CỔNG THÔNG TIN VÀ ĐẦU TƯ QUỐC TẾ

Nhà đầu tư cá nhân cần tránh “tâm lý đám đông” và có chiến lược phù hợp

Invest Global 08:36 14/11/2022

Theo các chuyên gia, diễn biến trên thị trường chứng khoán chịu tác động của rất nhiều yếu tố, từ yếu tố cơ bản đến tâm lý nhà đầu tư. Trong ngắn hạn, yếu tố tâm lý sẽ có ảnh hưởng lớn đến diễn biến của thị trường. Đặc biệt, với thị trường Việt Nam nơi nhà đầu tư cá nhân chiếm đến hơn 80% giao dịch thì yếu tố tâm lý lại đóng một vai trò vô cùng quan trọng.

(TBTCO) - Theo các chuyên gia, diễn biến trên thị trường chứng khoán chịu tác động của rất nhiều yếu tố, từ yếu tố cơ bản đến tâm lý nhà đầu tư. Trong ngắn hạn, yếu tố tâm lý sẽ có ảnh hưởng lớn đến diễn biến của thị trường. Đặc biệt, với thị trường Việt Nam nơi nhà đầu tư cá nhân chiếm đến hơn 80% giao dịch thì yếu tố tâm lý lại đóng một vai trò vô cùng quan trọng.

Tâm lý tác động lớn tới hành động

Theo số liệu mới nhất từ Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD), nhà đầu tư trong nước đã mở mới 96.427 tài khoản chứng khoán trong tháng 10, giảm nhẹ so với tháng trước. Trong đó, nhà đầu tư cá nhân trong nước mở 96.290 tài khoản và các tổ chức mở 137 tài khoản. Tổng số tài khoản trên thị trường hiện tại lên 6.709.181 tài khoản, tương đương khoảng gần 7% dân số. Tính từ đầu năm, thị trường có thêm gần 2,4 triệu tài khoản giao dịch chứng khoán mới. Số lượng tài khoản chứng khoán ngày một tăng lên, nhưng thanh khoản lại có xu hướng giảm.

Báo cáo về thị trường chứng khoán Việt Nam do TS. Cấn Văn Lực và Nhóm tác giả Viện Đào tạo và nghiên cứu BIDV vừa công bố cũng chỉ ra, giai đoạn gần đây tâm lý thận trọng, ngại rủi ro gia tăng, dẫn đến nhiều nhà đầu tư lựa chọn những kênh đầu tư ít rủi ro hơn, an toàn hơn. Việc thanh khoản thị trường sụt giảm mạnh tạo ra vòng xoáy tác động tiêu cực đến tâm lý nhà đầu tư đang nắm giữ cổ phiếu (lo không bán được), sẵn sàng bán bằng mọi giá, từ đó kéo giá cổ phiếu tiếp tục giảm sâu. Tâm lý đám đông khá phổ biến trên thị trường chứng khoán, bởi đa phần nhóm nhà đầu tư cá nhân đưa ra quyết định đầu tư đôi khi không dựa trên lý trí, hay phân tích tài chính kỹ lưỡng, mà chủ yếu theo đám đông, thậm chí là tin đồn. Khi tỷ lệ sử dụng đòn bẩy tài chính cao, cùng với tâm lý đám đông, đã tạo ra vòng xoáy giá xuống - bán giải chấp, khiến thị trường càng chịu áp lực bán mạnh mỗi khi có sự điều chỉnh.

Nguồn: Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam. Đồ họa: Thế Dương Nguồn: Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam. Đồ họa: Thế Dương

Chia sẻ về việc nhiều ý kiến cho rằng định giá thị trường chứng khoán Việt Nam đã về mức thấp và trở nên hấp dẫn nhưng xu hướng của thị trường vẫn giảm, ông Trần Trương Mạnh Hiếu - Trưởng phòng Phân tích chiến lược Công ty cổ phần Chứng khoán KIS Việt Nam cho biết, nhà đầu tư cần hiểu rằng giá trên thị trường chịu tác động của rất nhiều yếu tố từ cơ bản, đến tâm lý nhà đầu tư. Trong ngắn hạn, yếu tố tâm lý sẽ có ảnh hưởng lớn đến diễn biến của thị trường. Đặc biệt với thị trường Việt Nam nơi nhà đầu tư cá nhân chiếm đến hơn 80% giao dịch thì yếu tố tâm lý lại đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Mà ở thời điểm hiện tại, tâm lý nhà đầu tư đang khá bi quan khi đón nhận nhiều thông tin không tốt, như: Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) nâng lãi suất, Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất điều hành và tăng tỷ giá. Vì thế, xu hướng điều chỉnh trên thị trường là điều khó tránh khỏi trong ngắn hạn.

Phân bố tài sản, cân bằng các kênh đầu tư

Theo ông Hiếu, thị trường chứng khoán là một kênh đầu tư có thể mang lại lợi nhuận rất lớn, tuy nhiên cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Việc không trang bị đủ kiến thức và kinh nghiệm về thị trường có thể dẫn đến những thua lỗ lớn. Do đó, với những nhà đầu tư mới tham gia thị trường ban đầu nên tập trung vào việc tìm kiếm cho mình một chiến lược đầu tư phù hợp. Nhà đầu tư có thể tạo được chiến lược này thông qua những kiến thức về đầu tư, nghiên cứu những phương pháp của nhà đầu tư đi trước, đặc biệt là thông qua quá trình đầu tư thực tế trên thị trường. Quá trình này có thể tốn rất nhiều thời gian, có thể mất vài năm trước khi nhà đầu tư có thể hình thành một chiến lược đầu tư phù hợp và đôi khi có thể gặp những khoản thua lỗ rất lớn.

Vì thế trong giai đoạn này, nhà đầu tư nên phân bổ tài sản ở mức thấp, để tránh những trường hợp chiến lược đầu tư không phù hợp và gây khó khăn đến tình hình tài chính cá nhân. Sau khi có được chiến lược đầu tư phù hợp, nhà đầu tư nên tính toán mức độ phân bổ tài sản vào thị trường ở mức hợp lý để có sự cân bằng giữa các kênh đầu tư và tạo ra một sự tăng trưởng bền vững trong tổng tài sản.

Dòng tiền vào thị trường thận trọng

Tâm lý thận trọng dẫn đến hiện tượng thị trường "ngủ đông", với giá trị giao dịch bình quân mỗi phiên trên sàn HOSE trong 6 tháng gần nhất chỉ đạt khoảng 15.000 tỷ VND, riêng tháng 10/2022 chỉ đạt 10.200 tỷ VND/phiên (giảm 40 - 50% so với mức bình quân hơn 21.000 tỷ VND/phiên năm 2021).

“Một số kiến thức mà nhà đầu tư nên tìm hiểu trong giai đoạn đầu có thể kể đến là: kiến thức về sự vận hành của thị trường chứng khoán; sự ảnh hưởng của margin đến lợi nhuận và thua lỗ của khoản đầu tư; phân tích báo cáo tài chính, các chiến lược đầu tư, cách thức phân bổ tài sản, quản trị rủi ro, phân tích kỹ thuật...” - ông Hiếu cho hay.

Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Thu Hằng - Giám đốc Chi nhánh Hà Nội Công ty cổ phần Chứng khoán Nhất Việt cho rằng, rất khó để khẳng định là chất lượng nhà đầu tư đã được cải thiện. Tuy nhiên có thể thấy, nhà đầu tư hiện nay đã có rất nhiều phương tiện để tiếp cận với các thông tin trước khi tham gia vào thị trường. Mạng xã hội phát triển giúp nhà đầu tư nhanh chóng cập nhật các tin tức liên quan đến vĩ mô, ngành, doanh nghiệp trong nước và quốc tế. Một số nền tảng như các trang web của các công ty chứng khoán, các trang báo tài chính thậm chí cả các trang web quốc tế cũng không phải là quá xa lạ.

Ngoài ra, hiện nay có rất nhiều tài liệu, các buổi hội thảo, tư vấn trực tiếp hay các công cụ phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật hỗ trợ nhà đầu tư trong việc ra quyết định. Các công ty chứng khoán đang trong cuộc đua về công nghệ nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và tăng trải nghiệm người dùng. Nhờ đó giúp nhà đầu tư có thể dễ dàng theo dõi và giao dịch, hay công nghệ lưu trữ điện toán đám mây tăng cường khả năng lưu trữ dữ liệu…

“Tuy nhiên, có một vài hạn chế như tâm lý giao dịch nhà đầu tư vẫn còn yếu, khi mà nhà đầu tư thường giao dịch theo tin đồn, thông tin chưa được kiểm chứng gây ra hiện tượng giao dịch bất thường như bán tháo hoặc mua đuổi. Tôi cho rằng sẽ cần thêm thời gian để nhà đầu tư có thêm trải nhiệm và học hỏi thêm trên thị trường” - bà Hằng cho biết.