Các startup công nghệ y tế Việt Nam 'hút' dòng vốn mạo hiểm

(KTSG Online) – Các startup công nghệ y tế (healthtech) của Việt Nam đang thu hút sự chú ý của các công ty đầu tư mạo hiểm nước ngoài nhờ ứng dụng trí thông minh nhân tạo (AI) vào lĩnh vực y học chính xác.

Y học chính xác, đôi khi được gọi là “y học cá nhân hóa”, sử dụng hồ sơ di truyền của một cá nhân để cung cấp các phương pháp điều trị phù hợp cho các bệnh như Alzheimer, tiểu đường hoặc ung thư. Nói cách khác, phương pháp chẩn đoán và điều trị chung cho tất cả mọi người được chuyển thành phương pháp cá nhân hóa dựa trên ADN của bệnh nhân. Triển vọng của ứng dụng AI trong lĩnh vực này là cá nhân có thể sắp xếp trình tự bộ gien của mình với chi phí hợp lý.

Việt Nam đang ở giai đoạn đầu của thị trường

Theo báo cáo “Đánh giá giao dịch Đông Nam Á: Quí 4-2023” Data Vantage của DealStreetAsia, dù tình hình gọi vốn toàn cầu ảm đạm trong năm 2023 nhưng các startup công nghệ y tế ở Đông Nam Á vẫn huy động được 580 triệu đô la trong 60 thương vụ. Trong đó, các startup Singapore và Indonesia vẫn chiếm tỷ trọng lớn hơn, Việt Nam đứng thứ ba với 3,9% thị phần đầu tư.

Bà Lê Hoàng Uyên Vy, đồng sáng lập và đối tác chung của quỹ đầu tư mạo hiểm Do Ventures, nói rằng: “Việt Nam có nhiều công ty đầy triển vọng trong lĩnh vực này. Thị trường vẫn còn ở giai đoạn đầu”.

Trong số các startup về y học chính xác của Việt Nam đang thu hút được đầu tư mạo hiểm có Gene Solutions tại TP.HCM. Năm 2021, Mekong Capital đã đầu tư 15 triệu đô la vào Gene Solutions. Năm ngoái, startup đã huy động được 21 triệu đô la trong vòng gọi vốn thứ hai. Theo báo cáo của Data Vantage, với hỗ trợ của Mekong Capital, giao dịch này là thương vụ công nghệ y tế lớn thứ bảy ở Đông Nam Á vào năm 2023. Tháng 9-2023, Gene Solutions bắt đầu vòng gọi vốn thứ ba với mục tiêu huy động 50 triệu đô la.

Thành lập năm 2017, Gene Solutions chuyên phát hiện sự xuất hiện của một số loại bệnh dựa trên phân tích ADN. Startup đã giúp nhiều bậc cha mẹ phát hiện các rối loạn nhiễm sắc thể khi mang thai, ngăn ngừa các vấn đề di truyền và giúp thụ thai thông qua thụ tinh trong ống nghiệm. Gene Solutions đặt mục tiêu giá dịch vụ phải chăng, dễ tiếp cập.

Chris Freund, người sáng lập và đối tác của Mekong Capital nhận định, Gene Solutions có tốc độ phát triển cực kỳ nhanh. Đó là một trong những lợi thế cạnh tranh của startup.

“Khi Mekong Capital đầu tư lần đầu, chúng tôi chỉ có ý tưởng mở rộng ra ngoài Việt Nam. Nhưng trong hai năm qua, họ đã chuyển trụ sở chính đến Singapore, mở một phòng thí nghiệm ở đây và thiết lập thành công quan hệ đối tác với các tập đoàn bệnh viện và viện ung thư hàng đầu ở Indonesia, Thái Lan, Philippines và Malaysia. Điều này giúp phát triển xây dựng các nhóm làm việc, quan hệ đối tác và thậm chí cả mô hình kinh doanh hoàn toàn riêng biệt cho từng quốc gia”, đại diện Mekong Capital cho hay.

Trong 5 năm qua, Gene Solutions đã thực hiện hơn 350.000 xét nghiệm di truyền.

Một startup khác trong lĩnh vực này là GeneStory, được VinGroup thành lập vào năm 2022 với vốn điều lệ 102,3 tỉ đồng (4,4 triệu đô la). GeneStory đặt mục tiêu cung cấp “dịch vụ xét nghiệm di truyền nhanh chóng và toàn diện dựa trên bộ dữ liệu tiếng Việt lớn, dành riêng cho người Việt Nam”. Tuy nhiên, VinGroup đã bán một lượng cổ phần không được tiết lộ trong GeneStory vào năm 2022. Startup này đưa ra các đánh giá về rủi ro y tế, thể chất và dinh dưỡng của cá nhân cũng như các yếu tố di truyền để tạo ra các kế hoạch chăm sóc sức khỏe tùy chỉnh.

Một ví dụ khác về startup y học chính xác của Việt Nam là công ty Genetica ứng dụng AI để giải mã gen.

Thành lập vào năm 2018, Genetica đã huy động được 2,5 triệu đô la trong vòng gọi vốn đầu tiên vào năm 2021 từ các nhà đầu tư Silicon Valley. Genetica vừa cho ra mắt sản phẩm giải mã gen nhờ ứng dụng AI để phát hiện nguy cơ di truyền của một người khi bị nhiễm virus đường hô hấp.

Sự quan tâm đến y học chính xác trùng hợp với sự gia tăng nghiên cứu và phát triển về gen ở Đông Nam Á. Theo báo cáo “Khai thác y học gen và gen NFT ở Đông Nam Á” của DealStreetAsia và Genetica phát hành tháng 8-2023, các chương trình do chính phủ hỗ trợ và các sáng kiến trong khu vực tư nhân đang dẫn đến việc hình thành dữ liệu gen, làm nổi bật cấu trúc di truyền khác biệt và đa dạng của khu vực.

Triển vọng của thị trường y học chính xác

Yinglan Tan, CEO và đối tác quản lý sáng lập của Insignia Ventures Partners cho biết, AI được sử dụng rất sớm trong chăm sóc y tế so với các lĩnh vực khác, như chụp ảnh X-ray đến phân tích dự đoán và đánh giá rủi ro. Ông nhấn mạnh rằng, với 13% thị phần chăm sóc sức khỏe bằng AI toàn cầu, khu vực châu Á – Thái Bình Dương mà đặc biệt là Đông Nam Á có tiềm năng tăng trưởng đáng kể.

Một trong những động lực chính thúc đẩy nguồn tài trợ cho startup về y học chính xác là nhu cầu ngày càng tăng về các giải pháp chăm sóc sức khỏe được cá nhân hóa. Khi người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sức khỏe hơn, họ sẽ tìm kiếm các giải pháp y tế phù hợp.

“Các xét nghiệm ngày càng trở nên chính xác hơn trong thời gian tới. Điều này cho phép Gene Solutions phát hiện các bệnh có đoạn ADN ngày càng nhỏ hơn, tức chẩn đoán chính xách hơn. Chi phí cho các xét nghiệm cũng sẽ giảm. Cuối cùng, các xét nghiệm như vậy sẽ có giá cả phải chăng cho thị trường đại chúng ở Việt Nam và Đông Nam Á”, Chris Freund của Mekong Capital nhận xét.

Chính sách cũng đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy sự phát triển của các startup y học chính xác tại Việt Nam thông qua nhiều sáng kiến và ưu đãi khác nhau. Sự hỗ trợ của chính phủ đã tạo ra môi trường thuận lợi cho các startup, thu hút cả các nhà đầu tư trong nước và quốc tế vào lĩnh vực công nghệ y tế đang phát triển.

Tuy nhiên, các nhà đầu tư cũng nhận thức được những hạn chế, chẳng hạn như bối cảnh pháp lý còn chưa rõ ràng. Lê Hoàng Uyên Vy của Do Ventures cho rằng, đầu tư vào các công ty công nghệ sinh học thường là thách thức đối với các quỹ đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam. Ngành này đòi hỏi các nguồn vốn chuyên biệt với các chuyên gia trong lĩnh vực này.

Hơn nữa, các quỹ đầu tư mạo hiểm thường duy trì thời hạn đầu tư từ 4-5 năm, trong khi ngành công nghệ sinh học đòi hỏi khung thời gian dài hơn để thành công. Điều này có nghĩa là cần có thêm nguồn tài trợ của chính phủ. Bà Vy lấy Hàn Quốc làm ví dụ, nơi chính phủ điều hành một quỹ chuyên đầu tư vào các đơn vị công nghệ sinh học ở nhiều giai đoạn phát triển khác nhau. Hiện nay, xu hướng gây quỹ gần đây làm tăng hy vọng cho lĩnh vực này.

Báo cáo Data Vantage của DealStreetAsia có tiêu đề “Tình hình công nghệ y tế ở Đông Nam Á 2023” cho thấy các khoản đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ sâu liên quan đến chăm sóc sức khỏe như gen, sinh học phân tử, AI và cảm biến sinh trắc học chiếm 46% tổng khối lượng giao dịch. Trong khi đó có 72% trong tổng số vốn cổ phần do các startup công nghệ y tế trong khu vực huy động từ tháng 1-2020 đến tháng 9-2023.

Lĩnh vực công nghệ y tế ở Đông Nam Á cũng nằm trong số những lĩnh vực được tài trợ nhiều nhất vào năm 2023, theo báo cáo Data Vantage.

Theo DealStreetAsia, Tech in Asia, Gene Solutions