PGS. TS Đinh Trọng Thịnh - Chuyên gia kinh tế đã có cuộc trao đổi với phóng viên Báo Công Thương xung quanh vấn đề này.
Thưa ông, mới đây, Văn phòng Chính phủ đã có công văn truyền đạt ý kiến của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đề nghị Bộ Công Thương nghiên cứu việc thành lập sàn giao dịch xăng dầu. Ông đánh giá thế nào về việc Việt Nam có một sàn giao dịch mặt hàng này?
Tôi cho rằng, trong thời gian trước mắt, nhà nước vẫn quản lý về đầu ra, đầu vào, giá, chất lượng xăng dầu nên việc thành lập sàn này chưa có nhiều ý nghĩa. Nhưng về lâu dài, rất cần có một thị trường xăng dầu mang tính thị trường. Do đó, việc thành lập sàn giao dịch xăng dầu cũng trở nên cần thiết.
Thành lập sàn giao dịch xăng dầu: Bài toán có dễ?Tại đây, mọi người có thể tham gia mua bán và các đầu mối có thể cung ứng cho thị trường bằng các sản phẩm xăng dầu nhập từ nước ngoài về hay sản phẩm xăng dầu trong nước mà họ có thể sản xuất ra được.
Thông qua sàn giao dịch, họ có thể đấu giá, mua bán xăng dầu với mức giá hợp lý nhất trên thị trường. Tuy nhiên, để làm được việc này, chúng ta cần những quy định tương đối cụ thể, cũng như những nghiên cứu một cách đầy đủ.
Do đó, trước mắt cơ quan chức năng được phân công, giao nhiệm vụ này cần có những nghiên cứu, phân tích kỹ lưỡng, thấu đáo, từ đó đưa ra lý giải đã đến lúc thật sự cần thiết hay chưa trong việc thành lập sàn giao dịch xăng dầu? Khi nào cần? Những nhân tố hình thành thị trường là gì? Điều kiện cụ thể hoặc phương thức trong giao dịch mua bán… Từ đó, chúng ta mới có được thị trường tự do với mặt hàng này.
Bởi việc xây dựng sàn giao dịch xăng dầu cần có người mua, người bán. Rõ ràng, người bán cũng phải tìm được nguồn tự chủ, hoặc họ nhập được, hoặc có thể sản xuất ra được, để từ đó chủ động trong việc bán hàng. Về phía người mua, đó là các doanh nghiệp độc lập, doanh nghiệp mang tính mạng lưới, từ đó tham gia vào thị trường mua bán.
Tôi xin nhắc lại, trong tiến trình phát triển, nếu chúng ta muốn tự do hóa kinh doanh mua bán xăng dầu, nhà nước giảm thiểu sự can thiệp như các nước phát triển thì việc xây dựng sàn là đúng và cần thiết.
Nhiều ý kiến cho rằng, sàn giao dịch xăng dầu chủ yếu để phục vụ cho nghiệp vụ phái sinh, tức là mọi người mua bán không có hàng hóa, giống như mua khống, bán khống, ông có thể chia sẻ cụ thể về việc này?
Đây là thị trường của cả tương lai và hiện thực. Bởi thị trường xăng dầu không thể mua bán ngay được. Việc này đòi hỏi các đầu mối phải có kho dự trữ xăng dầu cực kỳ lớn, nhập được xăng dầu từ nước ngoài về, từ đó có thể mua bán trực tiếp một cách dễ dàng. Còn với điều kiện của chúng ta như hiện nay, nếu nói rằng có ngay hàng để chở đi thì chắc là khó.