Cân đối vốn, doanh nghiệp đẩy mạnh phát hành cổ phiếu giảm nợ

Tăng vốn, hạ đòn bẩy

Cách đây gần một thập kỷ, lần đầu tiên kể từ khi niêm yết cũng như trong lịch sử hoạt động, báo cáo tài chính kiểm toán năm 2015 của Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) ghi nhận vấn đề cần nhấn mạnh. Hãng kiểm toán khi đó đã lưu ý về việc có sự tồn tại của yếu tố không chắc chắn trọng yếu có thể dẫn đến nghi ngờ đáng kể về khả năng hoạt động liên tục của HAGL. Đến nay, áp lực nợ dai dẳng vẫn là câu chuyện chưa hồi kết với doanh nghiệp này. Tuy nhiên, bước đi đáng chú ý mới nhất là việc HAGL đã xử lý xong lô trái phiếu nhóm B (HAGLBOND16.26) phát hành từ năm 2016.

Ngày 25/9 vừa qua, HAGL đã phát hành 210 triệu cổ phiếu, tương ứng 2.100 tỷ đồng mệnh giá, để hoán đổi hơn 2.500 tỷ đồng nợ cho 6 chủ nợ. Tỷ lệ chuyển đổi tương ứng 12.000 đồng nợ lấy 1 cổ phiếu. So với giá cổ phiếu HAG hiện giao dịch vùng giá 16.500 đồng/cổ phiếu sau nhịp tăng tới 35% từ đầu năm đến nay, mức chuyển đổi trên có “lợi” hơn. Tuy nhiên, 6 cổ đông này sẽ bị hạn chế chuyển nhượng trong một năm tới.

HAGL không phải trường hợp đơn lẻ. Làn sóng phát hành cổ phiếu để bổ sung vốn, đồng thời trả nợ, đang diễn ra mạnh mẽ, nhất là trong bối cảnh thị trường chứng khoán đứng trước nhiều thuận lợi khi thu hút dòng vốn lớn của nhà đầu tư.

Mới đây, Hội đồng quản trị Tổng CTCP Đầu tư Phát triển Xây dựng (DIC Corp, mã DIG - HoSE) vừa thông qua ngày chốt danh sách cổ đông để chào bán 150 triệu cổ phiếu với giá 12.000 đồng/cổ phiếu. Kế hoạch tăng vốn chính thức triển khai sau nhiều lần trì hoãn. Dù có những khác biệt so với phương án cũ một năm rưỡi trước, điểm chung là DIC Corp dành 30% số vốn huy động được cho việc thanh toán mua lại toàn bộ lô trái phiếu dự kiến tất toán vào cuối năm 2026. Còn lại, DIC Corp bổ sung vốn đầu tư các dự án bất động sản.

Tương tự, tại Công ty cổ phần Phú Tài, phương án chào bán hơn 13,3 triệu cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu năm 2025, tương ứng tỷ lệ 5:1, dự kiến giúp mang về khoảng 160 tỷ đồng. Theo kế hoạch, số tiền này sẽ được góp vào các công ty con, nhưng mục đích chủ yếu dành để trả nợ ngân hàng.

Còn trong đợt chào bán đang triển khai và dự kiến hoàn tất vào ngày 23/10, Công ty cổ phần Phát triển Hạ tầng Kỹ thuật (IJC) ước tính thu về tối đa hơn 2.518 tỷ đồng. Mục đích sử dụng vốn chưa được phân bổ cụ thể số tiền, nhưng dành vốn trả nợ được ưu tiên mức 4 - 5 trong tổng cộng 7 kế hoạch giải ngân.

Một trường hợp đáng chú ý khác là Tập đoàn Nam Long (NLG). Doanh nghiệp bất động sản này chào bán hơn 100 triệu cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu với giá 25.000 đồng/cổ phiếu. Số vốn thu được phân bổ cho hai mục đích chính gồm đầu tư vào các dự án và công ty chủ lực (74,4%) và 640 tỷ đồng thanh toán các khoản vay và nghĩa vụ tài chính khác (khoảng 25,6%). Trước đó, doanh nghiệp này phát hành trái phiếu trị giá 660 tỷ đồng giữa năm 2025 và 1.000 tỷ đồng vào cuối năm 2024, đều với mục đích cơ cấu nợ.

Cẩn trọng vòng xoáy nợ nần

Đối với doanh nghiệp, tăng vốn và trả nợ là giải pháp hiệu quả trước áp lực tài chính cận kề. Khi nợ vay và trái phiếu đáo hạn dồn dập, phát hành cổ phiếu được lựa chọn để giảm đòn bẩy, có thêm thời gian để đảm bảo tính thanh khoản.

Tuy nhiên, tỷ lệ thành công trong các đợt phát hành sẽ dựa vào đánh giá của nhà đầu tư về triển vọng doanh nghiệp, cổ phiếu cũng như thị trường chung thời điểm chào bán. Lượng cổ phiếu lưu hành tăng mạnh trong khi tốc độ tăng trưởng lợi nhuận chưa theo kịp sẽ kéo giảm các chỉ số hiệu quả hoạt động thu nhập ròng trên vốn chủ sở hữu (ROE) hay thu nhập trên mỗi cổ phần (EPS). Hệ quả trực tiếp là quyền lợi cổ đông hiện hữu, tác động thông qua khả năng chi trả cổ tức.

Với Phú Tài (PTB), công ty này nhiều năm qua vẫn duy trì EPS cao và chi trả cổ tức đều đặn ở mức 25% - 30%. Dù tỷ lệ vay nợ không quá lớn, tăng vốn là lựa chọn mà doanh nghiệp ngành gỗ này có thể gia tăng thêm vốn chủ sở hữu, tăng nội lực thích nghi với các biến động thị trường. Nguồn vốn này càng có ý nghĩa hơn khi ngành gỗ xuất khẩu Việt Nam có thể lại tiếp tục đối diện thêm thách thức từ chính sách thuế quan của Mỹ.

Trong khi đó, phương án phát hành 210 triệu cổ phiếu của HAGL hoán đổi nợ cho 6 chủ nợ không chỉ giúp hạ đáng kể đòn bẩy tài chính, mà còn thu hẹp khoảng cách chênh lệch giữa nợ ngắn hạn và tài sản ngắn hạn. Điểm tích cực là đến ngày 30/6/2025, HAGL đã xoá hết lỗ lũy kế nhờ sự hồi phục cả doanh thu và lợi nhuận trong nửa đầu năm. Tuy vậy, ngoài phương án hoán đổi một phần khoản vay thành vốn cổ phần và sự phục hồi mảng kinh doanh lõi như xuất khẩu chuối, sầu riêng…, vẫn còn đó nhiều công việc cho HAGL theo kế hoạch dòng tiền đề ra cho năm tới, như thanh lý một phần các khoản đầu tư tài chính, thanh lý tài sản, thu hồi các khoản cho vay từ các đối tác.

Đòn bẩy tài chính là con dao hai lưỡi, một mặt giúp doanh nghiệp khuếch đại lợi nhuận, nâng cao các chỉ số hiệu quả khi thị trường thuận lợi, nhưng mặt khác chi phí lãi vay và nghĩa vụ trả nợ sẽ trở thành gánh nặng khi kinh doanh gặp khó. Lạm dụng vốn vay khi mở rộng đầu tư có thể đẩy doanh nghiệp rơi vào vòng xoáy nợ nần cần nhiều năm khôi phục.