Thách thức và nhu cầu huy động vốn
Ngày 28/3/2025, tại TP. Hồ Chí Minh, Bộ Tài chính tổ chức Hội nghị “Quỹ đầu tư và đầu tư nước ngoài trong kỷ nguyên phát triển mới của Việt Nam”. Hội nghị nhằm chia sẻ kinh nghiệm và giải pháp thúc đẩy huy động vốn qua hệ thống quỹ đầu tư cũng như đầu tư nước ngoài, góp phần phát triển kinh tế đất nước trong giai đoạn mới.
Ông Nguyễn Văn Thắng - Bộ trưởng Bộ Tài chính phát biểu tại hội nghị.
Hội nghị được tổ chức trong bối cảnh Việt Nam đang tiếp tục hoàn thiện chiến lược thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Trước đó, tại buổi làm việc với Tiểu ban Kinh tế - xã hội Đại hội XIV của Đảng ngày 17/3/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh sự cần thiết phải tiếp tục nghiên cứu kỹ lưỡng và làm sâu sắc hơn chiến lược thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cũng như vốn đầu tư gián tiếp. Điều này thể hiện quyết tâm của Đảng và Chính phủ trong việc tháo gỡ những điểm nghẽn, tạo điều kiện thuận lợi để huy động nguồn lực, phục vụ cho sự phát triển kinh tế đất nước.
Tại hội nghị, ông Nguyễn Văn Thắng - Bộ trưởng Bộ Tài chính - cho biết, năm 2024 ghi dấu một năm thành công của nền kinh tế và thị trường vốn Việt Nam, với tổng mức vốn huy động đạt gần 930 nghìn tỷ đồng, cao hơn 30% so với năm 2023, chiếm 25% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt 62,5% GDP, trong khi dư nợ thị trường trái phiếu đạt 31,5% GDP, cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của thị trường tài chính. Bên cạnh dòng vốn đầu tư gián tiếp, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thực hiện đạt 25,4 tỷ USD, tăng 9,4% so với năm trước, ghi nhận mức cao nhất từ trước đến nay.
Dù đạt nhiều kết quả tích cực trong năm 2024, thị trường vẫn đối mặt với thách thức. Tổng tài sản ròng của quỹ đầu tư chứng khoán chỉ chiếm 1,2% vốn hóa thị trường, tài sản quản lý của công ty quản lý quỹ tương đương 3,4% tổng tài sản tổ chức tín dụng. Mặc dù số lượng nhà đầu tư tăng, tài khoản nước ngoài chỉ chiếm 0,5%, cho thấy hệ thống quỹ đầu tư chưa phát huy hết tiềm năng.
Do đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh: “Hội nghị hôm nay, chúng tôi mong muốn được lắng nghe từ các quý vị những đánh giá đa chiều, thẳng thắn, các ý kiến đề xuất khách quan, mang tính xây dựng để cùng hiến kế cho Bộ Tài chính giải pháp để phát triển các quỹ đầu tư nhằm thu hút nguồn lực trong và ngoài nước cho đầu tư phát triển; và nâng cao hiệu quả đầu tư nước ngoài. Qua đó, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu đầu tư sang các ngành, lĩnh vực có hàm lượng công nghệ, giá trị gia tăng cao, thân thiện với môi trường, có tác động lan tỏa, kết nối chặt chẽ với doanh nghiệp trong nước, đóng góp vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới”.
Lãnh đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, mặc dù đã đạt được những thành công nhất định, ngành quỹ tại Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa để mở rộng, khi tổng tài sản quản lý tại các công ty quản lý quỹ mới chỉ chiếm gần 6% GDP, thấp hơn đáng kể so với các nước trong khu vực. Số lượng nhà đầu tư cá nhân vẫn chiếm tỷ lệ lớn, nên thị trường dễ bị biến động theo tâm lý của nhà đầu tư.
Do đó, việc thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của ngành quỹ không chỉ giúp thu hút dòng vốn dài hạn mà còn góp phần xây dựng một cơ sở nhà đầu tư ổn định và bền vững hơn. Đồng thời, sự mở rộng của các quỹ đầu tư đa dạng như quỹ chỉ số, quỹ ESG, quỹ hạ tầng…sẽ không chỉ tăng cường sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư quốc tế, mà tạo động lực quan trọng giúp thị trường chứng khoán tăng trưởng bền vững, thúc đẩy kinh tế phát triển, hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược mà Chính phủ đã đề ra.
ADB cam kết hỗ trợ tài chính giúp Việt Nam phát triển xanh
Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển bền vững và thu hút nguồn vốn quốc tế, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) khẳng định cam kết hỗ trợ tài chính nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh và tăng cường khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu.
Phát biểu tại hội nghị, ông Shantanu Chakraborty - Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam - nhấn mạnh vai trò quan trọng của thị trường vốn trong việc huy động nguồn lực phục vụ phát triển kinh tế bền vững.
Quang cảnh hội nghị
Theo ông Shantanu Chakraborty, Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức do tác động của biến đổi khí hậu và thiên tai. Với đường bờ biển dài, các vùng đồng bằng rộng lớn và địa hình dễ bị tổn thương, Việt Nam thường xuyên chịu ảnh hưởng của xói mòn, lũ lụt và các hiện tượng thời tiết cực đoan khác. Để đảm bảo sự phát triển bền vững và bảo vệ những nhóm dễ bị tổn thương, Việt Nam cần đầu tư thêm khoảng 368 tỷ USD, tương đương 6,8% GDP, từ nay đến năm 2040.
Việc huy động đủ nguồn vốn để đáp ứng nhu cầu tài chính khổng lồ này là một thách thức lớn. Thị trường vốn, đặc biệt là thị trường trái phiếu, có thể đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp nguồn tài chính dài hạn và ổn định để hỗ trợ quá trình chuyển đổi xanh. Trong thời gian qua, ADB đã triển khai nhiều sáng kiến nhằm hỗ trợ Việt Nam phát triển thị trường vốn, giúp gia tăng tính minh bạch và thu hút đầu tư trong nước cũng như quốc tế.
ADB đã hợp tác chặt chẽ với Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước để thúc đẩy sự phát triển của thị trường trái phiếu Việt Nam. Thông qua Sáng kiến thị trường trái phiếu châu Á của ASEAN+3, ADB đã cung cấp hỗ trợ kỹ thuật để tăng cường khả năng đấu giá và giao dịch trái phiếu chính phủ, đồng thời thúc đẩy sự minh bạch trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Đặc biệt, việc bắt buộc đăng ký và giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ trên Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội từ năm 2023 đã giúp nâng cao niềm tin của các nhà đầu tư và cải thiện tính thanh khoản của thị trường.
Bên cạnh đó, ADB cũng đã hỗ trợ bảo lãnh thanh toán trái phiếu thông qua Quỹ đầu tư và bảo lãnh tín dụng (CGIF). Tính đến nay, CGIF đã bảo lãnh hơn 14 trái phiếu doanh nghiệp tại Việt Nam với tổng trị giá hơn 730 triệu USD.
Một trong những lĩnh vực quan trọng mà ADB đang tập trung hỗ trợ là ngành năng lượng, đặc biệt là quá trình chuyển đổi năng lượng và đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Các doanh nghiệp nhà nước như EVN, PVN và TKV/Vinacomin đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo an ninh năng lượng của Việt Nam. Tuy nhiên, để có thể huy động vốn từ thị trường tài chính quốc tế, các doanh nghiệp này cần cải thiện xếp hạng tín dụng và minh bạch tài chính. ADB sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam trong việc đánh giá tín dụng cho các doanh nghiệp nhà nước quan trọng, giúp họ nâng cao khả năng huy động vốn cho các dự án năng lượng tái tạo và phát triển bền vững.
Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển thị trường tài chính xanh. Việc phát hành trái phiếu xanh, quỹ đầu tư bền vững và các sản phẩm tài chính thân thiện với môi trường không chỉ giúp huy động vốn dài hạn mà còn góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia.
ADB cam kết tiếp tục hợp tác với Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các cơ quan liên quan để cải thiện môi trường đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi để thu hút dòng vốn chất lượng cao vào Việt Nam. ADB cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối Việt Nam với các quốc gia trong khu vực ASEAN+3, giúp Việt Nam học hỏi kinh nghiệm từ Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc trong việc phát triển thị trường tài chính xanh và các sản phẩm đầu tư bền vững.
Theo ông Shantanu Chakraborty, thị trường vốn Việt Nam đang có nhiều tiềm năng để bứt phá, thu hút dòng vốn từ cả trong và ngoài nước. Với sự hợp tác giữa chính phủ, khu vực tư nhân và các tổ chức tài chính quốc tế, Việt Nam có thể xây dựng một hệ thống tài chính xanh hiệu quả, hỗ trợ quá trình chuyển đổi kinh tế bền vững và nâng cao vị thế trên thị trường tài chính toàn cầu.
Huy động vốn xanh không chỉ là một xu hướng tất yếu mà còn là động lực quan trọng để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới. Dù vẫn còn nhiều thách thức, nhưng với sự đồng hành của các tổ chức tài chính quốc tế như ADB, sự quyết tâm của Chính phủ và sự tham gia tích cực của khu vực tư nhân, Việt Nam có thể tận dụng hiệu quả các cơ hội để thu hút nguồn vốn chất lượng cao, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế xanh.
