CỔNG THÔNG TIN VÀ ĐẦU TƯ QUỐC TẾ
Đây không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là đòn bẩy giúp khu vực này vươn mình, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu và giải quyết các vấn đề căn cốt về năng suất lao động và chất lượng tăng trưởng. Tinh thần cốt lõi của Nghị quyết 57 đối với khu vực KTTT là xác định chuyển đổi số và ứng dụng khoa học, công nghệ là yêu cầu then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh, một sự thay đổi tư duy mang tính cách mạng.
Chìa khóa vàng phá bỏ rào cản truyền thống
Trước đây, khi nhắc đến kinh tế tập thể, người ta thường hình dung về những mô hình sản xuất nhỏ lẻ, dựa vào kinh nghiệm và công nghệ lạc hậu, thiếu khả năng kết nối thị trường rộng lớn. Tuy nhiên, Nghị quyết 57 đã đặt KTTT vào dòng chảy chung của chuyển đổi số quốc gia, biến công nghệ thành "chìa khóa vàng" để phá bỏ những rào cản truyền thống đó. Nghị quyết khơi dậy động lực cho các HTX hành động, chuyển từ phương thức sản xuất và kinh doanh truyền thống sang ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số. Đây là con đường ngắn nhất để các HTX tối ưu hóa quy trình sản xuất, từ khâu gieo trồng, chế biến đến phân phối, qua đó giảm chi phí một cách đáng kể và nâng cao chất lượng sản phẩm theo các tiêu chuẩn khắt khe hơn.
Chỉ riêng việc ứng dụng các giải pháp quản lý thông minh trên nền tảng số đã giúp các HTX nông nghiệp thí điểm giảm chi phí sản xuất từ 15 – 20% và tăng năng suất từ 15 – 28%, những con số ấn tượng chứng minh cho sức mạnh của công nghệ.
Nghị quyết 57 dẫn đường cho HTX ứng dụng chuyển đổi số.
Nghị quyết 57 còn mang ý nghĩa chiến lược sâu sắc khi tạo điều kiện để HTX mở rộng thị trường, tăng cường khả năng kết nối và hợp tác, đặc biệt là với khu vực kinh tế tư nhân và các tập đoàn lớn, từ đó tham gia hiệu quả hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Chuyển đổi số cho phép các HTX dễ dàng truy xuất nguồn gốc, minh bạch hóa quy trình sản xuất, đáp ứng các yêu cầu khắt khe của các thị trường xuất khẩu. Nó còn là một phần quan trọng cùng với Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, Nghị quyết 57 tạo thành động lực kép bổ trợ, cộng hưởng, thúc đẩy sự phát triển chung và hài hòa của nền kinh tế, nơi KTTT và kinh tế tư nhân cùng nhau phát triển trên nền tảng công nghệ số. Sự phối hợp này sẽ giúp nguồn lực công nghệ từ khu vực tư nhân được chuyển giao hiệu quả hơn sang khu vực HTX, tạo ra sự lan tỏa mạnh mẽ.
Tầm nhìn đột phá kiến tạo mô hình HTX
Nghị quyết 57 không chỉ là một chính sách, mà còn là một tầm nhìn đột phá về một khu vực KTTT hiện đại, hoạt động hiệu quả, được tổ chức lại theo hướng gắn kết chặt chẽ với khoa học – công nghệ, đồng thời là nhân tố quan trọng giúp Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao. Tầm nhìn này được xây dựng trên nền tảng thực tế về vai trò không thể thay thế của khu vực KTTT và HTX trong nền kinh tế quốc gia, đặc biệt là trong việc đảm bảo sinh kế và an sinh xã hội cho khu vực nông thôn.
Hiện tại, cả nước có gần 35.000 HTX đang hoạt động (số liệu tính đến giữa năm 2025), thu hút hơn 6,17 triệu thành viên và tạo việc làm trực tiếp cho hơn 1,65 triệu lao động. Khu vực KTTT, HTX đóng góp khoảng 4,8% GDP cả nước, một tỷ trọng đáng kể cần được gia tăng hiệu quả thông qua việc ứng dụng công nghệ. Tuy nhiên, để thực sự đột phá, cần phải có những mô hình cụ thể hóa, và đó chính là sự ra đời của ý tưởng của HTX số, HTX điện tử (HTX ĐT).
HTX số, HTX điện tử là mô hình kinh tế, công nghệ thực tiễn, được thiết kế để chuyển đổi mềm hàng triệu hộ kinh doanh cá thể thành doanh nghiệp hoặc thành viên HTX trên nền tảng số. Đây là một giải pháp chiến lược nhằm giải quyết tình trạng manh mún, thiếu minh bạch của khu vực kinh tế phi chính thức, giúp họ tiếp cận nền tảng công nghệ, dịch vụ tài chính, bảo hiểm và thị trường rộng lớn hơn. Tại Đề án "Thí điểm mô hình HTX điện tử chuyển đổi số – giải pháp chuyển đổi số tài chính, pháp lý cho hộ kinh doanh cá thể và doanh nghiệp siêu nhỏ, giai đoạn 1 (2026 – 2027) đặt mục tiêu thí điểm với ít nhất 90.000 hộ kinh doanh cá thể gia nhập HTX. Mô hình này hướng đến mục tiêu chiến lược là minh bạch hóa dòng tiền, tăng thu ngân sách, mở rộng GDP chính thức và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia thông qua việc số hóa toàn bộ giao dịch và quản lý của các đơn vị kinh tế nhỏ.
Ví dụ điển hình về sự chuyển mình này có thể thấy ở các HTX nông nghiệp. HTX Chúc Sơn (Hà Nội) đã ứng dụng nền tảng số để quản lý toàn bộ chuỗi giá trị từ quy trình trồng, giám sát chất lượng bằng cảm biến IOT, ghi chép nhật ký điện tử và bán hàng trực tuyến. Nhờ đó, sản phẩm rau của HTX đã đạt được các chứng nhận nghiêm ngặt, mở rộng kênh phân phối và tiếp cận các siêu thị lớn tại Hà Nội. Sự thành công này không chỉ tăng doanh thu gấp đôi so với không chuyển đổi mà còn nâng cao thu nhập cho thành viên lên 20 – 30%, chứng minh rằng công nghệ không chỉ là câu chuyện của các thành phố lớn mà còn là tương lai của nông thôn.
Tuy nhiên, con đường chuyển đổi số cho khu vực HTX không hề bằng phẳng. Mặc dù có động lực lớn từ Nghị quyết 57, khu vực HTX vẫn phải đối mặt với nhiều điểm nghẽn căn bản. Thách thức lớn nhất là về vốn và tài chính, khi theo khảo sát của Liên minh HTX Việt Nam, có đến 68,2% HTX gặp khó trong việc tìm kiếm kinh phí để đầu tư hạ tầng và công nghệ. Nhiều HTX cần nguồn vốn để mua sắm thiết bị, phần mềm và đào tạo nhân lực nhưng không biết lấy từ đâu do không đủ điều kiện tiếp cận các khoản vay ưu đãi từ ngân hàng.
Kế đến là vấn đề về cơ sở hạ tầng công nghệ và phần mềm chuyên biệt, với 63,6% HTX gặp khó. Các giải pháp công nghệ trên thị trường thường được thiết kế cho doanh nghiệp lớn, quá phức tạp và đắt đỏ đối với quy mô hoạt động của HTX. Cuối cùng, Nhân lực và Năng lực quản lý là trở ngại dai dẳng, khi hơn 50% HTX gặp khó trong việc tìm kiếm nhân lực có kỹ năng số và năng lực quản lý hiện đại để vận hành các hệ thống công nghệ mới.
Để vượt qua những rào cản này, tinh thần Nghị quyết 57 đòi hỏi phải có những giải pháp đồng bộ và sáng tạo. Đầu tiên là cần phải nhanh chóng hoàn thiện hành lang pháp lý, đặc biệt là xây dựng cơ chế đặc thù, linh hoạt cho các mô hình kinh tế mới như HTX số, HTX điện tử. Chính sách cần đơn giản hóa các thủ tục hành chính, giúp HTX dễ dàng đăng ký, hoạt động và tiếp cận các nguồn lực số.
Nhà nước cần tăng cường đầu tư hạ tầng và đào tạo, đặc biệt ở khu vực nông thôn và miền núi, đảm bảo các HTX đều có kết nối internet chất lượng cao. Song song đó, việc tổ chức đào tạo kỹ năng số, tập trung vào các công cụ quản lý cơ bản và thương mại điện tử, cho cán bộ và xã viên là vô cùng cấp thiết.
Tiếp đến là cần tăng cường kết nối đa chiều giữa HTX với các doanh nghiệp công nghệ (để cung cấp các nền tảng "may đo" phù hợp với chi phí thấp) và ngân hàng, tổ chức tài chính (để đảm bảo nguồn vốn và các dịch vụ thanh toán số). Chính sách hỗ trợ lãi suất hoặc bảo lãnh tín dụng dành riêng cho các dự án chuyển đổi số của HTX cần được ưu tiên triển khai.
Có thể thấy, Nghị quyết 57 đã mở ra cơ hội vàng và xác lập một tầm nhìn chiến lược cho kinh tế tập thể bước vào kỷ nguyên số. Việc cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết bằng các mô hình thực tiễn sáng tạo như HTX số, HTX điện tử, cùng với sự hỗ trợ về vốn, hạ tầng và đào tạo, sẽ là lực đẩy mới không chỉ giúp khu vực KTTT vượt qua các thách thức nội tại mà còn đóng góp mạnh mẽ hơn vào mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội bền vững và nâng cao vị thế cạnh tranh quốc gia của Việt Nam. Đây là lúc cộng đồng HTX cần nắm bắt thời cơ, biến công nghệ thành sức mạnh thực sự để tự mình viết nên một chương mới, hiện đại, hiệu quả và bền vững.
Huyền Trang
