CỔNG THÔNG TIN VÀ ĐẦU TƯ QUỐC TẾ
(TBTCO) - Sự gia tăng mạnh mẽ của các giao dịch tài sản mã hóa tại Việt Nam đòi hỏi có một khung pháp lý, cơ chế quản lý phù hợp để phát triển bền vững thị trường tiềm năng này, đồng thời, bảo vệ nhà đầu tư khỏi các hành vi gian lận.
Nguồn: Hiệp hội Blockchain Việt Nam Đồ họa: Văn Chung
Tạo cơ sở pháp lý ban đầu
Hoạt động phát hành và giao dịch tài sản mã hóa đang phát triển nhanh chóng cả về khối lượng phát hành, giá trị giao dịch và mức độ phức tạp. Sự phổ biến rộng rãi của tài sản mã hóa trên toàn cầu đặt ra cơ hội, thách thức và rủi ro đối với sự ổn định của hệ thống tài chính và sự phát triển của các nền kinh tế. Các cơ quan quản lý ở nhiều quốc gia đang nỗ lực xây dựng khung pháp lý để điều chỉnh và quản lý thị trường này.
Tại Hội thảo Chia sẻ kinh nghiệm quản lý và vận hành các sàn giao dịch tài sản mã hóa tập trung do Hiệp hội Blockchain tổ chức ngày 27/3, ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech, Hiệp hội Blockchain (VBA) cho biết, Việt Nam nằm trong nhóm nước dẫn đầu về khối lượng giao dịch tiền mã hóa (đứng trong top 5 quốc gia có khối lượng giao dịch cao nhất trên sàn Binance) với khoảng 20 tỷ USD/tháng.
Theo ông Trần Huyền Dinh, việc quản lý sàn giao dịch tài sản mã hóa tập trung nhằm kiểm soát dòng tiền, thuế và rủi ro. Đồng thời, cân bằng giữa lợi ích kinh tế, vừa đảm bảo an toàn cho nhà đầu tư, vừa tạo điều kiện thúc đẩy đối mới và phát triển hệ sinh thái số tại Việt Nam.
“Việc thí điểm sàn giao dịch mã hóa tập trung sẽ giúp người tiêu dùng có thể mở rộng kênh đầu tư tài sản mới. Bên cạnh đó, người tiêu dùng được bảo vệ khi xảy ra tranh chấp, đồng thời tuân thủ các quy định tại Việt Nam và quốc tế. Đối với doanh nghiệp, tạo môi trường pháp lý minh bạch và an toàn. Đối với cơ quan quản lý, việc thí điểm sàn giao dịch góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế số, tạo cơ sở pháp lý ban đầu, ngăn chặn dòng tiền bất hợp pháp, tuân thủ về phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố (AML/CFT) quốc tế. Đồng thời, tăng khả năng kiểm soát và giám sát thị trường, thu thuế hiệu quả” - ông Dinh cho hay.
Cũng theo ông Trần Huyền Dinh, đối với nền kinh tế, việc triển khai thí điểm sàn giao dịch mã hóa tập trung có thể thu hút vốn đầu tư khi hành lang pháp lý rõ ràng. Bên cạnh đó, tạo công ăn việc làm trong lĩnh vực công nghệ cao, góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp về công nghệ blockchain, phù hợp với chiến lược trong kỷ nguyên mới của Đảng và Nhà nước.
Cần sự phối hợp liên ngành
Còn theo Thượng tá Dương Đức Hùng, Phó trưởng phòng Phòng chống khủng bố, Cục An ninh Nội địa, Bộ Công an, các sàn giao dịch mã hóa tập trung với khả năng xử lý hàng tỷ USD giao dịch mỗi ngày đã trở thành một trụ cột quan trọng trong hệ sinh thái tài chính số. Tại Việt Nam, sự phát triển của thị trường này cũng rất đáng chú ý. Theo Thượng tá Hùng, dù Việt Nam chưa ghi nhận các vụ việc cụ thể về tài trợ khủng bố thông qua tiền mã hóa với quy mô lớn, nhưng nguy cơ này là hoàn toàn hiện hữu và đang gia tăng.
Việt Nam đang có khoảng trên 17 triệu người sở hữu tài sản mã hóa
Theo dữ liệu của Công ty phân tích dữ liệu Crypto hàng đầu thế giới Chainalysis, từ năm 2022 tới 2024, Việt Nam luôn có dòng chảy tài sản mã hoá đi vào trên 100 tỷ USD. Chưa kể, dự báo của Triple-A khi cho thấy Việt Nam đang có khoảng trên 17 triệu người sở hữu tài sản mã hóa, chiếm 17% dân số và đứng thứ 5 trên toàn cầu. Vì thế, cần phải xây dựng chính sách phù hợp để có thể khai thác tối đa nguồn lực này.
Trước những nguy cơ này, nhiều quốc gia trên thế giới đã triển khai các biện pháp quản lý hiệu quả mà chúng ta có thể học hỏi. Ông Hùng dẫn chứng, tại Mỹ, các sàn giao dịch tài sản mã hóa tập trung như Coinbase, Kraken hay Gemini phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố theo Đạo luật Bảo mật ngân hàng (BSA). Các sàn này bắt buộc thực hiện quy trình xác minh danh tính khách hàng (KYC), lưu trữ dữ liệu giao dịch trong ít nhất 5 năm, báo cáo các giao dịch đáng ngờ cho Mạng lưới Thực thi tội phạm tài chính (FinCEN).
“Những kinh nghiệm này cho thấy, để quản lý hiệu quả các sàn giao dịch tài sản mã hóa, cần có sự kết hợp giữa khung pháp lý chặt chẽ, công nghệ giám sát tiên tiến và sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan thực thi pháp luật với các doanh nghiệp vận hành sàn” - Thượng tá Dương Đức Hùng nhấn mạnh.
Đại diện Bộ Công an đề xuất, để quản lý các sàn giao dịch tài sản mã hóa, bên cạnh việc xây dựng khung pháp lý rõ ràng và toàn diện còn cần sự phối hợp liên ngành, ứng dụng công cụ quản lý tiên tiến và xử lý nghiêm các sàn giao dịch không phép.
“Các cơ quan chức năng, đặc biệt là lực lượng công an, cần tăng cường điều tra và xử lý nghiêm các sàn giao dịch không phép, với mức phạt hành chính cao và truy cứu trách nhiệm hình sự nếu phát hiện liên quan đến tài trợ khủng bố hoặc rửa tiền. Đồng thời, công khai danh sách các sàn không phép trên các phương tiện truyền thông để cảnh báo người dân, phối hợp với các nhà cung cấp dịch vụ internet để chặn truy cập vào những nền tảng này”, Thượng tá Hùng nhấn mạnh.
Bà Nguyễn Thị Minh Thơ – Phó Cục trưởng Cục Phòng chống rửa tiền, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: Sàn giao dịch phải thực thi nhiều yêu cầu chặt chẽ về phòng, chống rửa tiền
Với tính chất cơ bản đặc trưng của tài sản số, tài sản mã hóa là tính ẩn danh, tính xuyên biên giới và tính phi tập trung thì rất dễ tội phạm lợi dụng, trong đó đặc biệt là tội phạm rửa tiền và tài trợ khủng bố. Tuy nhiên, thực tế trên thế giới cho thấy chi phí phòng, chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố cũng là một chi phí lớn đối với các đơn vị vận hành các sàn giao dịch.
Vì vậy, Ngân hàng Nhà nước đã tham mưu, đề xuất quy định các sàn giao dịch phải thực thi nhiều yêu cầu chặt chẽ về phòng chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố trên cơ sở quy định pháp luật và chuẩn mực quốc tế. Cơ quan quản lý nhà nước sẽ tiếp tục đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện tốt các nghĩa vụ này.
Tiến sĩ Hoàng Văn Thức - Giám đốc Học viện Kỹ thuật Mật mã, Ban Cơ yếu Chính phủ: Cần có tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về mật mã cho tài sản mã hóa
Gần đây, sự phát triển mạnh mẽ công nghệ gây rủi ro phá vỡ thành phần mật mã chúng ta đang dùng. Trước nguy cơ đó, cần thiết phải có hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về mật mã cho tài sản mã hóa, sàn giao dịch tài sản mã hóa.
Theo đó, cần xây dựng bộ tiêu chí an toàn, an ninh thông tin cho dịch vụ giao dịch tài sản mã hóa; quy định về kiểm tra, chứng nhận mức độ bảo mật, an ninh, an toàn đối với các tổ chức cung cấp dịch vụ giao dịch tài sản mã hóa nhằm đảm bảo sự vận hành an toàn, tin cậy và minh bạch của thị trường.
Tiến sĩ Wayne Huan - đồng sáng lập – Giám đốc điều hành CEO XREX: Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lớn để bứt phá
Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lớn để bứt phá trên thị trường tài chính phi tập trung nhờ mức độ chấp nhận và sự phổ biến của tài sản mã hóa trong cộng đồng Việt Nam. Tuy nhiên, cơ quan chức năng cũng cần cân nhắc sự cân bằng, tránh quy định quá chặt chẽ sẽ khiến các doanh nghiệp khó hoạt động nhưng vẫn đảm bảo tuân thủ nghĩa vụ về phòng, chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố và các quy định pháp lý khác.
Khi được luật định rõ ràng, thị trường tài sản mã hóa sẽ được tạo điều kiện phát triển mạnh mẽ nhờ sự hỗ trợ an ninh hệ thống tiên tiến, bao gồm sự giám sát của Chính phủ, kiểm toán độc lập, chứng nhận chuyên nghiệp và bảo hiểm để giảm thiểu các rủi ro an ninh mạng. Lớp hỗ trợ hệ thống mới này sẽ giúp giảm rủi ro và tăng cường sự tin tưởng của người dân.
