Thị trường bán lẻ Việt Nam: Năng động, tiềm năng và đang chuyển mình
Phát biểu tại Diễn đàn Chính sách phát triển thương mại trong nước do Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước - Bộ Công Thương tổ chức ngày 28/10/2025, bà Trần Thị Phương Lan – Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam nhấn mạnh: “Thị trường bán lẻ đang phục hồi mạnh mẽ, nhưng không còn vận hành theo cách cũ. Sự thay đổi hành vi tiêu dùng buộc các doanh nghiệp phải đổi mới toàn diện để thích ứng với làn sóng phát triển mới”.
Theo bà Lan, năm 2025, nhờ chính sách kích cầu tiêu dùng, hỗ trợ doanh nghiệp và nâng thu nhập người dân, niềm tin tiêu dùng đang được củng cố rõ rệt. Thị trường bán lẻ Việt Nam tiếp tục là điểm đến chiến lược của các thương hiệu quốc tế, với nhiều yếu tố thuận lợi như dân số trẻ, tầng lớp trung lưu mở rộng, hành vi tiêu dùng năng động và chi phí vận hành hợp lý.
Bà Trần Thị Phương Lan – Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam
Hiện nay, cả nước có khoảng 1.270 siêu thị, 270 trung tâm thương mại, gần 250.000 cửa hàng tiện lợi và hơn 7.500 cửa hàng của các doanh nghiệp FDI như MM Mega Market, Aeon, Lotte Mart, Go Market, Tops Market… Bên cạnh đó là hàng loạt sàn thương mại điện tử và chuỗi bán hàng đa kênh. Tỷ trọng bán lẻ qua kênh hiện đại đã chiếm hơn 40% và đang tăng nhanh qua từng năm, khẳng định xu thế tất yếu của việc phát triển hạ tầng thương mại văn minh, hiện đại.
Các chuyên gia kinh tế dự báo giai đoạn 2025 - 2030, Việt Nam sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng GDP khoảng 8%/năm, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ có thể tăng trên 12% - mức tăng ấn tượng trong khu vực.
Song song với đó, xu hướng tiêu dùng cũng thay đổi mạnh mẽ: người Việt sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho sản phẩm chất lượng cao, thân thiện môi trường, có thương hiệu uy tín và đảm bảo nguồn gốc. Khảo sát của PwC Việt Nam cho thấy 74% người tiêu dùng sẵn sàng trả cao hơn 20% cho một sản phẩm được làm từ vật liệu tái chế hoặc bền vững.
Đối với từng ngành hàng, sự thay đổi càng rõ nét: hàng gia dụng hướng tới tiện ích, thông minh và thân thiện môi trường; hàng quà tặng đòi hỏi mẫu mã độc đáo, gắn với câu chuyện văn hóa; còn hàng nông sản đang hưởng lợi lớn từ xu hướng “tiêu dùng xanh” – ưu tiên nông sản sạch, hữu cơ, truy xuất được nguồn gốc, sản xuất theo chuẩn VietGAP, GlobalGAP. “Người Việt dùng hàng Việt” không chỉ là khẩu hiệu, mà đã trở thành lựa chọn tự nhiên của một bộ phận lớn người tiêu dùng trong nước.
Đổi mới toàn diện để đáp ứng yêu cầu thị trường
Bà Trần Thị Phương Lan cho rằng, thị trường bán lẻ Việt Nam đang ở ngưỡng chuyển đổi lớn, từ mô hình truyền thống sang hiện đại, từ tiêu dùng đại trà sang tiêu dùng thông minh và bền vững. Tuy nhiên, cùng với cơ hội là vô vàn thách thức: cạnh tranh gay gắt giữa các thương hiệu trong - ngoài nước, lạm phát, chi phí đầu vào tăng, chuỗi logistics chưa hoàn thiện, thiếu nhân lực quản lý chuyên nghiệp và hành vi tiêu dùng thay đổi quá nhanh.
Để thích ứng, các doanh nghiệp bán lẻ cần đồng thời thực hiện nhiều giải pháp chiến lược, trong đó trọng tâm là chuyển đổi số, phát triển hạ tầng thương mại, và nâng cao trải nghiệm người tiêu dùng.
Thứ nhất, chuyển đổi số toàn diện là xu hướng không thể đảo ngược. Doanh nghiệp cần đầu tư hệ thống bán hàng đa kênh (omnichannel), ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản lý đơn hàng, dự báo tồn kho và cá nhân hóa khuyến mãi. Mục tiêu là giảm thời gian xử lý đơn hàng, tăng tỉ lệ chuyển đổi và cải thiện doanh thu trên nền tảng số.
Thứ hai, nâng cấp logistics và phát triển chuỗi cung ứng lạnh là điều kiện tiên quyết cho mô hình bán lẻ hiện đại, đặc biệt trong bối cảnh xu hướng “mua sắm nhanh” và nhu cầu tiêu thụ thực phẩm tươi sống tăng mạnh. Bà Lan nhấn mạnh: “Không thể có bán lẻ hiện đại nếu thiếu nền tảng logistics vững chắc. Đây là khâu then chốt quyết định tốc độ và hiệu quả cạnh tranh của doanh nghiệp”.
Thứ ba, đầu tư vào mô hình cửa hàng trải nghiệm (phygital) - nơi kết hợp giữa không gian vật lý và nền tảng số, giúp người tiêu dùng vừa thử sản phẩm trực tiếp, vừa đặt mua online đang trở thành hướng đi mới của nhiều nhà bán lẻ. Việc tối ưu không gian, cá nhân hóa dịch vụ, gia tăng tương tác sẽ là chìa khóa giữ chân khách hàng trong kỷ nguyên hậu đại dịch.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) tiếp cận kênh thương mại điện tử, cung cấp giải pháp logistics giá rẻ, chuẩn hóa nhãn mác, truy xuất nguồn gốc để mở rộng tiêu thụ hàng Việt. Cùng với đó là thúc đẩy thanh toán số và fintech, đảm bảo giao dịch an toàn, minh bạch và thuận tiện.
Đặc biệt, AI và phân tích dữ liệu lớn (Big Data) sẽ là “vũ khí cạnh tranh mới” trong bán lẻ. Các công nghệ này giúp doanh nghiệp hiểu sâu hơn nhu cầu khách hàng, dự báo xu hướng tiêu dùng, tối ưu tồn kho và chiến lược định giá linh hoạt.
Không thể bỏ qua xu hướng bán lẻ xanh và kinh tế tuần hoàn – hướng đi phù hợp với Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Việc giảm nhựa dùng một lần, tối ưu bao bì, thu hồi sản phẩm cũ và ưu tiên nhà cung cấp thân thiện môi trường không chỉ là hành động vì cộng đồng, mà còn nâng cao giá trị thương hiệu.
Ngoài ra, bà Lan cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao: “Công nghệ có thể thay đổi nhanh, nhưng yếu tố con người vẫn là nền tảng. Đội ngũ nhân viên bán lẻ cần được tái đào tạo về kỹ năng số, phân tích dữ liệu và chăm sóc khách hàng thông minh để thích ứng với kỷ nguyên mới”.
Tạo hành lang chính sách thuận lợi - nền tảng cho bứt phá
Theo đại diện Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam, để thị trường phát triển bền vững, nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, cải cách thủ tục hành chính, và tạo môi trường đầu tư thông thoáng, minh bạch.
Bà Trần Thị Phương Lan kiến nghị: cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp phát triển hạ tầng thương mại tại vùng sâu, vùng xa, hải đảo; thu hút đầu tư FDI vào lĩnh vực logistics, công nghệ thông tin và thương mại điện tử; đồng thời ban hành các cơ chế hỗ trợ tài chính, đào tạo nhân lực, và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước.
Một vấn đề quan trọng khác là tăng cường quản lý hoạt động giao dịch hàng hóa trên sàn thương mại điện tử, xử lý nghiêm các hành vi gian lận, hàng giả, xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng. Song song đó, cần xây dựng hàng rào kỹ thuật hợp lý để bảo vệ thị trường trong nước, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam chủ động hội nhập quốc tế và đón đầu các xu hướng kinh doanh mới.
“Với các giải pháp đổi mới toàn diện, thị trường bán lẻ Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để phục hồi mạnh mẽ, vươn lên trở thành một trong những thị trường hấp dẫn nhất khu vực Đông Nam Á,” bà Lan khẳng định.
Bà Trần Thị Phương Lan – Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam nhấn mạnh: Sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng là tất yếu. Nếu doanh nghiệp không đổi mới, họ sẽ bị bỏ lại phía sau. Bán lẻ Việt Nam phải hướng tới văn minh, hiện đại, số hóa và bền vững – đó không chỉ là xu thế, mà là yêu cầu sống còn của thời đại.
