Huy động vốn mạo hiểm ảm đạm, số startup mới của Trung Quốc giảm tới 99% so với đỉnh

Hãng tin Financial Times mới đây đã có bài viết mô tả bối cảnh khởi nghiệp “tồi tệ” của Trung Quốc. Nhiều nhà sáng lập, nhà đầu tư và quỹ đầu tư mạo hiểm đã đưa ra những bình luận ảm đạm với điều kiện giấu tên.

Thậm chí, một giám đốc điều hành còn bi quan cho rằng: “Toàn bộ ngành công nghiệp khởi nghiệp đã chết trước mắt chúng ta. Tinh thần khởi nghiệp đã chết. Thật đáng buồn khi chứng kiến ​​điều đó".

Theo dữ liệu từ IT Juzi được trích dẫn trong báo cáo, số lượng công ty được thành lập tại Trung Quốc trong năm nay chỉ là 260, đang trên đà giảm xuống dưới mức 1.202 của năm 2023 và giảm tới 99% so với mức đỉnh điểm là 51.302 vào năm 2018.

Trong các bình luận được đăng trên trang mạng X, CEO của IT Juzi cho biết dữ liệu không phản ánh tất cả các công ty khởi nghiệp, đồng thời nói thêm rằng mặc dù các quỹ đầu tư mạo hiểm và người sáng lập của Trung Quốc phải đối mặt với những thách thức gần đây, nhưng quốc gia này vẫn có "sáng tạo và tinh thần khởi nghiệp tuyệt vời".

Nhưng hoạt động huy động vốn của quỹ đầu tư mạo hiểm cũng có sự sụt giảm tương tự. Các quỹ định danh bằng đồng Nhân dân tệ đã huy động được số tiền tương đương 5,38 tỷ USD trong năm nay, giảm so với mức đỉnh điểm gần 125 tỷ USD vào năm 2017. Trong khi đó, các quỹ định danh bằng USD đã huy động được chưa đến 1 tỷ USD, giảm so với mức cao nhất là 17,3 tỷ USD vào năm 2022.

Sự sụp đổ của hoạt động khởi nghiệp tại Trung Quốc diễn ra khi nền kinh tế không có dấu hiệu thoát khỏi sự suy thoái, với dữ liệu mới nhất chỉ ra rằng nền kinh tế Trung Quốc sẽ tiếp tục hạ nhiệt trên diện rộng.

Trong khi đó, các chính sách công nghiệp của Bắc Kinh đã làm trầm trọng thêm tình trạng mất cân bằng trong nền kinh tế, góp phần gây ra sự suy thoái. Nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm do nhà nước điều hành gần đây đã tăng cường nỗ lực thu hồi các khoản đầu tư của họ từ các công ty khởi nghiệp đã mất khả năng thanh toán hoặc không niêm yết vào một thời điểm nhất định.

Các yêu cầu nghiêm ngặt hơn buộc những người sáng lập phải tự chịu trách nhiệm cho bất kỳ khoản vay nào cũng đã ngăn cản các giao dịch quỹ đầu tư mạo hiểm. Kết quả là, các nhà đầu tư trong và ngoài nước đã cắt giảm mức độ tiếp xúc với startup của họ.

"Trước đây, các đối tác hạn chế của Hoa Kỳ chỉ muốn gặp các quỹ Trung Quốc. Các thị trường khác như Ấn Độ đã phải vật lộn để thu hút sự chú ý của họ", một nhà đầu tư của Trung Quốc nói. "Ngày nay, chúng tôi giống như những người bị xa lánh, các quỹ ngoại hầu như không muốn tiếp cận với chúng tôi”.

Theo báo cáo, khi ngày càng nhiều nhà đầu tư rút lui, các quỹ do nhà nước điều hành đã đảm nhận vai trò lớn hơn và hiện chiếm khoảng 80% vốn trên thị trường.

Các quỹ này cũng yêu cầu các nhà quản lý đầu tư đảm bảo lợi nhuận, thúc đẩy họ tìm kiếm các cơ hội rủi ro thấp hoặc chuyển tiền vào các ưu tiên đã được Bắc Kinh thiết lập.

"Điều này trái ngược với tinh thần quỹ đầu tư mạo hiểm là tham gia vào các dự án có rủi ro cao và tiềm năng cao", một chuyên gia đổi mới sáng tạo của Trung Quốc nói. "Trong danh mục đầu tư gồm 10 công ty, các quỹ đầu tư mạo hiểm sẽ mong đợi một hoặc hai công ty thành công rực rỡ và phần còn lại sẽ chết".

Theo South China Morning Post, nguồn vốn cho các công ty khởi nghiệp tại Trung Quốc vẫn ở mức thấp. Tuy vậy, số tiền huy động được trong nửa đầu năm đã chiếm hơn 50% tổng số năm 2023, cho thấy tiềm năng phục hồi, theo dữ liệu từ công ty cung cấp thông tin tình báo về sáp nhập và mua lại (M&A) Mergermarket.

Dữ liệu được trình bày tại Diễn đàn vốn tư nhân Trung Quốc Aquỹ đầu tư mạo hiểmJ của Mergermarket tại Bắc Kinh vào tuần trước, số tiền huy động được tại quốc gia này đạt đỉnh 132,7 tỷ USD sau đó giảm xuống còn 67 tỷ USD và 45,4 tỷ USD vào năm 2022 và 2023.

Từ tháng 1 đến tháng 6 năm nay, tổng số vốn khởi nghiệp huy động được tại Trung Quốc đạt 25,7 tỷ USD. Thị trường vẫn trì trệ so với thời kỳ trước đại dịch, mặc dù có thể sẽ có sự phục hồi trong năm nay.

“Nguồn vốn tại Trung Quốc có thể phục hồi nhẹ trong năm nay sau hai năm sụt giảm kể từ năm 2021”, Yiqing Wang, chuyên gia tại Mergermarket khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, cho biết tại sự kiện ở Bắc Kinh.

Một xu hướng khác là các quỹ định danh bằng đô la đóng vai trò nhỏ hơn nhiều. Các nhà đầu tư Mỹ đã có thể thu được lợi nhuận hậu hĩnh khi các công ty khởi nghiệp Trung Quốc theo đuổi các đợt chào bán công khai lần đầu tại Hoa Kỳ. Tuy nhiên, các kênh rút tiền đã thu hẹp đáng kể, đặc biệt là sau cuộc điều tra an ninh mạng của Bắc Kinh về việc niêm yết Didi Chuxing tại New York vào mùa hè năm 2021, dẫn đến việc gã khổng lồ gọi xe này bị hủy niêm yết và bị phạt 1,2 tỷ USD.

Trong khi đó, Washington đang tăng cường giám sát các khoản đầu tư của Hoa Kỳ vào một số lĩnh vực nhất định của Trung Quốc, bao gồm chất bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và điện toán lượng tử.

Một số công ty đầu tư của Hoa Kỳ, chẳng hạn như Sequoia Capital, đã tách biệt hoạt động tại Trung Quốc và Châu Á của họ. Vào năm 2023, Sequoia China đã trở thành một hoạt động độc lập dưới tên HongShan.

Fang Fenglei, người sáng lập và chủ tịch của công ty cổ phần tư nhân Trung Quốc Hopu Investment Management, đã phát biểu tại sự kiện Mergermarket rằng các quỹ nước ngoài sẽ một lần nữa đóng vai trò lớn hơn khi các cơ quan quản lý đang chào đón "các quỹ bằng đô la vào Trung Quốc".

Vào tháng 6, Hội đồng Nhà nước đã đưa ra các biện pháp mới để thu hút các nhà đầu tư vốn mạo hiểm - bao gồm các quỹ có trụ sở ở nước ngoài - vào lĩnh vực công nghệ của đất nước. Chính phủ Trung Quốc cũng cho biết việc quản lý ngoại hối sẽ được "tối ưu hóa" hơn nữa, giúp các quỹ đầu tư mạo hiểm và các tổ chức kinh doanh khác dễ dàng tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch.