Cơ hội tiếp cận tài chính xanh, động lực doanh nghiệp chuyển đổi xanh, giảm phát thải

Kểtừ khi tham gia Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal, Việt Nam đã đạt nhiềukết quả tích cực trong quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone, chấtgây hiệu ứng nhà kính theo lộ trình cam kết. Ông đánh giá thế nào về đóng góp từcác hành động bảo vệ tầng ozone, làm mát bền vững vào giảm phát thải khí nhàkính, góp phần hiện thực hóa mục tiêu Net Zero của Việt Nam?

Từkhi tham gia Công ước Vienna về bảo vệ tầng ozone và Nghị định thư Montreal vềcác chất làm suy giảm tầng ozone từ năm 1994, Việt Nam đã loại trừ thành côngnhiều chất làm suy giảm tầng ozone, thực hiện quản lý, loại trừ các chất HCFC,HFC theo đúng lộ trình cam kết; đồng thời thúc đẩy triển khai các giải pháp làmmát bền vững.

Theothống kê của Ban Thư ký ozone, đến tháng 8/2025, Việt Nam đã loại trừ khoảng240 triệu tấn CO2 tương đương từ các hoạt động quản lý, loại trừ cácchất được kiểm soát theo Nghị định thư Montreal, đóng góp quan trọng vào giảmphát thải khí nhà kính. Những nỗ lực này của Việt Nam đã cùng với các quốc giakhông chỉ giúp phục hồi tầng ozone về mức năm 1980 mà còn góp phần vào nỗ lựctoàn cầu về giảm phát thải khí nhà kính.

Hiệnnay, Việt Nam cũng đang thúc đẩy áp dụng các giải pháp làm mát bền vững để giảmlượng phát thải khí nhà kính, góp phần thực hiện mục tiêu đạt phát thải ròng bằng“0” vào năm 2050. Những giải pháp này không chỉ giúp xã hội và người dân thích ứngvới các hiện tượng thời tiết cực đoan, đặc biệt là nắng nóng, mà còn đóng vaitrò quan trọng trong bảo vệ môi trường.

Khiđược triển khai một cách đầy đủ và hiệu quả, các giải pháp làm mát bền vững(bao gồm làm mát chủ động- sử dụng điều hòa không khí hiệu suất cao; hạn chế sửdụng các môi chất lạnh gây suy giảm tầng ozone, làm nóng lên toàn cầu để chuyểnđổi sang các môi chất lạnh thân thiện với khí hậu cùng với làm mát thụ động:làm mát dựa vào tự nhiên, quy hoạch, thiết kế công trình thân thiện với môi trường,khí hậu) sẽ góp phần giảm đáng kể lượng phát thải khí nhà kính, đóng góp vào việcthực hiện các quy định của Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu,Thỏa thuận Paris.

Nhữngkết quả của Việt Nam đã được các tổ chức quốc tế ghi nhận, đánh giá cao. Để tiếptục thúc đẩy các hoạt động bảo vệ tầng ozone, làm mát bền vững, theo ông đâu lànhững vấn đề đặt ra trong thời gian tới?

TheoKế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone, chấtgây hiệu ứng nhà kính được Thủ tướng Chính phủ ban hành tại Quyết định số496/QĐ-TTg ngày 11/6/2024, mục tiêu đến năm 2045 Việt Nam sẽ giảm phát thải11,2 triệu tấn CO2 tương đương từ hoạt động loại trừ các chất đượckiểm soát.

Tôicho rằng để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam cần triển khai đồng bộ các giảipháp tăng cường quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát, thực hiện chuyển đổicông nghệ, sử dụng các chất có giá trị tiềm năng làm nóng lên toàn cầu thấp hoặcbằng “0” và triển khai các giải pháp làm mát bền vững. 

Nhằmtiếp tục thực hiện đồng bộ, hiệu quả các hoạt động bảo vệ tầng ozone, làm mát bềnvững, đóng góp nhiều hơn nữa cho mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính thời giantới ở Việt Nam, cần triển khai nhiều hoạt động.

Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện thể chế, chínhsách về quản lý, loại trừ chất được kiểm soát và ban hành các tiêu chuẩn, quychuẩn, hướng dẫn kỹ thuật có liên quan. Tăng cường phối hợp liên ngành trong kiểmtra, giám sát thực thi pháp luật; tăng cường kiểm soát xuất nhập khẩu và việc sửdụng các chất được kiểm soát.

Thứ hai, hỗ trợ, khuyến khích các hoạt độngchuyển đổi công nghệ sử dụng các chất thân thiện với khí hậu, cải thiện hiệu suấtnăng lượng của thiết bị làm mát; thúc đẩy thu gom, tái chế, tái sử dụng và xửlý chất được kiểm soát theo Nghị định thư Montreal.

Triểnkhai mô hình áp dụng công nghệ làm mát bền vững, kinh doanh dịch vụ làm mát tạicác khu đô thị, khu dân cư, tòa nhà văn phòng, thương mại và công trình công cộng.Trong đó, tăng cường để doanh nghiệp và cộng đồng tiếp cận công nghệ, thiết bịvà sản phẩm thân thiện khí hậu với mức chi phí hợp lý là một yếu tố quan trọngcần được chú trọng, thúc đẩy.

Thứ ba, triển khai chương trình tập huấn,tăng cường năng lực quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát cho cán bộ thựcthi, giám sát thực hiện pháp luật; giảng viên tại cơ sở đào tạo; cán bộ tại tổchức đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề. Tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động hợptác quốc tế, huy động sự hỗ trợ của quốc tế để thực hiện tốt các mục tiêu quốcgia.

Thựchiện đồng bộ các giải pháp trên không chỉ góp phần bảo vệ sức khỏe của ngườidân mà còn giúp giải quyết tốt hơn mối quan hệ giữa làm mát bền vững với biến đổikhí hậu, có nghĩa là có thể đáp ứng được nhu cầu làm mát bền vững trong điều kiệnnắng nóng cực đoan gia tăng nhưng không gây tác động tiêu cực đến môi trường vàlàm gia tăng mức độ nghiêm trọng của biến đổi khí hậu.

Chínhphủ vừa ban hành Nghị định số 119/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều củaNghị định số 06/2022/NĐ-CP quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầngozone, có hiệu lực từ ngày 1/8/2025. Ông có thể chia sẻ những điểm mới quan trọngtrong quy định này có tác động tới hoạt động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính vàbảo vệ tầng ozone?

Trongbối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn ra cực đoan, khó đoán định, đặc biệt vấnđề nắng nóng thì các giải pháp làm mát bền vững là rất quan trọng, nhất là vớicác quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Các giải pháp làm mát bền vững bao gồmcả các giải pháp làm mát thụ động và chủ động. Khi áp dụng các giải pháp làmmát bền vững, sử dụng các sản phẩm thiết bị có hiệu suất cao thân thiện với môitrường và khí hậu sẽ góp phần giải quyết các vấn đề liên quan đến tăng cường sứcchống chịu cho người dân, bảo vệ sức khỏe cộng đồng trước những tác động do cácđợt nắng nóng ngày càng cực đoan, xảy ra với tần suất lớn hơn.

Ngày9/6/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 119/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một sốđiều của Nghị định số 06/2022/NĐ-CP quy định về giảm nhẹ phát thải khí nhà kínhvà bảo vệ tầng ozone. Theo đó, lần đầu tiên, khái niệm làm mát bền vững đã đượcquy định tại văn bản quy phạm pháp luật, trong Nghị định số 119/2025/NĐ-CP.

Nghịđịnh đã bổ sung danh mục cấm sản xuất, nhập khẩu các chất làm suy giảm tầngozone đã được loại trừ hoàn toàn và một số chất không còn sử dụng trong lĩnh vựcứng dụng cụ thể, phù hợp với tình hình thực tiễn và kinh nghiệm của các nướctrên thế giới thi hành Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầngozone.

Nghịđịnh cũng bổ sung lộ trình quản lý, loại trừ các chất có chứa trong thiết bị, sảnphẩm hoặc chất được kiểm soát sử dụng để sản xuất thiết bị, sản phẩm nhằm quảnlý hiệu quả thiết bị, sản phẩm sử dụng các chất được kiểm soát có giá trị tiềmnăng làm nóng lên toàn cầu cao. Lộ trình quản lý, loại trừ các chất này phù hợpvới nội dung Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầngozone, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát đã được Thủ tướng Chính phủphê duyệt.

Nghịđịnh sửa đổi quy định nhà sản xuất, nhập khẩu các thiết bị, sản phẩm có chứa hoặcsản xuất từ các chất được kiểm soát có năng suất lạnh danh định dưới 26,5 kW(90.000 BTU/h) hoặc công suất điện dưới 40 kW sẽ phải thực hiện thu gom, tái chế,xử lý các chất được kiểm soát từ ngày 1/1/2028.

Đốivới thiết bị, sản phẩm có năng suất lạnh danh định từ 26,5 kW (90.000 BTU/h) trởlên và thiết bị lạnh công nghiệp có công suất điện từ 40 kW trở lên, việc thugom, tái chế, xử lý các chất được kiểm soát thuộc trách nhiệm của chủ sở hữu.

Việctriển khai các dự án giảm phát thải, làm mát, bảo vệ ozone sẽ mở ra cơ hội tiếpcận đăng ký tạo tín chỉ carbon, nguồn lực tài chính để khuyến khích các doanhnghiệp đầu tư chuyển đổi xanh. Ông đánh giá thế nào về sự vào cuộc của cácdoanh nghiệp hiện nay?

Theoquy định tại Nghị định số 06/02022/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số119/02025/NĐ-CP, các tổ chức có hoạt động liên quan đến các chất được kiểm soátphải thực hiện đăng ký, báo cáo sử dụng các chất này.

Đếnnay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tiếp nhận và công bố các tổ chức đăng ký sửdụng các chất được kiểm soát gồm: 9 tổ chức có hoạt động sản xuất chất được kiểmsoát; 100 tổ chức có hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu chất được kiểm soát; 59 tổchức sản xuất, nhập khẩu thiết bị, sản phẩm có chứa hoặc sản xuất từ chất đượckiểm soát. Bên cạnh đó là 324 tổ chức sở hữu thiết bị chứa các chất được kiểmsoát, bao gồm máy điều hòa không khí có năng suất lạnh danh định từ 26,5 kW(90.000 BTU/h) trở lên; thiết bị lạnh công nghiệp có công suất điện từ 40 kW trởlên; 6 tổ chức thực hiện dịch vụ thu gom, tái chế, tái sử dụng và xử lý các chấtnày.

Nhìnvào số liệu đăng ký trên có thể thấy hoạt động thu gom, tái chế và xử lý các chấtđược kiểm soát tại Việt Nam vẫn còn hạn chế.

Tuynhiên, thời gian tới, khi triển khai các hoạt động này theo phương pháp luậnphù hợp và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, các doanh nghiệp có thể tính toán, quyra được lượng giảm phát thải CO2 tương đương. Điều này mở ra cơ hộicho các doanh nghiệp đăng ký tạo tín chỉ carbon và tham gia giao dịch trên thịtrường carbon.

Tôitin rằng, đây không chỉ là một nguồn lực tài chính quan trọng mà còn là động lựckhuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào các giải pháp công nghệ chuyển đổixanh, từ đó thúc đẩy hiệu quả trong thu gom, tái chế và xử lý các chất được kiểmsoát tại Việt Nam.

Đểcó thể khai thác cơ hội tiềm năng, triển khai hiệu quả các giải pháp làm mát bềnvững, giảm phát thải khí nhà kính, Việt Nam đang và sẽ có những cơ chế chínhsách gì hỗ trợ các doanh nghiệp tiếp cận nguồn lực tài chính, công nghệ, kỹ thuật?

Trongthời gian qua, với sự hỗ trợ tích cực của cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Quỹ Đaphương thi hành Nghị định thư Montreal, Ngân hàng Thế giới, Chương trình Môitrường Liên hợp quốc và các đối tác phát triển khác, Việt Nam đã thực hiện nhiềuhoạt động hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi sang công nghệ thân thiện với khí hậunhằm bảo vệ tầng ozone, giảm phát thải khí nhà kính.

Cụthể, đối với lĩnh vực sản xuất điều hòa không khí gia dụng: hỗ trợ chuyển đổisang công nghệ sử dụng R-32, giúp loại trừ 51,65 tấn HCFC-22 tương đương 83.664tấn CO2 hằng năm; đối với lĩnh vực sản xuất thiết bị lạnh công nghiệp:hỗ trợ chuyển đổi sang công nghệ sử dụng NH3, giúp loại trừ 25,97 tấnHCFC-22 tương đương 47.004 tấn CO2 hằng năm.

Vớilĩnh vực sản xuất xốp cách nhiệt: hỗ trợ chuyển đổi sang công nghệ sử dụngCyclo-pentane, giúp loại trừ 148 tấn HCFC-141b tương đương 104.718 tấn CO2hằng năm; hỗ trợ xây dựng trạm trộn polyol trộn sẵn HFO để hỗ trợ các doanh nghiệpxốp nhỏ và vừa chuyển đổi công nghệ, giúp loại trừ 85,94 tấn HCFC-141b tươngđương 62.304 tấn CO2 hằng năm.

Bêncạnh việc áp dụng để chuyển đổi sang công nghệ mới, trong thời gian qua, Cục Biếnđổi khí hậu đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành để triển khai nhiều hoạt độngnhằm tăng cường năng lực, nâng cao nhận thức và hỗ trợ doanh nghiệp trong cáchoạt động loại trừ các chất được kiểm soát, áp dụng các giải pháp làm mát bền vữngmột cách phù hợp và hiệu quả.

CụcBiến đổi khí hậu đã chủ động, tích cực tham mưu cho Bộ Nông nghiệp và Môi trườngđề xuất Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ ban hành các quy định liên quan đếntài chính xanh. Nghị định số 119/02025/NĐ-CP đã bổ sung quy định về khuyếnkhích các hoạt động về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone.

Theođó, tổ chức, cá nhân có hoạt động nghiên cứu ứng dụng, chuyển giao và phát triểncông nghệ giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, làm mát bền vững thân thiện với khíhậu và bảo vệ tầng ozone, cung cấp dịch vụ thu gom, tái chế và xử lý các chấtđược kiểm soát được hưởng ưu đãi, hỗ trợ theo quy định của pháp luật về khoa họcvà công nghệ, công nghệ cao và bảo vệ môi trường.

Cùngvới đó triển khai các hoạt động kết nối doanh nghiệp với các nguồn lực tàichính ưu đãi từ các quỹ đầu tư, ngân hàng phát triển đa phương và các định chếtài chính. Qua đó, doanh nghiệp sẽ có cơ hội áp dụng các giải pháp xanh, giảmphát thải, đồng thời góp phần bảo vệ tầng ozone, từ đó tiếp cận dễ dàng hơn vớicác nguồn tài chính xanh.

Đặcbiệt, các công cụ như tín dụng xanh và tín chỉ carbon sẽ đóng vai trò quan trọngtrong thời gian tới. Cục Biến đổi khí hậu dự kiến sẽ tham mưu để Bộ Nông nghiệpvà Môi trường có hướng dẫn các doanh nghiệp trong áp dụng những công cụ này. Nếucác doanh nghiệp thực hiện hoạt động giảm phát thải khí nhà kính theo đúngphương pháp và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, họ hoàn toàn có khả năng tạo ratín chỉ carbon được công nhận. Những tín chỉ này có thể được giao dịch trên thịtrường, mang lại lợi ích kinh tế cho chính doanh nghiệp và góp phần vào nỗ lực ứngphó với biến đổi khí hậu của quốc gia.

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 39-2025 phát hành ngày 29/09/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây: 

Link: https://premium.vneconomy.vn/dat-mua/an-pham/tap-chi-kinh-te-viet-nam.html

Sửa đổi, bổ sung một số quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn

14:49, 11/06/2025

Chăn nuôi giảm phát thải khí nhà kính

07:19, 22/09/2025

Giải pháp kiểm kê khí nhà kính, tính toán dấu chân carbon đầu tiên của Việt Nam đạt chứng chỉ quốc tế

16:44, 22/09/2025