Xuất khẩu gạo giảm về lượng và giá trị trong 11 tháng

Phát biểu tại Hội nghị Kinh doanh xuất khẩu gạo tổ chức ngày 10/12 tại TP. Hồ Chí Minh, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) Nguyễn Anh Sơn đã nhận định về những khó khăn mà xuất khẩu gạo Việt Nam đang đối mặt.

Cụ thể, tình trạng bất ổn an ninh, chính trị leo thang tại một số quốc gia, khu vực; tỷ lệ lạm phát tuy đã giảm nhưng vẫn ở mức cao; thương mại, đầu tư toàn cầu phục hồi chậm, nhiều nền kinh tế lớn tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ thắt chặt… tạo áp lực lớn lên thị trường tài chính, tiền tệ, tỷ giá tại các nước đang phát triển. Nhu cầu tiêu dùng và các hoạt động kinh tế vẫn ở mức thấp. Chính sách bảo hộ xuất hiện trở lại ở nhiều nước dưới các hình thức khác nhau. Các nước phát triển càng ngày càng quan tâm nhiều đến các vấn đề an toàn cho người tiêu dùng, phát triển bền vững, chống biến đổi khí hậu, từ đó dựng lên những tiêu chuẩn và quy định mới với các sản phẩm nhập khẩu.

Mặc dù đối mặt với những khó khăn trên, theo ông Sơn, Bộ Công thương đã chủ động phối hợp với các bộ, ngành liên quan, bám sát tình hình quốc tế, trong nước để có những phản ứng chính sách kịp thời, hiệu quả đối với các vấn đề cụ thể; đồng thời, triển khai thực hiện nhiều giải pháp hữu hiệu nhằm hỗ trợ các hiệp hội, ngành hàng, cộng đồng doanh nghiệp phát triển sản xuất kinh doanh, thúc đẩy xuất khẩu.

Theo số liệu thống kê sơ bộ của cơ quan Hải quan, trong 11 tháng năm 2025, xuất khẩu gạo đạt hơn 7,53 triệu tấn gạo với trị giá trên 3,85 tỷ USD, giá xuất khẩu bình quân đạt 511,09 USD/tấn; giảm 10,9% về lượng và giảm 27,4% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024.

Bên cạnh đó, một số thị trường ghi nhận sự sụt giảm so với cùng kỳ như: Indonesia (giảm gần 96,38%), Malaysia (giảm 32,5%). Lượng gạo xuất khẩu gia tăng tại các thị trường Ghana (tăng 52,64%), Trung Quốc (tăng 165,14%), Bangladesh (tăng gấp 238,48 lần) và Senegal (tăng khoảng 73 lần)… đã bù đắp cho sự sụt giảm của các thị trường Indonesia, Cuba, Malaysia... Chủng loại gạo xuất khẩu của Việt Nam tính đến tháng 10/2025 tập trung vào các loại gạo trắng chất lượng cao, gạo thơm các loại với tổng lượng gạo xuất khẩu chiếm 69% tổng lượng gạo xuất khẩu tính đến tháng 10/2025.

Theo đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), dự kiến sản lượng sản xuất năm 2026 khoảng 43 triệu tấn, giảm khoảng 0,2 triệu ha so với cùng kỳ do giảm diện tích gieo trồng tại các mùa vụ. Đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật kiến nghị các địa phương tập trung khôi phục sản xuất sau ảnh hưởng thiên tai, tập trung sản xuất vụ Đông Xuân năm 2025 - 2026, đảm bảo diện tích gieo trồng, cơ cấu giống, thời vụ. Đồng thời, các địa phương đẩy mạnh triển khai Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030 và phát triển tiêu thụ, thúc đẩy xuất khẩu sản phẩm gạo này.

Ông Trần Quốc Toản - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu nhận định, xuất khẩu gạo năm 2026 sẽ chịu tác động từ các yếu tố: Philippines dự kiến quay trở lại nhập khẩu từ tháng 1/2026 mặc dù có sự thay đổi về thuế nhập khẩu gạo và có khả năng thay đổi quy định về nhập khẩu gạo, nhưng là yếu tố thúc đẩy xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm 2026.

Bên cạnh đó, sự quay trở lại nhập khẩu từ các thị trường truyền thống như Trung Quốc, Bangladesh, châu Phi; tín hiệu thị trường từ các thỏa thuận thương mại gạo giữa Việt Nam và các nước; chất lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam ngày càng được nâng cao, gia tăng khả năng cạnh tranh của gạo Việt Nam trên thị trường thế giới.

Trong bối cảnh sản xuất, tiêu thụ và xuất khẩu hiện nay, ông Lê Thanh Tùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam đề nghị, cần xác định lúa gạo là hàng hóa đặc biệt cần được theo dõi chặt chẽ, vừa đảm bảo tiêu thụ trong nước và an ninh lương thực, vừa đáp ứng nhu cầu xuất khẩu có hiệu quả; cần có liên kết xây dựng một vùng nguyên liệu ổn định đáp ứng yêu cầu an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, ổn định chất lượng, xây dựng thương hiệu; cần xác định sản xuất đáp ứng theo yêu cầu, tiêu chuẩn và số lượng của các quốc gia nhập khẩu.

Ông Lê Thanh Tùng kiến nghị Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các doanh nghiệp thành viên hợp tác với Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam xây dựng thí điểm một số vùng nguyên liệu đạt chuẩn theo tiêu chí của đề án 1 triệu héc-ta; các doanh nghiệp ủng hộ, tích cực tham gia xây dựng vùng nguyên liệu theo Đề án "Phát triển bền vững một triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030".