Từ vụ án trục lợi mã số vùng trồng: Cấp thiết sửa Điều 64 Luật Trồng trọt

Trong 11 tháng năm 2025, sầu riêng tiếp tục là mặt hàng dẫn đầu ngành hàng rau quả, với giá trị xuất khẩu đạt 3,55 tỷ USD

Những vụ vi phạm vừa qua về mua bán trái phép mã số vùngtrồng là lời cảnh tỉnh cho toàn ngành về yêu cầu bảo đảm minh bạch, tuân thủquy định và đặt lợi ích chung của quốc gia lên trên lợi ích cục bộ của một nhómtổ chức, cá nhân.

Đây là vụ việc được đánh giá có tính chất nghiêm trọng khiliên quan đến nhiều doanh nghiệp và cá nhân bị khởi tố, đồng thời gây ảnh hưởngtrực tiếp tới hoạt động sản xuất, xuất khẩu và hình ảnh nông sản Việt Nam trênthị trường quốc tế.

ẢNH HƯỞNG TIÊU CỰC TỪ NHỮNG HÀNH VI BẤT CHÍNH  

Trong tháng 11/2025, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm vềtham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03 - Bộ Công an) đã khởi tố 17 bị can trong vụán xảy ra tại Trung tâm Kiểm nghiệm kiểm chứng và Dịch vụ chất lượng (Retaq),Công ty TNHH Công nghệ NhoNho, Công ty TNHH MTV Trái cây Thủy và một số đơn vịliên quan.

Đây là vụ án cho thấy sự đan xen của các hành vi vi phạm từ mua bánmã vùng trồng, mua bán giấy kiểm nghiệm đến vi phạm quy định về kế toán, gâythiệt hại đặc biệt nghiêm trọng đối với tài sản Nhà nước và quyền lợi doanhnghiệp.

Trong số các bị can, nhiều lãnh đạo doanh nghiệp và trungtâm kiểm nghiệm bị khởi tố về tội Nhận hối lộ, gồm Trần Đăng Ninh (Giám đốcRetaq), Hoàng Bá Nghị (Chủ tịch HĐTV Công ty NhoNho), Đinh Hoàng Thiện (Giám đốcCông ty NhoNho), Lê Sỹ Nghị (Giám đốc Trung tâm Kiểm nghiệm Công ty NhoNho),Nguyễn Trường (Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm nghiệm Công ty NhoNho) và Vũ Đức Hải(Giám đốc Công ty cổ phần Scitech).

Một số bị can khác bị khởi tố về các tội Đưahối lộ, Môi giới hối lộ và Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng.Ngoài ra, ông Phạm Thành Trí, Phó Chủ tịch Hiệp hội du lịch Golf Việt Nam, bịkhởi tố về tội Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi.

Kết quả điều tra ban đầu cho thấy các đối tượng đã tổ chứcmua bán mã số vùng trồng và giấy kiểm nghiệm cho doanh nghiệp có nhu cầu xuấtkhẩu sầu riêng sang thị trường Trung Quốc. Việc làm này khiến nhiều lô hàng sầuriêng không bảo đảm tiêu chuẩn, không đúng nguồn gốc xuất xứ nhưng vẫn được gắnmã số hợp pháp, gây rối loạn hệ thống kiểm soát chất lượng.

Theo C03, hành vi vi phạm không chỉ gây thất thoát tài sảnNhà nước mà còn làm ảnh hưởng đến hoạt động của các doanh nghiệp làm ăn chânchính, làm suy giảm uy tín và sức cạnh tranh của nông sản Việt Nam nói chung, sầuriêng nói riêng.

Trước những vi phạm nghiêm trọng này, C03 cho biết đang tiếp tụccủng cố hồ sơ, chứng cứ để xử lý triệt để hành vi phạm tội; đồng thời mở rộngđiều tra nhằm làm rõ trách nhiệm liên quan và thu hồi tài sản cho Nhà nướcthông qua các biện pháp kê biên, phong tỏa tài sản.

BỔ SUNG QUY ĐỊNH ĐỂ SIẾT CHẶT QUẢN LÝ MÃ SỐ VÙNG TRỒNG

Tại cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Nông nghiệp và Môi trườngngày 4/12, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Nguyễn Quốc Mạnh khẳngđịnh: việc trao đổi, mua bán mã số vùng trồng trái phép là hành vi vi phạm phápluật hết sức nghiêm trọng.

Theo ông Mạnh, mã số vùng trồng vốn được thiết lập nhằm đảm bảotruy xuất nguồn gốc, bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng và đáp ứng yêu cầu kiểm dịchcủa các thị trường nhập khẩu. Khi bị mua bán trái phép, hệ thống quản lý bị bópméo, gây nguy cơ sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ lọt vào chuỗi xuất khẩu, ảnhhưởng đến cả những doanh nghiệp làm ăn chân chính. Đây lànhững hành vi rất nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới sản xuất và uy tín nôngsản Việt Nam.

Ông Nguyễn Quốc Mạnh: "Các vụ việc vi phạm vừa bị phát hiện cho thấy tình trạng lợi dụng chính sách để trục lợi vẫn tồn tại và diễn biến phức tạp". Ảnh Chu Khôi

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết hiệnbộ đang quản lý hai loại mã số gồm: mã số vùng trồng theo Điều 64 Luật Trồng trọt(mã nội địa) và mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu theo các nghị định thư đã kývới các nước nhập khẩu.

Tính đến nay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã cấp 5.900 mã số vùng trồng nội địa, 9.334 mã số vùng trồng xuất khẩu và 1.752 mã số cơ sở đóng gói. Riêng trong tháng 11/2025, ngành nông nghiệp cấp mới 48 mã số vùng trồng, đồng thời thu hồi 22 mã vùng trồng và 8 mã cơ sở đóng gói không đáp ứng yêu cầu".Ông Nguyễn Quốc Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật.

Trong bối cảnh yêu cầu tiêu chuẩn hóa sản phẩm ngày càngcao, số lượng mã số vùng trồng được cấp là minh chứng cho nỗ lực của ngành nôngnghiệp trong việc tăng cường quản lý chất lượng nông sản ngay từ khâu sản xuất.Tuy nhiên, các vụ việc vi phạm vừa bị phát hiện cho thấy tình trạng lợi dụngchính sách để trục lợi vẫn tồn tại và diễn biến phức tạp.

Trước tình hình đó, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đãtrình Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất sửa đổi Điều 64 của Luật Trồng trọt,bổ sung thêm quy định về mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói để tăng cường côngtác quản lý. Đồng thời, Cục cũng đề nghị các địa phương phối hợp giám sát chặtchẽ hoạt động cấp, sử dụng mã số; tăng cường tuyên truyền để người dân và doanhnghiệp hiểu rõ quy định pháp luật, tránh hành vi vi phạm hoặc tiếp tay cho viphạm.

Bên cạnh giải pháp về thể chế, Bộ Nông nghiệp và Môi trườngđã chỉ đạo các đơn vị liên quan đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệnhân tạo (AI), trong công tác truy xuất nguồn gốc nông sản. Việc ứng dụng AI đượcthí điểm trước với mặt hàng sầu riêng – sản phẩm đang có kim ngạch xuất khẩu lớn.