời hạn triển khai Đạo luật AI, EUđang cố gắng tìm điểm cân bằng giữa khát vọng dẫn đầu về quản trị AI và thực tếtriển khai tại các quốc gia thành viên.

Tuy nhiên, việc trì hoãn quá lâu có thểkhiến mục tiêu trở thành "chuẩn mực toàn cầu" của châu Âu đối mặtnhiều thách thức - nhất là khi tốc độ phát triển của AI đang tăng chóng mặt.

Chặng đường để Đạo luật AI đi vào thực tế vì thế vẫn cònnhiều tranh cãi, và quyết định cuối cùng của EU sẽ tác động mạnh mẽ không chỉđến doanh nghiệp trong khối mà còn đến toàn bộ thị trường công nghệ toàn cầu.