Bịt kẽ hở chuyển giá, gỡ khó vốn vay cho doanh nghiệp

Mới đây, Kiểm toán Nhà nước (KTNN) có văn bản đề nghị Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế và buôn lậu (Bộ Công an) điều tra, làm rõ dấu hiệu chuyển giá, trốn thuế thu nhập doanh nghiệp (DN) của Công ty TNHH Nhôm Toàn Cầu tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

Vẫn lo chuyển giá

Kết quả kiểm toán cho thấy, hoạt động kinh doanh chính và duy nhất của Công ty TNHH Dịch vụ Kho vận PTL là cho thuê kho bãi và DN này đã ký hợp đồng cho Công ty TNHH Nhôm Toàn Cầu thuê kho bãi để chứa nhôm nguyên liệu.

Doanh thu cho thuê kho bãi với Công ty TNHH Nhôm Toàn Cầu từ năm 2015 - 2019 là 3.404 tỷ đồng. Giá thuê kho bãi bình quân các năm là 7,2 USD/m2/tháng. 

Các DN nhỏ, với nhu cầu sử dụng vốn vay cao, sẽ được hưởng lợi từ việc sửa đổi, bổ sung Khoản 3, Điều 8 NĐ 20/2017

Qua so sánh, giá thuê Công ty TNHH Nhôm Toàn Cầu trả cho Công ty PTL cao gấp 7 lần so với giá Công ty PTL thuê kho bãi của CTCP Thành Chí (1 USD/m2/tháng) và gấp 4,7 lần giá Công ty PTL thuê của CTCP Cảng Tổng hợp Thị Vải (1,53 USD/m2/tháng).

Như vậy, thông qua việc nâng giá thuê kho bãi một cách bất hợp lý, Công ty TNHH Nhôm Toàn Cầu đã chuyển giá sang Công ty PTL tổng số tiền ít nhất khoảng 2.680 tỷ đồng (bằng 78,72% tổng số tiền thuê kho bãi giai đoạn 2015 - 2019). 

Số tiền chuyển giá này về nguyên tắc sẽ làm tăng chi phí, giảm thu nhập chịu thuế phải nộp của Công ty TNHH Nhôm Toàn Cầu, hoặc làm tăng số chuyển lỗ để bù đắp thu nhập chịu thuế các năm sau của công ty. 

Nhắc đến vụ việc này để thấy rằng hoạt động chuyển giá vẫn khá “nóng” nếu như các công cụ pháp luật không bịt kín các kẽ hở. Đặc biệt là khi Nghị định 20/2017/NĐ-CP (Nghị định 20) ra đời từ cách đây 3 năm với mục đích chính là để chống chuyển giá, trốn thuế, giúp phân loại rõ ràng các trường hợp có chuyển giá để xử lý, tăng thu cho ngân sách Việt Nam và đồng thời bảo đảm quyền lợi cho những doanh nghiệp không chuyển giá.

Vậy nhưng, Nghị định 20 được cho là vẫn có không ít bất cập. Chính vì vậy, thời gian qua có nhiều ý kiến của các DN trong nước phản ánh khó khăn, vướng mắc và cả sự bất hợp lý khi áp dụng Nghị định 20.

Theo Công ty TNHH chứng khoán Yuanta Việt Nam, Nghị định 20 ra đời với mục đích chính là để chống chuyển giá, ngoài ra giúp giảm rủi ro cho ngân hàng và để thị trường minh bạch hơn. Tuy nhiên với Khoản 3, Điều 8 của Nghị định này gây khó khăn cho nhiều DN, đặc biệt những DN sử dụng nhiều vốn vay.

Và trong tháng 6/2020 vừa qua, Chính phủ thông qua Nghị định 68/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Khoản 3, Điều 8 NĐ 20/2017, quy định về quản lý thuế đối với DN có giao dịch liên kết.

Theo Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), nghị định mới này cho phép tổng chi phí lãi vay “được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập DN không vượt quá 30% của tổng lợi nhuận thuần”, hợp lý hơn mức trần (20%) của quy định trước đây.

Cân nhắc với giao dịch thuần tuý nội địa

Giới chuyên gia nhận định mức chi phí lãi vay/EBTDA (hệ số khả năng thanh toán lãi vay) của ngành bất động sản đang có xu hướng giảm xuống dưới 20% trong những năm gần đây. Nên về dài hạn thì việc sửa đổi này sẽ không làm gia tăng đáng kể giá trị cho các công ty bất động sản.

Trong khi đó, nhóm ngành xây dựng và vật liệu xây dựng lại được cho là hưởng lợi khi mức chi phí lãi vay của nhóm ngành này tăng nhanh trong những năm gần đây, từ dưới 20% năm 2016 lên trên 26% hiện nay. Đây sẽ là ngành được lợi nhất khi sửa đổi nâng mức lãi vay được khấu trừ trong tính thuế thu nhập DN.

Hoặc như nhóm ngành ô tô và phụ tùng cũng được đánh giá là được hưởng lợi sau sự thay đổi này khi có tỷ lệ chi phí lãi vay/EBTDA đứng thứ 2. Mặc dù quy mô các DN ô tô và phụ tùng không đáng kể so với các DN bất động sản và xây dựng, vật liệu, tuy nhiên mức thuế được khấu trừ từ lãi vay sẽ vẫn đem lại một khoản lợi nhuận cho DN.

Công ty Yuanta cho rằng việc sửa đổi Khoản 3, Điều 8 Nghị định 20/2017/NĐ-CP nhìn chung không tác động nhiều tới thị trường chứng khoán. Các DN nhỏ, với nhu cầu sử dụng vốn vay cao sẽ là đối tượng được hưởng lợi nhất. 

Theo số liệu thống kê, các DN thuộc lĩnh vực xây dựng và vật liệu, ô tô và phụ tùng và bất động sản sẽ là các DN được lợi khi nâng tỷ lệ giới hạn lãi vay được khấu trừ khi tính thuế thu nhập DN. Với các ngành còn lại, nhìn chung tỷ lệ lãi vay/EBITDA đều dưới 20% vẫn trong ngưỡng khấu trừ so với quy định cũ.

Với Nghị định sửa đổi, việc hồi tố thuế cho năm 2017, 2018 sẽ được áp dụng. Theo công bố của Bộ Tài chính sẽ có khoảng 4.875 tỷ đồng được hoàn lại hoặc khấu trừ cho DN.

Ngoài ra, trong góp ý mới đây của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đối với việc sửa đổi quy định về quản lý thuế đối với DN có giao dịch liên kết có lưu ý cân nhắc việc áp dụng quy định chống chuyển giá đối với các giao dịch thuần tuý nội địa. 

“Trong trường hợp thấy rằng các lợi ích thu được từ việc áp dụng quy định này đối với giao dịch nội địa không lớn hơn tác động tiêu cực thì cần có quy định loại trừ”, VCCI nhấn mạnh.

Theo VCCI, đối với giao dịch vay nợ giữa các DN liên kết nội địa, nên cho phép DN áp dụng nguyên tắc chứng minh giao dịch độc lập mà không giới hạn trần chi phí lãi vay.

        Thế Vinh