Mua vắc-xin tiêm chủng mở rộng: Vướng do chưa được hướng dẫn về giá, cách mua sắm

Về bố trí ngân sách nhà nước (NSNN) mua vắc-xin cho Chương trình tiêm chủng mở rộng trước năm 2023, Bộ Tài chính cho biết, giai đoạn 2016-2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1125/QĐ-TTg ngày 31/7/2017 phê duyệt Chương trình mục tiêu (CTMT) Y tế - Dân số giai đoạn 2016-2020.

Bảo đảm nguồn lực và ngân sách địa phương cho hoạt động tiêm chủng trên địa bàn.

Theo đó ngân sách trung ương (NSTW) bố trí kinh phí để Bộ Y tế bảo đảm vắc-xin để đáp ứng nhu cầu tiêm chủng mở rộng là 363,26 tỷ đồng, trong đó kinh phí mua vắc-xin khoảng 233,47 tỷ đồng.

Đối với năm 2021 và năm 2022, tại khoản 1 Điều 3 Nghị quyết số 129/2020/QH14 của Quốc hội về phân bổ ngân sách trung ương năm 2021 giao Chính phủ: “Cho phép bố trí vốn ngân sách nhà nước năm 2021 để thực hiện các chế độ, chính sách, nhiệm vụ, dự án đầu tư dở dang thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia, chương trình mục tiêu giai đoạn 2016 - 2020 cần tiếp tục triển khai trong năm 2021 cho đến khi các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025 được Quốc hội quyết định có hiệu lực;…”.

Khoản 2 Điều 3 Quyết định số 1950/QĐ-TTg ngày 28/11/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc giao dự toán ngân sách nhà nước năm 2021 quy định: “Các bộ, cơ quan trung ương được giao quản lý chương trình mục tiêu quốc gia, chương trình mục tiêu giai đoạn 2016-2020 rà soát, xây dựng phương án phân bổ kinh phí năm 2021 cho các chính sách, chế độ, nhiệm vụ chi thường xuyên theo quy định thuộc các chương trình này cần tiếp tục thực hiện, gửi Bộ Tài chính tổng hợp, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định bổ sung dự toán để triển khai thực hiện”.

Căn cứ nghị quyết của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ đã thực hiện lồng ghép CTMT Y tế - Dân số vào nội dung chi của các CTMT Quốc gia và hoạt động thường xuyên của các bộ, cơ quan trung ương và các địa phương.

Năm 2021-2022, Bộ Y tế đã đề xuất bố trí kinh phí từ nguồn NSTW thực hiện các nội dung chi thuộc CTMT Y tế - Dân số giai đoạn 2016-2020 thành nhiệm vụ chi thường xuyên, trong đó gồm mua vắc xin tiêm chủng mở rộng với kinh phí năm 2021: 134 tỷ đồng, năm 2022: 178 tỷ đồng.

Hết năm 2021, quy định về bố trí NSTW triển khai mua vắc-xin theo chương trình MTQG cũ không được tiếp tục thực hiện.

Tuy nhiên, do các chương trình MTQG được ban hành vào thời điểm tháng 10/2021, các thông tư hướng dẫn được ban hành vào tháng 5/2022 trong khi dự toán năm 2022 cho Bộ Y tế để thực hiện chương trình tiêm chủng mở rộng được xây dựng từ tháng 9/2021 nên tại thời điểm làm dự toán, Bộ Tài chính phải áp dụng cách bố trí kinh phí tiêm chủng mở rộng như năm 2021 (giai đoạn chuyển tiếp chưa có hướng dẫn).

Sau khi các CTMT và các thông tư hướng dẫn được ban hành, Bộ Tài chính đã rà soát thực hiện đúng theo quy định của Luật NSNN về phân cấp quản lý. Theo đó, không có quy định NSTW bảo đảm kinh phí mua vắc xin tiêm chủng mở rộng.

Cụ thể như sau: Khoản 2 Điều 21 Nghị định số 104/2016/NĐ-CP quy định trách nhiệm của UBND tỉnh: "Bảo đảm nguồn lực và ngân sách địa phương cho hoạt động tiêm chủng trên địa bàn".

Khoản 3 Điều 23 Nghị định số 104/2016/NĐ-CP quy định trách nhiệm của Bộ Tài chính: "bảo đảm kinh phí cho công tác tiêm chủng mở rộng, tiêm chủng chống dịch theo quy định của Luật NSNN".

Khoản 2 Điều 2 Nghị quyết số 104/NQ-CP ngày 15/8/2022 của Chính phủ về lộ trình tăng số lượng vắc xin trong Chương trình TCMR giai đoạn 2021-2030 quy định: "NSNN đảm bảo kinh phí mua vắc xin theo lộ trình. Ngân sách địa phương bố trí kinh phí tổ chức triển khai tiêm chủng tại địa phương".

Do đó, vào năm 2022, Vụ Tài chính Hành chính sự nghiệp (Bộ Tài chính) đã trình Bộ Tài chính ký ban hành 3 công văn gửi Bộ Y tế đề nghị Bộ Y tế xây dựng dự toán năm 2023 đối với các nhiệm vụ, nội dung do Bộ Y tế thực hiện theo quy định và có văn bản hướng dẫn các địa phương thực hiện từ nguồn ngân sách địa phương.

Trường hợp cần thiết bố trí NSTW thực hiện mua một số thuốc, vắc-xin, … cho trẻ em dưới 5 tuổi (ngoài các đối tượng thuộc 3 Chương trình mục tiêu quốc gia), Bộ Tài chính đề nghị Bộ Y tế trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định để có cơ sở bố trí kinh phí NSTW.

Đồng thời Bộ Tài chính có công văn số 7852/BTC-HCSN ngày 8/8/2022 gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hướng dẫn việc thực hiện các một số nhiệm vụ thuộc CTMT Y tế - Dân số giai đoạn 2016-2020 chuyển thành nhiệm vụ chi thường xuyên.

Tuy nhiên, vướng mắc phát sinh do các địa phương thận trọng trong việc mua vắc-xin (lý do chưa được Bộ Y tế hướng dẫn cụ thể về cách mua sắm, giá mua sắm, chủng loại....)

Để tháo gỡ khó khăn này, ngày 17/5/2023, Văn phòng Chính phủ có Thông báo số 183/TB-VPCP thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại cuộc họp về việc đấu thầu mua sắm thuốc tại Bộ Y tế và các địa phương, trong đó giao:

"Bộ Y tế với vai trò là cơ quan tiếp nhận viện trợ, điều phối cung cấp vắc-xin, vitamin A... trong thời gian tới tiếp tục tổ chức đấu thầu tập trung cấp quốc gia, đặt hàng một số loại thuốc phổ biến có tỷ trọng lớn, vắc xin sử dụng trong Chương trình tiêm chủng mở rộng để giảm giá thành, bảo đảm nguồn cung cho các địa phương mua sắm... Sau khi đấu thầu tập trung thành công, xây dựng hợp đồng mẫu và hướng dẫn các địa phương làm việc với nhà thầu cung cấp thuốc, vắc-xin. Bộ Y tế chịu trách nhiệm trước Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong trường hợp để xảy ra tình trạng thiếu các loại thuốc, vắc-xin này.

Ngoài ra, Bộ Y tế chủ trì, chủ động phối hợp với Bộ Tài chính khẩn trương xử lý vấn đề về giá, đồng thời triển khai các giải pháp nhằm mua sắm, cung ứng kịp thời các vắc-xin sử dụng trong Chương trình tiêm chủng mở rộng báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước 25/5/2023".

Ngày 24/5/2023, Văn phòng Chính phủ đã có công văn lấy ý kiến Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư về tờ trình của Bộ Y tế để triển khai chương trình./.