Sắp có quy định để công ty khởi nghiệp sáng tạo lên sàn

Thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam đã trải qua 25 năm với nhiều thay đổi, trở thành kênh huy động vốn rất quan trọng của doanh nghiệp. Vào tháng 10 vừa qua, TTCK Việt Nam đón tin vui khi được FTSE Russell nâng hạng từ cận biên lên mới nổi thứ cấp, có hiệu lực từ ngày 21/9/2026, tùy thuộc vào kết quả của đợt đánh giá giữa kỳ vào tháng 3/2026.

Tại Diễn đàn đầu tư Việt Nam 2026 do Trang TTĐTTH VietnamBiz và Việt Nam Mới tổ chức, bà Phạm Thị Thùy Linh, Trưởng Ban Phát triển TTCK, UBCKNN chia sẻ việc nâng hạng vừa rồi chỉ là điểm bắt đầu, bởi khi nhà đầu tư nước ngoài (NĐTNN) vào thì phải hướng đến chuẩn quốc tế để hòa nhập.

UBCKNN, các Sở và Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) luôn có lộ trình triển khai các bước để mà thị trường phát triển bền vững, hấp dẫn hơn, tạo niềm tin cho nhà đầu tư và các doanh nghiệp tham gia.

Bà Linh chia sẻ trong hai tháng tới sẽ có văn bản liên quan đến sửa đổi một số quy định cho phép NĐTNN được đặt lệnh qua công ty môi giới toàn cầu. “Chúng tôi đã có những sơ thảo đầu tiên để các bên tham gia có ý kiến, kỳ vọng trong năm nay có quyết định để kịp trước kỳ review nâng hạng tháng 3/2026”.

Về sở hữu nước ngoài, UBCKNN cũng đang kiến nghị sửa đổi, làm sao để nâng tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại các công ty, nới rộng theo hướng để các bộ ngành rà soát ngành nghề nhằm giảm bớt hạn chế sở hữu nước ngoài, qua đó mở room cho NĐTNN.

Việc IPO gắn với niêm yết đã được triển khai với Nghị định 245, giảm thủ tục hành chính, để tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia trên sàn chứng khoán, gia tăng hàng hóa. UBCK còn báo cáo xem xét đưa các doanh nghiệp có gốc FDI lên sàn, hay báo cáo tình trạng cổ phần hóa và thoái vốn doanh nghiệp Nhà nước. Hiện có nhiều doanh nghiệp đã cổ phần hóa nhưng tỷ lệ Nhà nước nắm giữ vẫn rất lớn, do đó cần thúc đẩy thoái vốn và tăng cường hàng hóa, nhưng vẫn đảm bảo tỷ lệ chi phối cho Nhà nước.

Thời gian tới, cơ quan quản lý còn triển khai văn bản cấp Nghị định Chính phủ để có quy định liên quan đến các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo lên niêm yết. Đây là các doanh nghiệp có đặc điểm riêng, cần có chính sách phù hợp để có thể lên sàn thu hút vốn, trong giai đoạn đầu những doanh nghiệp này có doanh thu lớn nhưng đầu tư công nghệ lớn, nên nếu tính đến chỉ tiêu lợi nhuận để niêm yết thì rất khó.

Về phái sinh, UBCKNN đang nghiên cứu phát triển thêm các sản phẩm phái sinh liên quan quyền chọn chỉ số, một số sản phẩm phái sinh vàng, trái phiếu xanh, đẩy mạnh các mã trái phiếu quốc tế…

Với tài sản mã hóa, cơ quan quản lý đã ban hành Nghị quyết 05 và đang làm việc khẩn trương để triển khai trong năm tới. Ngoài ra, thị trường carbon cũng đang được nghiên cứu, đang ở bước trình Chính phủ ban hành quy định về triển khai sàn carbon tại HNX và VSDC. UBCK hy vọng 2026 có bước triển khai.

Ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch Hội đồng Thành viên VSDC cho biết cơ quan này đang triển khai đồng loạt nhiều dự án hạ tầng công nghệ như nền tảng STP, cơ sở dữ liệu quỹ đầu tư, cơ chế CCP và nâng cấp hệ thống KRX – những cấu phần then chốt phục vụ mục tiêu nâng hạng thị trường vào 2026.

Cụ thể, để giải quyết nút thắt prefunding, VSDC đang hướng đến nền tảng STP giữa các ngân hàng nước ngoài với các công ty chứng khoán, đòi hỏi kết nối với core của các công ty nước ngoài, yêu cầu chất lượng kỹ thuật cao. VSDC kỳ vọng sẽ thực hiện sớm trước kỳ tháng 3/2026.

Tiếp theo là chuẩn hóa nhà đầu tư. Hiện số đông nhà đầu tư trên thị trường là cá nhân, vốn mang tâm lý đám đông. Việc cần hướng tới là lập các tổ chức đầu tư, định chế đầu tư, để thay vì tự đầu tư thì cá nhân sẽ đầu tư thông qua các định chế đó. VSDC được giao chủ trì xây dựng nền tảng dữ liệu, đánh giá dữ liệu và xem xét hiệu quả của các quỹ để giới thiệu đến nhà đầu tư các quỹ có hiệu quả cao.

Xa hơn nữa, cơ quan quản lý hướng đến xây dựng nền tảng CCP, giúp bỏ ký quỹ trước giao dịch của cả nhà đầu tư trong nước và nước ngoài, từ đó nâng cao tính công bằng. Theo lộ trình, đến quý I/2027 sẽ vận hành giai đoạn I CCP. Một pháp nhân mới sẽ được lập để thực hiện, phù hợp với đặc thù thị trường Việt Nam.

Với KRX, VSDC có các cấu phần kỳ vọng như giao dịch xuyên trưa, bán khống… Tuy nhiên, thời điểm đưa sản phẩm vào thực tế cần tính toán kỹ.

Bà Phạm Thị Thuỳ Linh bổ sung thêm UBCKNN rất muốn triển khai sớm giao dịch xuyên trưa để phù hợp NĐTNN. Nếu trong trường hợp có phiên giao dịch xuyên trưa, đây là lợi thế để kéo dài các phiên giao dịch thỏa thuận, tuy nhiên cần phối hợp với Sở và Công ty lưu ký để xem có thể triển khai hay không, hy vọng có thể triển khai trong năm 2026.

Tổng hòa các giải pháp cùng mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao, ông Sơn kỳ vọng có thể thu hút nhà đầu tư nước ngoài cũng như nhà đầu tư trong nước trên TTCK. Và đó sẽ là yếu tố tác động đến sự bứt phá năm 2026 của TTCK.

Bà Linh cũng bày tỏ giờ mọi thứ đã sẵn sàng, Nhà nước đã có chủ trương ổn định kinh tế vĩ mô, các thành viên thị trường đồng lòng để thị trường có bước hội nhập quốc tế, nên cần dòng tiền vào thật để thị trường tiếp tục sôi động trong thời gian tới.