Mộc Bài là cửa khẩu quốc tế đường bộ lớn nhất phía Nam trên tuyến biên giới đất liền Việt Nam- Campuchia. Cửa khẩu Mộc Bài không chỉ là một cửa ngõ của Tỉnh Tây Ninh trong việc phát triển giao lưu thương mại với Campuchia mà còn giữ vai trò quan trọng trong xây dựng, phát triển kinh tế hướng ngoại, trở thành trung tâm giao dịch thương mại quốc tế, thực hiện chương trình hợp tác tiểu vùng trong chiến lược phát triển kinh tế ở Nam Việt Nam .

          So với các cửa khẩu khác trên tuyến biên giới Việt Nam - Campuchia, cửa khẩu Mộc Bài có lợi thế đặc biệt vì nằm trên đường xuyên Á (con đường bắt đầu từ Myanmar, qua Thái Lan, Lào, Việt Nam, Campuchia và kết thúc ở Quảng Tây -Trung Quốc). Theo con đường này, Mộc Bài chỉ cách TP. Hồ Chí Minh, trung tâm kinh tế lớn nhất của Việt Nam 70 km và Thủ đô PnomPenh của Campuchia 170 km. Hiện nay, công trình giao thông này đã được xây dựng hoàn chỉnh giai đoạn 1 đạt tiêu chuẩn quốc tế. Khi toàn tuyến đường xuyên Á hoàn thành, cửa khẩu quốc tế Mộc Bài nói riêng, tỉnh Tây Ninh nói chung sẽ trở thành giao điểm quan trọng của hệ thống trục giao thông quốc tế và quốc gia ở phía Nam Việt Nam.

          Xuất phát từ những lợi thế của cửa khẩu, đồng thời để chuẩn bị tốt cho quá trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới trên cơ sở tạo ra các điều kiện thuận lợi phù hợp với yêu cầu thu hút đầu tư, phát triển kinh tế xã hội Tỉnh Tây Ninh,Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã ban hành quyết định số 210/QĐ-TTg ngày 27/10/1998  thành lập Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài.

I. vị trí:

 Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài có tổng diện tích tự nhiên 21.283 ha bao gồm các xã Long Thuận, Tiên Thuận, Lợi Thuận, An Thạnh thuộc huyện Bến Cầu và các xã Phước Lưu, Bình Thạnh, Phước Chỉ thuộc huyện Trảng Bàng Tỉnh Tây Ninh.

1. Phạm vi được xác định như sau:

  - Phía Bắc giáp các xã Long Khánh, Long Giang, Long Chữ  thuộc huyện Bến Cầu và một phần sông Vàm Cỏ Đông .

  - Phía Nam giáp Tỉnh Long An.

  - Phía Đông giáp sông Vàm Cỏ Đông.

  - Phía Tây giáp biên giới Campuchia.

 2. Về tính chất:

   Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài có 03 cửa khẩu gồm: cửa khẩu quốc tế Mộc Bài và hai cửa khẩu phụ Phước Chỉ, Long Thuận, phục vụ cho các hoạt động giao lưu kinh tế, văn hóa và các quan hệ chính trị, ngoại giao giữa Việt Nam với Campuchia và các nước trong khối ASEAN trong tương lai; là một bộ phận của trung tâm thương mại, du lịch, dịch vụ và đầu mối giao thông trong nước và quốc tế; là trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật quan trọng của Tây Ninh và vùng Đông Nam Bộ, có vị trí quan trọng về an ninh-quốc phòng.

 3. Đặc điểm tự nhiên:

   Địa hình: Khu đất bằng phẳng, tương đối thấp (với cao độ khoảng 0-4m) và dốc từ Tây Bắc xuống Đông Nam. Khu vực cao nhất xung quanh cửa khẩu, cao độ bình quân trên 3m. Khu vực thấp nhất thuộc về phía Đông nam có các ruộng cỏ năng ngập nước, có cao độ thấp trung bình từ 1m tới -0,3m.

   Địa chất thủy văn: quanh khu vực có nhiều sông, rạch, kênh mương. Phía Bắc có kênh Đìa Xù theo hướng Đông Tây từ sông Vàm Cỏ Đông tới biên giới. Phía Đông có sông Vàm Cỏ Đông, phía Nam có một số kênh rạch nhỏ và vùng đất trũng, ngập.

 II. QUY HOẠCH TỔNG THỂ  KHU THƯƠNG MẠI - ĐÔ THỊ VÀ CÔNG NGHIỆP MỘC BÀI

  Theo quy hoạch chung mới nhất được Thủ tướng Chính Phủ phê duyệt tại Quyết định số 1849/QĐ-TTg ngày 10 tháng 11 năm 2009, khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài bao gồm toàn bộ địa giới hành chính các xã Long Thuận, Tiên Thuận, Lợi Thuận, An Thạnh, thị trấn Bến Cầu thuộc huyện Bến Cầu, các xã Phước Lưu, Bình Thạnh, Phước Chỉ thuộc huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh, quỹ đất khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài được sử dụng như sau:

1. Giới hạn khu đất:

   - Phía Bắc giáp kênh Đìa Xù;

   - Phía Nam giáp khu du lịch sinh thái và rừng phòng hộ, qua khỏi quốc lộ 22A khoảng 1000m về phía Nam;

   - Phía Tây giáp biên giới Campuchia,cửa khẩu Mộc Bài;

   - Phía Đông cách biên giới khoảng hơn 4 km( tiếp cận khu dân cư xã An Thạnh huyện Bến Cầu ).

 2. Về quy hoạch sử dụng đất:

2.1. Về cơ cấu sử dụng đất:

2.2. Phân khu chức năng:

  - Đất khu thương mại – dịch vụ (khu phi thuế quan): 1.003 ha

     Trong đó:

   + Đất khu thương mại-dịch vụ, sân gôn là: 370 ha;

   + Đất khu thương mại-công nghiệp: 633 ha.

 - Đất khu thuế quan: 20.281ha

 Trong đó:

   + Đất phát triển nông, lâm nghiệp:16.000 ha;

   + Đất khu thương mại đô thị: 457 ha;

   + Đất thị trấn Bến Cầu: 181ha;

   + Đất khu du lịch sinh thái, thể thao, vui chơi: 600 ha;

   + Đất khu dân cư nông thôn phân tán: 700 ha;

   + Đất dân cư tập trung tại các thị trấn, huyện lỵ: 305 ha;

   + Đất rừng phòng hộ dọc biên giới: 1.000 ha.

  Dân số trong khu kinh tế cửa khẩu khoảng 66.502 người với 34.500 lao động chiếm khoảng 51% dân số, trong đó lao động nông nghiệp mang tính thời vụ chiếm 89%, chất lượng nguồn lao động rất thấp, chủ yếu là lao động giản đơn.

  Quy hoạch chi tiết Khu Thương mại-Đô thị cửa khẩu Mộc Bài:

Giai đoạn 2010 - 2020, quy hoạch dự kiến mở rộng và xây dựng mới đô thị Mộc Bài có quy mô diện tích 7.400 ha với dân số dự báo khoảng 100.000 người, trong đó dân số đô thị là 60.000 người, dân số nông thôn khoảng 40.000người. Trên cơ sở quy hoạch khu đô thị Mộc Bài được phê duyệt, Ban quản lý sẽ lập quy hoạch chi tiết các khu chức năng trong khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài để trình duyệt.

III. TÌNH HÌNH THU HÚT ĐẦU TƯ VÀ HOẠT ĐỘNG THƯƠNG MẠI TẠI KHU KTCK MỘC BÀI

  Để triển khai xây dựng Khu Thương mại và Đô thị cửa khẩu Mộc Bài, Tỉnh dự kiến sử dụng nguồn vốn ngân sách của Tỉnh kết hợp với nguồn ngân sách TW theo chương trình hỗ trợ có mục tiêu kể cả nguồn vốn ODA từ ngân hàng Phát triển Á Châu (ADB) khoảng trên 55 triệu USD để từ nay đến năm 2020 thực hiện các hạng mục hạ tầng cơ sở cần thiết như: làm mới 19 km đường giao thông nội thị; nâng cấp nhà máy nước công suất 4.000 m3/ ngày đêm lên 26.000 m3/ngày/đêm; xây dựng mới nhà máy xử lý nước thải công suất 9.000m3/ ngày; xây dựng bãi chứa và xử lý chất thải rắn 20 ha đạt tiêu chuẩn vệ sinh môi trường; xây dựng cảng cạn và các dịch vụ tiện ích logistics kèm theo.

1. Về thu hút, khuyến khích đầu tư, giải quyết công ăn việc làm:

   Lũy kế đến nay tại Khu kinh tế Cửa khẩu Mộc Bài (tháng 8/2015) còn lại 35 nhà đầu tư đăng ký 46 dự án đầu tư (2 dự án đầu tư nước ngoài, 44 dự án trong nước), diện tích đất đăng ký sử dụng là 1.936,4 ha, tổng vốn đăng ký đầu tư là 6.765,34 tỷ đồng và 122,13 triệu USD (tương đương 497,98 triệu USD, có 17 dự án đang hoạt động sản xuất kinh doanh. Trong 46 dự án bao gồm: 07 dự án đầu tư kết cấu hạ tầng KCN; 09 dự án đầu tư khu dân cư, khu đô thị mới; 01 dự án đầu tư khu du lịch sinh thái; 15 dự án đầu tư thương mại -dịch vụ, kho ngoại quan; 05 dự án sản xuất công nghiệp; 9 dự án, công trình phục vụ tiện ích công cộng, tổng vốn đầu tư thực hiện khoảng 1.050 tỷ đồng và 105 triệu USD, tạo ra công ăn việc làm cho khoảng 15.000 lao động, trong đó hơn 90% lao động là người của địa phương huyện Bến Cầu và các vùng phụ cận.

2. Hoạt động xuất nhập khẩu, thương mại, dịch vụ:

a) Về xuất nhập khẩu :

Năm 2011 kim ngạch xuất nhập khẩu qua cửa khẩu Mộc Bài là 543,918 triệu USD, tăng 40,2 % so với 2010, năm 2012 là 370,533 triệu USD, giảm 31,87% so với 2011, năm 2013 là 430,410 triệu USD, năm 2014 là 529,788 triệu USD, 6 tháng đầu năm 2015 tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 226,592 triệu USD.

Bảng kim ngạch xuất nhập khẩu qua cửa khẩu Mộc Bài:

     ĐVT: triệu USD

b) Hoạt động kinh doanh thương mại :

Hiện toàn khu phi thuế quan thuộc khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài có 13 doanh nghiệp hoạt động kinh doanh thương mại với hầu hết là các cửa hàng kinh doanh hàng miễn thuế.

Doanh số bán ra năm 2011 là1.237 tỷ đồng, năm 2012 là 1.250 tỷ đồng, năm 2013 là 993,04 tỷ đồng (trong đó bán sang Campuchia chiếm 8,19 %), năm 2014 là 995,98 tỷ đồng (trong đó bán sang Campuchia chiếm 7,4%), 6 tháng đầu năm 2015 là 204,91 tỷ đồng (trong đó bán sang Campuchia chiếm 3,14%).

Lượng khách đến tham quan mua sắm tại khu Thương mại-công nghiệp Mộc Bài cũng đã giảm dần qua các năm: năm 2011 là 2,577 triệu lượt khách, năm 2012 là 2,722 triệu lượt khách, năm 2013 là  2,031 triệu lượt khách, năm 2014 là  1,289 triệu lượt, 06 tháng đầu năm 2015 là 208.352 lượt người.

Nguyên nhân của việc giảm doanh số bán hàng miễn thuế và lượng khách đến tham quan mua sắm tại Khu thương mại – công nghiệp Mộc Bài giảm mạnh là do ảnh hưởng của cơ chế chính sách (Quyết định số 72/2013/QĐ-TTg ngày 26/11/2013 của Thủ tướng Chính phủ và Thông tư số 109/2014/TT-BTC ngày 15/8/2014 của Bộ Tài chính Quy định về cơ chế chính sách tài chính đối với khu kinh tế cửa khẩu).

3.  Hoạt động xuất nhập cảnh và kinh doanh du lịch:

Số lượng xuất nhập cảnh năm 2011 là 2.700.791 người, năm 2012 là 2.784.566 người, năm 2013 là 2.578.466 người, năm 2014 là 2.378.986 người, 06 tháng đầu năm 2015 là 1,242 triệu lượt người.

Số phương tiện qua lại năm 2011 có 137.391 xe các loại, năm 2012 là 130.998 xe, năm 2013 là 140.773 xe, năm 2014 là 185.206 xe, 06 tháng đầu năm 2015 là 104.119 xe.