Bộ trưởng Công Thương nói về nguyên nhân các doanh nghiệp FDI chiếm tỷ trọng lớn xuất khẩu

Chiều 4/6 và sáng 5/6, tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội chất vấn nhóm vấn đề thứ hai thuộc lĩnh vực công thương, với 3 nhóm vấn đề.

Công tác quản lý, giám sát, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hoạt động thương mại điện tử. Giải pháp đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu, thúc đẩy việc thực hiện các FTA và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp trước bối cảnh tình hình thế giới tiếp tục biến động phức tạp, khó lường. Việc thực hiện chính sách, pháp luật phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp cơ khí, nhất là trong phục vụ chế biến nông, lâm, thủy sản, phát triển nông nghiệp, nông thôn.

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên trả lời chính. Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà; Bộ trưởng các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Khoa học và Công nghệ, Thông tin và Truyền thông, Ngoại giao cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình thêm về những vấn đề có liên quan và đại biểu Quốc hội quan tâm.

Doan nghiệp FDI chiếm trên 73% tỷ trọng xuất khẩu

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) đề nghị Bộ trưởng Công Thương cho biết giải pháp để đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu, đầu tư hàng hóa của các doanh nghiệp trong nước để cân bằng tỷ trọng xuất khẩu.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Công Thương thừa nhận thực tế các doanh nghiệp FDI đang chiếm tỷ trọng lớn xuất khẩu của nước ta (trên 73%).

Ông cho rằng thực tế này có nhiều nguyên nhân, do các doanh nghiệp này có nhiều thế mạnh về vốn, công nghệ, thương hiệu và mạng lưới phân phối từ nhiều năm. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp này sản xuất sản phẩm công nghệ cao, giá trị vượt trội so với nhóm hàng nông sản của doanh nghiệp trong nước.

Doanh nghiệp FDI xuất khẩu cũng phù hợp với chủ trương của Việt Nam trong giai đoạn đầu vì chỉ có thu hút đầu tư FDI mới có điều kiện để hội nhập, học tập về kinh nghiệm quản trị, chuyển giao công nghệ cũng như tiếp cận thị trường.

Tuy nhiên, mục tiêu của Việt Nam trong hội nhập không phải chỉ là đo đếm bằng các hiệp định thương mại tự do hay là đo đếm bằng các dự án nhà đầu tư nước ngoài vào đầu tư, kể cả đo đếm bằng kim ngạch xuất nhập khẩu tăng lên hàng năm.

Thước đo ở đây là bằng sức khỏe của nền kinh tế đất nước, bằng sự hội nhập của chính doanh nghiệp Việt Nam trong chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu - đây mới là mục tiêu lớn, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Tuy nhiên, theo ông, doanh nghiệp nội của chúng ta thời gian qua cũng vươn lên khá tốt, có sự tiếp cận và liên kết mạnh. Bằng chứng là năm 2023, tỷ trọng xuất khẩu trong các doanh nghiệp, khu vực doanh nghiệp nội giảm thấp hơn doanh nghiệp ngoại và 5 tháng đầu năm nay, tốc độ xuất khẩu, giá trị xuất khẩu tuyệt đối tăng gấp 2 lần mức tăng, tức 24% mức tăng của doanh nghiệp ngoại chỉ là 12%.

"Điều đó chứng tỏ doanh nghiệp nội địa cũng đang từng bước vươn lên chiếm lĩnh thị trường này, khai thác lợi thế Việt Nam đang có, là thành viên của các hiệp định thương mại tự do, hưởng cơ chế ưu đãi của các hiệp định mang lại", ông Diên nói.

Xây dựng Luật Phát triển công nghiệp trọng điểm

Đại biểu Nguyễn Văn An (đoàn Thái Bình): Việt Nam có nhiều chính sách ưu đãi, khuyến khích nhằm đầu tư phát triển công nghiệp, trong đó có công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp cơ khí nhưng kết quả vẫn còn hạn chế. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng đánh giá kết quả triển khai các chính sách này trong thời gian qua?

Cùng nội dung, đại biểu Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương) nhận thấy, công nghiệp phụ trợ dường như là một hướng đi đúng đắn để tái cơ cấu và phát triển công nghiệp cũng như tăng trưởng chất lượng cao trong giai đoạn mới; đồng thời tạo ra hệ sinh thái liên kết chặt chẽ các doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước.

"Tuy nhiên, đến nay chưa có chính sách phát triển toàn diện, bao trùm về công nghiệp. Do đó, đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết, trong thời gian tới sẽ có kế hoạch như nào để đưa ra chính sách phát triển công nghiệp toàn diện cho đất nước?", vị đại biểu chất vấn.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định, thời gian qua Bộ Công Thương đã tham mưu cho cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản và đạt được kết quả cụ thể. Trong đó, công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp cơ khí đã khẳng định vai trò đầu tàu cho tăng trưởng sản xuất công nghiệp, tỷ lệ nội địa hóa được nâng cao trong nhiều ngành như dệt may, da giày đạt tới 50% và cơ khí đạt hơn 30%...

Tuy nhiên, các chính sách ưu đãi còn rất nhiều hạn chế, như nguồn lực đầu tư của nhà nước, từ Trung ương đến địa phương vừa ít, vừa khó tiếp cận, chồng chéo với nhau, một số điều kiện hưởng ưu đãi còn khá ngặt nghèo, chưa thực sự phù hợp khiến các doanh nghiệp khó tiếp cận. Chính sách thu hút FDI của chúng ta chưa ràng buộc, chưa khuyến khích để các doanh nghiệp FDI tăng tính lan tỏa cho doanh nghiệp trong nước.

Các doanh nghiệp Việt Nam chưa quan tâm, chưa chủ động tìm hiểu nắm bắt thông tin về các chính sách ưu đãi, hỗ trợ. Hơn nữa, lĩnh vực này cần trình độ công nghệ và kinh nghiệm nhất định; việc phổ biến tuyên truyền các chính sách ưu đãi đến cộng đồng doanh nghiệp còn nhiều hạn chế; rào cản gia nhập thị trường khó khăn…

Trước khó khăn này, thời gian tới, Bộ Công Thương tiếp tục tham mưu hoàn thiện đồng bộ về chính sách, trong đó nghiên cứu xây dựng Luật Phát triển công nghiệp trọng điểm bao gồm những ngành công nghiệp cơ khí, chế tạo, chế biến điện tử, hóa chất và năng lượng.

Cùng với đó, tăng cường phân bổ nguồn lực cả trung ương và địa phương để tập trung phát triển ngành này; triển khai hiệu quả chính sách ưu đãi theo quy định của pháp luật; tăng cường công tác phổ biến, tuyên truyền chính sách trên phạm vi rộng và tăng cường chương trình hoạt động hỗ trợ nâng cao năng lực sản xuất của các doanh nghiệp Việt Nam; đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng; hỗ trợ các doanh nghiệp và đặc biệt phát huy hiệu quả của các trường đại học, cao đẳng thuộc ngành công thương…