Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ ‘xoa dịu’ căng thẳng thuế quan với Trung Quốc

Trong một bài viết mạng xã hội Truth Social hôm 12/10, Tổng thống Trump trấn an: “Đừng lo lắng về Trung Quốc, mọi chuyện sẽ ổn thôi”.

Theo nhà lãnh đạo Mỹ, Washington “muốn giúp Trung Quốc, không phải gây làm hại Trung Quốc”, đồng thời cho biết thêm rằng Chủ tịch Tập Cận Bình “không muốn nước mình rơi vào Suy thoái” và “tôi cũng vậy”.

Trước đó vào hôm 10/10, Tổng thống Trump tuyên bố sẽ áp mức thuế quan bổ sung 100% với hàng hoá Trung Quốc dự kiến hiệu lực từ ngày 1/11.

Ông Trump viện dẫn lý do áp thuế là Trung Quốc vừa hạn chế xuất khẩu đất hiếm - loại nguyên liệu thiết yếu được sử dụng trong nhiều sản phẩm, từ điện thoại thông minh đến máy bay chiến đấu.

Trong bài đăng trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump nêu rõ: “Từ ngày 1/11/2025 (hoặc sớm hơn, tùy theo các hành động hoặc thay đổi tiếp theo của Trung Quốc), Mỹ sẽ áp thuế 100% đối với Trung Quốc, ngoài các mức thuế hiện nay”.

Tổng thống Trump cũng cho biết Mỹ sẽ đáp trả bằng việc áp kiểm soát xuất khẩu riêng đối với mọi phần mềm quan trọng của các công ty Mỹ.

Căng thẳng gia tăng cũng có thể làm chệch hướng cuộc gặp tiềm năng giữa ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, dự kiến diễn ra bên lề Hội nghị Cấp cao APEC tại Hàn Quốc vào cuối tháng 10 hoặc đầu tháng 11.

Trong một bài đăng khác trên Truth Social, ông viết rằng “dường như không có lý do gì” để gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong chuyến công du Hàn Quốc sắp tới.

Ông Trump không chính thức hủy cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình, song ám chỉ rằng cuộc gặp này có thể không diễn ra trong chuyến công du châu Á vào cuối tháng.

Về phần mình, Trung Quốc khẳng định sẽ không nhượng bộ trước tuyên bố áp thuế mới nhất của Mỹ, đồng thời kêu gọi Mỹ tìm kiếm giải pháp thương lượng thay vì làm leo thang căng thẳng.

Trong tuyên bố chính thức ngày 12/10, Bộ Thương mại Trung Quốc nói: “Lập trường của Trung Quốc về cuộc chiến thương mại là nhất quán: chúng tôi không muốn, nhưng cũng không sợ… Những lời đe dọa tùy tiện về mức thuế cao không phải là cách đúng đắn để hợp tác với Trung Quốc. Nếu Mỹ nhất quyết đi sai đường, Trung Quốc chắc chắn sẽ có biện pháp kiên quyết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình”.

Trong một đánh giá liên quan, theo báo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) ngày 11/10, tuyên bố áp thuế 100% với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khiến nhiều doanh nghiệp xuất khẩu Trung Quốc rơi vào tình trạng hoang mang. Trong bối cảnh thời hạn 1/11 đang đến gần, các nhà máy đang chạy đua để giao hàng trước khi các biện pháp thuế mới được áp dụng.

Tại tỉnh Quảng Đông, trung tâm sản xuất hàng đầu của Trung Quốc, nhiều nhà máy đang phải hoạt động suốt đêm để kịp tiến độ. Ông Allen Yao, một doanh nhân xuất khẩu thiết bị điện tử tại Quảng Châu, cho biết ông đã phải đặt thêm nhiều container vận chuyển hàng sang Mỹ càng sớm càng tốt.

Tâm lý lo ngại về thuế quan mới cũng đang bao trùm lên Hội chợ Canton Fair, sự kiện thương mại lớn nhất Trung Quốc, khai mạc tại Quảng Châu vào ngày 15/10. Phiên hội chợ năm nay dự kiến có sự tham gia của 32.000 doanh nghiệp xuất khẩu và hơn 217.000 đơn vị mua hàng của nước ngoài, tăng hơn 14% so với kỳ trước. Tuy nhiên, theo các nhà tổ chức, không khí đặt hàng đang có dấu hiệu chững lại khi người mua chờ đợi chính sách thuế quan mới của Mỹ.

Giới phân tích cho rằng các nhà xuất khẩu Trung Quốc đang hoạt động trong môi trường đầy bất định kể từ khi chính quyền Tổng thống Trump tái khởi động chiến tranh thương mại. Hồi tháng 4, ông Trump từng đe dọa nâng thuế lên tới 145% đối với một số mặt hàng Trung Quốc nhưng sau đó hoãn áp dụng 90 ngày. Đối với lần này, phần lớn doanh nghiệp cho rằng khả năng trì hoãn vào phút chót là rất thấp.

Ông Liu Kaiming, sáng lập Viện Quan sát Đương đại tại Thâm Quyến, đánh giá rằng các doanh nghiệp không còn nhiều dư địa xoay xở và chỉ có thể chờ đến ngày 1/11 để biết rõ tình hình.

Tình trạng thiếu chắc chắn cũng khiến nhiều nhà sản xuất cân nhắc lại kế hoạch kinh doanh cho năm 2026. Ông Liang Yun, nhà xuất khẩu thiết bị tại Phật Sơn, cho biết các đơn hàng phục vụ cho mùa lễ cuối năm đã được các nhà nhập khẩu Mỹ chốt sớm từ quý II để tránh rủi ro thuế quan. Tuy nhiên, ông lo ngại không biết nên duy trì hay cắt giảm sản lượng cho năm tới.

Trong 8 tháng đầu năm 2025, Trung Quốc ghi nhận tổng kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 2.500 tỷ USD, tăng gần 6% so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, thương mại với Mỹ lại đi theo chiều hướng ngược lại, khi xuất khẩu sang thị trường này giảm tới 15,5%. Riêng trong tháng 8, mức sụt giảm lên tới 33% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trước đà suy giảm này, nhiều doanh nghiệp Trung Quốc đã chủ động chuyển hướng, đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường mới nổi như châu Phi, ASEAN và Mỹ Latinh nhằm bù đắp phần thiếu hụt từ thị trường Mỹ. Dù vậy, những doanh nghiệp phụ thuộc vào thị trường Mỹ vẫn không tránh khỏi những bất an.

Ông Andy Zhang, giám đốc một công ty sản xuất robot thông minh tại Thâm Quyến, nhận định niềm tin thị trường đang bị tổn thương nghiêm trọng, các hoạt động đầu tư và tiêu dùng đều có xu hướng chững lại./.