Quảng Ninh: Tái cấu trúc hành chính, mở lối cho đầu tư

Theo phương án đã được HĐND các cấp thông qua và Chính phủ đồng thuận, Quảng Ninh sắp xếp lại 171 đơn vị hành chính cấp xã thành 54 đơn vị, bao gồm 30 phường, 22 xã và 2 đặc khu (Vân Đồn, Cô Tô). Việc cắt giảm tới 117 đơn vị (tương đương 66,67%) không chỉ tinh gọn hệ thống mà còn giúp tỉnh tiết kiệm đáng kể chi phí vận hành.

Trong tổng số 376 trụ sở làm việc cấp xã và huyện trước đây, chỉ còn 228 trụ sở tiếp tục được sử dụng. 148 trụ sở còn lại sẽ được xử lý theo 2 phương án: Chuyển đổi công năng phục vụ công ích như giáo dục, y tế; hoặc chuyển giao cho tổ chức có chức năng khai thác để tạo nguồn thu.

Đây là cách làm quyết liệt và thực tiễn, giúp tỉnh không để tài sản nhà nước bị lãng phí, đồng thời tái đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên như hạ tầng giao thông, khu công nghiệp – những trụ cột chính trong chiến lược phát triển kinh tế địa phương.

Một điểm đột phá trong mô hình chính quyền hai cấp là trao quyền tự chủ ngân sách mạnh mẽ hơn cho cấp xã. Các khoản thu như lệ phí, thuế sử dụng đất (trừ một số dự án lớn) sẽ do xã/phường trực tiếp đảm nhiệm, trong khi chi tiêu được HĐND xã quyết định theo đúng thẩm quyền.

Điều này giúp nâng cao tính linh hoạt, chủ động và phản ứng nhanh của cấp xã trong giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội địa phương. Đồng thời cũng đòi hỏi chính quyền cấp xã phải nâng cao năng lực lập dự toán, quản lý và sử dụng ngân sách.

Trước thềm chuyển đổi mô hình, Quảng Ninh đã hoàn thành việc quyết toán ngân sách năm 2024 tại toàn bộ 171 đơn vị cấp xã cũ, đảm bảo không để tồn đọng tài chính. Đối với đầu tư công, các địa phương đã điều chỉnh lại dự toán, sáp nhập dự án và bàn giao toàn bộ kế hoạch đầu tư công từ cấp huyện lên cấp tỉnh.

Việc này giúp tỉnh chủ động điều phối vốn đầu tư theo các định hướng chiến lược vùng, liên huyện – đặc biệt trong hạ tầng giao thông, công nghiệp, giáo dục, y tế. Đồng thời, cũng hạn chế được tình trạng đầu tư nhỏ lẻ, dàn trải, không hiệu quả vốn xảy ra phổ biến khi mỗi cấp huyện trước đây đều có quyền tự quyết dự án.

Tỉnh cũng đang tiến hành điều chỉnh chủ trương các dự án, đẩy nhanh tiến độ quyết toán vốn đầu tư hoàn thành, tập trung xử lý các nút thắt về hồ sơ, nghiệm thu, PCCC, giao đất... tạo điều kiện thuận lợi cho các công trình sớm đi vào khai thác, đóng góp vào GDP địa phương.

Đáng chú ý, Quảng Ninh đang tăng tốc giải phóng mặt bằng (GPMB), tạo quỹ đất sạch để đón làn sóng đầu tư. Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh đã GPMB hơn 505 ha phục vụ các khu công nghiệp (KCN), cụm công nghiệp (CCN). Dự kiến đến 1/7/2025, diện tích quỹ đất sạch sẽ đạt khoảng 1.100 ha – mức tăng trưởng rất lớn trong bối cảnh quỹ đất ở nhiều địa phương đang cạn kiệt.

Việc UBND tỉnh giao cho Ban Quản lý KKT, các sở, ngành và chính quyền cấp huyện chủ động xử lý vướng mắc liên quan đến định giá đất, hồ sơ giao đất, hạ tầng kỹ thuật... cho thấy quyết tâm tạo môi trường đầu tư minh bạch, nhanh chóng và hấp dẫn hơn. Với lợi thế này, Quảng Ninh kỳ vọng tiếp tục giữ vững vị trí top đầu về chỉ số PCI (năng lực cạnh tranh cấp tỉnh) và trở thành điểm đến chiến lược của các nhà đầu tư trong nước và quốc tế.

Bà Phạm Thị Thùy Hương, Phó Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Quảng Ninh cho biết, ngày 15/6, Quảng Ninh sẽ vận hành thử nghiệm chính quyền địa phương 2 cấp, đảm bảo vận hành các khâu, các bước được diễn ra thông suốt, không để ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và nhân dân.

Sự chuyển đổi sang mô hình chính quyền hai cấp không chỉ đơn thuần là thay đổi cấu trúc tổ chức mà là một bước tiến về thể chế. Với bộ máy gọn nhẹ, phân quyền rõ ràng, tài chính minh bạch và hạ tầng được đầu tư quy mô, Quảng Ninh đang tạo ra một nền tảng quản trị hiệu quả phục vụ phát triển kinh tế lâu dài.

Bên cạnh đó, việc chú trọng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức cấp xã để vận hành mô hình mới cũng là điểm nhấn quan trọng. Một bộ máy hiện đại phải song hành với con người đủ năng lực – và tỉnh đã chủ động tổ chức các lớp tập huấn, thậm chí tích hợp ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào công tác điều hành, phục vụ người dân.