Quy định chặt chẽ giúp quản lý ngân quỹ nhà nước hiệu quả

Nhiều điểm nghẽn đã được khơi thông

Nghị định số 24/2016/NĐ-CP (Nghị định số 24) của Chính phủ đã tập hợp toàn bộ số dư ngân quỹ nhà nước từ địa phương về trung ương, giúp việc điều hành ngân quỹ của Kho bạc Nhà nước được tập trung, thống nhất, nâng cao khả năng thanh khoản, đáp ứng kịp thời, đầy đủ mọi nhu cầu thanh toán, chi trả của ngân sách nhà nước và các đơn vị giao dịch.

Đáng chú ý, sau khi nghị định được ban hành, ngân quỹ nhà nước tạm thời nhàn rỗi đã được sử dụng hiệu quả, đúng theo các thứ tự ưu tiên. Đặc biệt, trong bối cảnh tồn ngân quỹ nhà nước cao, Kho bạc Nhà nước đã tham mưu với Bộ Tài chính chủ động giảm khối lượng phát hành trái phiếu chính phủ và sử dụng nguồn ngân quỹ nhà nước tạm thời nhàn rỗi để cho ngân sách trung ương vay, qua đó giúp ngân sách trung ương giảm chi trả lãi vay ngân hàng hàng tỷ đồng mỗi năm…

Tuy nhiên, ở thời điểm đó, do chưa quy định cụ thể nguyên tắc sử dụng ngân quỹ nhà nước tạm thời nhàn rỗi, nên đã phát sinh những bất cập. Ngoài ra, những vướng mắc về thời hạn xây dựng và phê duyệt phương án điều hành ngân quỹ nhà nước, dẫn đến việc đánh giá tình hình thực hiện ngân quỹ quý chưa sát, hoặc phải chậm hơn so với quy định.

Trong bối cảnh đó, Bộ Tài chính đã tham mưu trình Chính phủ ban hành Nghị định số 14/2025/NĐ-CP (Nghị định số 14) sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 24 và chính thức có hiệu lực từ ngày 10/3/2025, đến nay tròn một tháng thực hiện.

Ngoài việc sửa đổi, bổ sung một số quy định cụ thể hơn trong quản lý ngân quỹ nhà nước, Nghị định số 14 đã kịp thời khắc phục những tồn tại, hạn chế khi điều chỉnh thứ tự trong sử dụng ngân quỹ nhà nước tạm thời nhàn rỗi, nhằm ưu tiên cho các mục đích có tính cấp thiết cao hơn, mức độ an toàn hơn. Cụ thể: cho ngân sách trung ương tạm ứng, vay; cho ngân sách địa phương cấp tỉnh tạm ứng, vay; mua bán lại trái phiếu chính phủ (có tài sản đảm bảo là trái phiếu chính phủ); gửi có kỳ hạn tại ngân hàng thương mại. Đồng thời, bổ sung quy định Bộ trưởng Bộ Tài chính quyết định hạn mức cụ thể cho từng nội dung sử dụng ngân quỹ nhà nước tạm thời nhàn rỗi theo thứ tự ưu tiên này tại phương án điều hành ngân quỹ hàng quý, năm.

Đáng chú ý, Nghị định mới này đã bổ sung quy định về việc mua ngoại tệ từ hệ thống ngân hàng thương mại trong trường hợp ngân quỹ nhà nước thiếu hụt mà không tự cân đối được để đáp ứng các nhu cầu chi của ngân quỹ nhà nước theo quy định được thực hiện bằng ngoại tệ.

Tiếp tục hiện đại hóa công tác quản lý ngân quỹ

Theo báo cáo từ Kho bạc Nhà nước, dư nợ ngân quỹ nhà nước cho ngân sách trung ương vay cuối năm 2024 lên 400.350 tỷ đồng; qua đó, giảm chi phí vay khoảng 8.000 tỷ đồng mỗi năm so với đi vay từ thị trường.

Nguồn ngân quỹ nhà nước tạm thời nhàn rỗi còn lại mà ngân sách trung ương chưa có nhu cầu sử dụng được gửi có kỳ hạn tại ngân hàng thương mại và mua lại có kỳ hạn trái phiếu chính phủ theo phương thức đấu thầu điện tử, cạnh tranh lãi suất, đảm bảo công khai, minh bạch.

Thông qua hoạt động quản lý ngân quỹ nhà nước, Kho bạc Nhà nước đã nộp vào ngân sách trung ương 2.850 tỷ đồng từ nguồn thu hoạt động nghiệp vụ. Tính từ năm 2019 đến nay, tổng số nộp ngân sách trung ương từ nguồn thu hoạt động nghiệp vụ của Kho bạc Nhà nước đạt 26.244 tỷ đồng.

Ông Lưu Hoàng - Trưởng ban Quản lý ngân quỹ, Kho bạc Nhà nước cho biết, Chiến lược Phát triển Kho bạc Nhà nước đến năm 2030 đã đưa ra mục tiêu cải cách, hiện đại hóa chức năng quản lý ngân quỹ nhà nước. Theo đó, Nghị định số 14 cùng với những quy định cụ thể, chặt chẽ, là cơ sở pháp lý giúp Kho bạc Nhà nước tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác quản lý ngân quỹ theo hướng hiện đại, công khai, minh bạch.

Cũng theo ông Lê Hoàng, để hiện đại hóa công tác quản lý ngân quỹ nhà nước phù hợp với tiến trình phát triển của Kho bạc Nhà nước được đề ra trong Chiến lược Phát triển Kho bạc Nhà nước đến năm 2030 cũng như thực hiện tốt các quy định tại Nghị định số 14, Kho bạc Nhà nước đang tiếp tục cung cấp dịch vụ quản lý tài khoản và thu, chi của các quỹ tài chính nhà nước qua tài khoản thanh toán tập trung của Kho bạc Nhà nước, đảm bảo minh bạch, hiệu quả.

Đồng thời, Kho bạc Nhà nước hoàn thiện mô hình thanh toán tập trung phù hợp với lộ trình xây dựng, phát triển hạ tầng thanh toán số quốc gia, đáp ứng yêu cầu thanh toán thông suốt của Chính phủ; đảm bảo nguyên tắc tại mỗi hệ thống ngân hàng, Kho bạc Nhà nước chỉ có duy nhất một tài khoản và cuối ngày toàn bộ số dư ngân quỹ nhà nước được tập trung về tài khoản của Kho bạc Nhà nước tại Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Bên cạnh đó, Kho bạc Nhà nước cũng từng bước cải thiện chất lượng dự báo và thực hiện dự báo luồng tiền theo ngày. Mở rộng phạm vi đầu tư; thực hiện giao dịch đầu tư, đi vay ngân quỹ nhà nước theo nguyên tắc thị trường; giảm dần số dư ngân quỹ nhàn rỗi, tối ưu hóa lợi ích sử dụng ngân quỹ nhà nước.

Đồng thời, gắn kết chặt chẽ giữa quản lý ngân quỹ nhà nước với quản lý ngân sách và quản lý nợ nhằm giảm chi phí và rủi ro nợ vay, tăng cường tính hiệu quả, an toàn, bền vững của hệ thống quản lý tài chính công và nâng cao dư địa tài khóa; thiết lập khung quản lý rủi ro hiện đại, đảm bảo các rủi ro trong quản lý ngân quỹ nhà nước được nhận diện, đánh giá đầy đủ, kịp thời và có chính sách giảm thiểu rủi ro phù hợp.