CỔNG THÔNG TIN VÀ ĐẦU TƯ QUỐC TẾ
Tại Hà Nội và nhiều đô thị lớn trong cả nước, xu hướng tăng giá không còn dừng lại ở một vài dự án đơn lẻ mà đã lan rộng, khiến giấc mơ sở hữu nhà của hàng trăm nghìn gia đình trẻ ngày càng xa vời.
Kỷ lục mới, áp lực tăng
Ngày 1/10, dự án Rice City Long Châu tại phường Bồ Đề (Hà Nội) chính thức mở bán với giá trung bình 29,4 triệu đồng/m² – mức cao nhất từ trước đến nay đối với một dự án nhà ở xã hội tại Hà Nội.
So với mức dự kiến công bố hồi tháng 6, giá bán chính thức đã tăng thêm 2,4 triệu đồng/m², tương đương 8,8%. Như vậy, chỉ trong vòng ba năm, giá nhà ở xã hội tại Hà Nội đã “nhảy vọt” từ dưới 20 triệu đồng/m² lên gần 30 triệu đồng/m².
Các dự án từng được xem là biểu tượng “nhà ở giá rẻ” như Ecohome 3 (Phường Từ Liêm) nay cũng bị đẩy giá chuyển nhượng lên tới 61 triệu đồng/m². Một căn hộ tại NHS Trung Văn, mở bán năm 2023 với giá 19,5 triệu đồng/m², hiện rao bán lại tới 68 triệu đồng/m² – gấp hơn ba lần chỉ sau chưa đầy hai năm.
Giá nhà ở xã hội đang liên tục thiết lập những kỷ lục mới.
Điều đáng nói, xu hướng tăng không chỉ xuất hiện ở thị trường sơ cấp mà còn lan sang thị trường thứ cấp, biến nhà ở xã hội thành một loại “hàng hóa đầu cơ” đúng nghĩa.
Anh Trần Văn Khánh, nhân viên truyền thông làm việc tại Hà Nội 8 năm, chia sẻ với thu nhập hơn 17 triệu đồng/tháng và khoản tiết kiệm 600 triệu đồng, giấc mơ an cư của gia đình anh vẫn ngoài tầm tay.
“Một căn nhà ở xã hội gần 1,9 tỷ đồng, tôi phải vay ít nhất 1,3 tỷ. Mỗi năm trả cả gốc lẫn lãi hơn 200 triệu đồng – vượt xa khả năng của gia đình tôi,” anh Khánh bày tỏ với VnBusiness.
Không riêng anh Khánh, nhiều người tìm mua nhà ở xã hội đã qua sử dụng cũng rơi vào tình cảnh “dở khóc dở cười”. Anh Đào Duy Cường, kỹ sư công trình quê Hải Phòng, kể rằng anh đi khảo sát hàng chục dự án nhưng căn nào cũng bị hét giá 60 – 65 triệu đồng/m². “Tiện ích bình thường, nội thất cũ, diện tích nhỏ mà giá ngang ngửa chung cư thương mại mới. Thật sự choáng váng”, anh Cường nói.
Rõ ràng, khi mức giá leo thang, nhà ở xã hội – vốn là niềm hy vọng cho hàng trăm nghìn lao động ngoại tỉnh, đang dần biến thành “giấc mơ xa xỉ”.
Vì sao giá leo thang?
Các chuyên gia chỉ ra nhiều nguyên nhân khiến nhà ở xã hội leo thang. Thứ nhất là nguồn cung khan hiếm trong khi nhu cầu thực tế và cả đầu cơ đều gia tăng. Nhà ở xã hội vì thế bị biến thành một sản phẩm “kinh doanh” thay vì công cụ an sinh.
Thứ hai là chi phí đầu vào liên tục tăng. Vật liệu xây dựng, nhân công… đều leo thang trong nhiều năm qua. Ngoài ra, những thay đổi trong Nghị định 100/2024 về cách tính lợi nhuận và nghĩa vụ tài chính so với Nghị định 100/2015 cũng khiến giá thành bị đẩy lên cao.
Luật sư Nguyễn Văn Đỉnh (Đoàn luật sư TP Hà Nội) phân tích: “Nếu không giải bài toán cung – cầu, tình trạng sốt giá sẽ còn kéo dài. Nguồn cung chưa đủ, nhà ở xã hội vẫn bị coi là “của hiếm”, và từ đó giá bị đẩy cao, kể cả ở thị trường thứ cấp”.
Để tháo gỡ, các chuyên gia cho rằng cần một chiến lược tổng thể thay vì chỉ trông chờ vào giải pháp đơn lẻ. Trước hết, phải mở rộng nguồn cung, đẩy nhanh chương trình xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030 như mục tiêu của Chính phủ.
Các địa phương cần khẩn trương phê duyệt dự án, bố trí quỹ đất và có cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tham gia. Khi nguồn cung đủ lớn, giá sẽ dần trở về đúng bản chất.
Song song với đó, việc kiểm soát đầu cơ và giao dịch trái phép cần được siết chặt. Cơ quan chức năng phải tăng cường thanh tra, xử lý nghiêm tình trạng mua nhà ở xã hội chỉ để sang tay kiếm lời.
Một hướng đi khác là đẩy mạnh mô hình cho thuê dài hạn thay vì quá tập trung vào sở hữu, vừa giúp kiểm soát giá, vừa đảm bảo đúng đối tượng thụ hưởng.
Một số ý kiến khác nhấn mạnh tới việc hỗ trợ chính sách tài chính. Ông Nguyễn Anh Quê, Chủ tịch G6, đề xuất quay lại cách tính lợi nhuận gộp giữa phần nhà ở xã hội và phần đất thương mại, đồng thời nâng lợi nhuận định mức lên 13% để hấp dẫn nhà đầu tư.
Bên cạnh đó, việc xem xét miễn thuế giá trị gia tăng cho nhà ở xã hội cũng sẽ giúp giảm giá thành. Nếu những kiến nghị này được áp dụng, nhiều dự án có thể đưa giá bán về mức hợp lý hơn, chẳng hạn như dự án 214 Nguyễn Xiển có thể giảm xuống dưới 20 triệu đồng/m² hay Rice City Long Châu còn khoảng 21 triệu đồng/m².
Ngoài ra, rào cản thủ tục hành chính cũng cần được tháo gỡ. Ông Lê Hoàng Châu – Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM – cho rằng việc cắt giảm thủ tục là “đòn bẩy” quan trọng, giúp rút ngắn thời gian thực hiện tới hơn 1.000 ngày, tương đương tiết kiệm hơn 3 năm cho mỗi dự án, từ đó giảm chi phí và đẩy nhanh tiến độ.
Nhà ở xã hội không chỉ là “nơi để ở” mà còn là công cụ quan trọng đảm bảo an sinh xã hội và ổn định thị trường bất động sản. Nhưng nếu giá bán tiếp tục bị đẩy lên theo hướng thương mại hóa, mục tiêu này sẽ khó đạt được.
Chính vì vậy, cần sự phối hợp đồng bộ từ nhiều phía: Nhà nước kiến tạo cơ chế, địa phương tăng tốc triển khai, doanh nghiệp có động lực đầu tư, còn người dân được tiếp cận đúng đối tượng và giá hợp lý. Chỉ khi đó, nhà ở xã hội mới trở lại đúng với vai trò ban đầu – mang lại giấc mơ an cư bền vững cho hàng triệu lao động thu nhập thấp.
Hưng Nguyên
