Chuyên gia kinh tế Singapore: "Đà Nẵng cần dám khác biệt để IFC thành công"

Mới đây nhất, đoàn 10 cán bộ của Đà Nẵng kết thúc chuyến làm việc và trao đổi kinh nghiệm với nhiều đại diện tập đoàn quốc tế tại Singapore. Đây là chương trình nằm trong thỏa thuận chung thúc đẩy xây dựng IFC giữa UBND thành phố Đà Nẵng và Liên danh Terne Holdings và Công ty The One Destination.

Trong cuộc trò chuyện với VnEconomy, ông Jason Hoang - CEO InvestStream, đối tác của liên danh Terne Holdings và The One Destination chia sẻ thẳng thắn về chiến lược, tầm nhìn và những điều kiện cần thiết để Đà Nẵng hiện thực hóa "giấc mơ" này.

FINTECT - SME - TÀI CHÍNH XANH: BỘ BA CHIẾN LƯỢC CỦA IFC ĐÀ NẴNG

Ông có thể chia sẻ lý do khiến ông tin rằng Đà Nẵngnên có IFC ngay lúc này?

Theo tôi, có bốn lý do chính.

Thứ nhất: Động lực vĩ mô. Việt Nam đang ở vị thếmà Trung Quốc từng có cách đây 20 năm: lao động trẻ, chăm chỉ, học nhanh, tốcđộ triển khai ấn tượng.

Thứhai: Bối cảnh cạnh tranh vùng. TP.HCM là đầu tàu tài chính truyền thống, HàNội là trung tâm chính trị. Đà Nẵng muốn bứt lên thì phải khác biệt - tôi chorằng đó là fintech, SME và tài chính xanh. Đây là các cơ hội mà TP.HCM chưachắc muốn tập trung ở giai đoạn đầu.

Thứba: Dòng vốn quốc tế. Với kinh nghiệm của mình, tôi thấy cơ hội từ Australiarất lớn. Nếu một công ty Australia có liên hệ kinh doanh với Việt Nam, họ cóthể tiếp cận nguồn lực từ Bộ ngoại giao và Thương mại (DFAT). Muốn triển khai100 lập trình viên ở Việt Nam cho dự án AI, họ có thể được tài trợ, Đại sứ quánAustralia sẽ kết nối đối tác, hỗ trợ ngôn ngữ, thị thực. Thành thật mà nói, nếunguồn lực đã sẵn như vậy, tôi chọn Việt Nam chứ không phải Thái Lan.

Thứtư: Thời điểm chính sách. Tôi nhận được câu hỏi "Nếu phải công bố IFCcuối năm nay, liệu có kịp không?" và tôi trả lời "Có". Cảm nhậncủa tôi là Đà Nẵng đang có lực đẩy mạnh mẽ từ cấp cao nhất của Chính phủ. Đây chính là lúc bắt tay thực hiện.

Trong chiến lược đó, yếu tố khác biệt nào có ý nghĩa sống còn với Đà Nẵng trong bối cảnh sẽ phải cạnh tranh với IFC TP.HCM?

Phải có điểm khác biệt. Nếu Đà Nẵnglàm IFC giống hệt TP.HCM, hai nơi sẽ đi song song và Đà Nẵng không thể cạnhtranh với những lợi thế quá rõ rệt của TP.HCM. Do đó, phải đặc thù hóa, chuyênbiệt hóa chức năng.

Tôi cho rằng chúng ta cần dựng "Bức tường Hadrian số hóa" trong tư duy: IFC TP.HCM tập trung vào ngân hàng - thị trường tài chính truyền thống, còn Đà Nẵng đi sâu vào FinTech, SME, và tài chính xanh. Khi đó, ai làm fintech thì tự biết đi Đà Nẵng, còn ai thuần banking thì TP.HCM là điểm đến.  

NếuTP.HCM không chọn green finance, Đà Nẵng có thể thắng ở mảng đó. Và khi đã chọnthì phải đi tới nơi tới chốn với "bộ tứ" quan trọng: chính sách phùhợp, sandbox thật sự, nhà đầu tư mạo hiểm, và cả hệ sinh thái dịch vụ đi kèm.

 TẦM NHÌN "4 DỄ" VÀ HAI TRỤ MỀM

Vậy tầm nhìn cụ thể của ông về IFC Đà Nẵng là gì?

 Tầm nhìn của tôi rất thực tế: Đà Nẵng phải là nơi "dễ đến - dễ ở -dễ làm việc - dễ thoát vốn" cho fintech, SME và tài chính xanh. Tôi nhấnmạnh từng chữ "dễ" vì nhà đầu tư đánh giá bằng trải nghiệm.

Đầutiên là dễ đến: Visa - xuất nhập cảnh. Hiện tại, tôi cầm hộ chiếu Australia,mỗi lần vào Việt Nam khá phiền: khoảng 75 USD/lượt, có lúc 150-170 USD. Cần cảithiện mạnh cho nhân sự IFC, thậm chí nghĩ đến làn riêng ở sân bay. Tôi vừa vàoTP.HCM 2 ngày trước - trải nghiệm cửa khẩu khiến tôi chỉ muốn không quay lại.Trong khi ở Singapore, từ lúc xuống máy bay đến lounge chỉ 2 phút. Cảm giác antoàn - minh bạch bắt đầu ngay ở cửa khẩu.

Thứhai là dễ ở: An ninh - tiện ích - trường học - y tế. Tôi hay lấy ví dụSingapore: bạn có thể để điện thoại 1.200 USD trên bàn đi mua bát mì 2 USD,quay lại vẫn còn. Cảm giác ấy tạo niềm tin cho gia đình đi theo. Đà Nẵng có lợithế biển đẹp, thiên nhiên, golf, tốc độ đô thị vừa phải - hãy biến lợi thế sốngthành lợi thế cạnh tranh của IFC.

Thứba là dễ làm việc: Hạ tầng số - thủ tục - sandbox. Đã gọi sandbox thì phải thửnghiệm thực sự, đặc biệt với fintech - blockchain. Sandbox phải là không gianthử nhanh - sai nhanh - sửa nhanh trong khung pháp lý an toàn.

Cuốicùng là dễ thoát vốn: các quỹ đầu tư mạo hiểm chỉ vào nơi mà đường thoái sángsủa - IPO, M&A, bán cho nhà đầu tư chiến lược. Tôi từng nói chuyện với mộtsố nhà đầu tư: nếu 80% thị trường không thanh khoản, không có "cửathoát" thì ai sẽ đến?

Bêncạnh đó, còn cần hai "trụ mềm": Khung pháp lý "quốc tế hiểu -doanh nghiệp tin" - common law (một hệ thống pháp luật dựa trên các ánlệ, tức là các phán quyết của tòa án trong các vụ án cụ thể) trong phạm vi IFC là điều gần như không thể tránh nếu muốnthu hút dòng vốn thật. Và truyền thông - minh bạch: hiện giờ IFC vẫn là một cái "hộp đen". Không minh bạch thì không có niềm tin, và không có niềm tin thì khôngcó vốn.

Theo ông triển vọng 5-10 năm của IFC Đà Nẵng là gì, nếu mọi thứ điđúng hướng?

Triển vọng của IFC Đà Nẵng phụthuộc vào 3 điều kiện nền: môi trường an toàn - tin cậy, khung pháp lý phù hợp,và khả năng luân chuyển vốn. Nếu không đảm bảo an toàn - tin cậy sẽ không aidám đến và xuống tiền.

Đólà câu chuyện đã xảy ra với IFC London - từng là trung tâm tài chính hàng đầuthế giới, nhưng khi hạ tầng công cộng trục trặc, quản trị kém, niềm tin suygiảm, nhiều doanh nghiệp đã rời đi.

Vềpháp lý, tôi ủng hộ áp dụng common law trong một không gian pháp lý đặc thùIFC. Nếu chỉ áp dụng luật địa phương, rất khó mời nhà đầu tư. Common law làngôn ngữ pháp lý chung mà giới tài chính quốc tế hiểu và tin.

Vềdòng vốn, tôi cho rằng cần tính tới crypto -blockchain: sandbox hiện tại chưa phải sandbox đúng nghĩa. IFC có thể là nơithử nghiệm cách tiếp cận cởi mở hơn với loại hình huy động vốn này, quản trị rủi ro chặt nhưng không bóp nghẹt.

Nếu3 điều kiện ấy được thực thi quyết liệt, tôi tin 5-10 năm nữa Đà Nẵng có cơ hộitrở thành điểm đến tự nhiên cho fintech - SME - tài chính xanh ở dải duyên hải,kết nối logistics - cảng biển - thương mại.

BÀI HỌC TỪ SINGAPORE VÀ LỢI THẾ CẠNH TRANH RIÊNG

Khi so sánh Đà Nẵng với các trung tâm tài chính đã thành công, ông rút ra bàihọc gì?

Singapore khởi đầu là làng chài nghèo, nhưng nhờ ba trụ cột - ý chíchính trị cam kết dài hạn, hệ thống luật minh bạch bảo vệ nhà đầu tư, cùng đầutư mạnh cho nhân lực - chỉ sau 20-30 năm đã vươn lên thành trung tâm tài chínhtoàn cầu. Hong Kong tận dụng vị trí cửa ngõ Trung Quốc, giữ hệ thống pháp lýchuẩn Anh. Labuan được Malaysia thiết kế như trung tâm tài chính ngoài khơi vớiluật riêng.

Bàihọc là không cần sao chép Singapore, mà chọn lĩnh vực mũi nhọn để tạo lợi thếcạnh tranh. Muốn có IFC cần ba điều kiện: khung pháp lý khác biệt và minh bạch;hệ thống nhân lực được đào tạo bài bản, có khả năng làm việc trong môi trườngquốc tế; và tính đặc thù - phải có lợi thế cạnh tranh riêng.

ĐàNẵng có một số lợi thế tự nhiên: vị trí địa lý - nằm trung tâm hành lang kinhtế Đông-Tây, kết nối Lào, Thái Lan, Myanmar, đồng thời trên trục Bắc-Nam củaViệt Nam. Cơ sở hạ tầng khá tốt: sân bay quốc tế, cảng biển Tiên Sa. Môi trườngsống: chi phí hợp lý, an toàn, chất lượng sống cao. Và những trường đại học uytín đảm bảo nguồn nhân lực chất lượng.

Tôiđã thấy chất lượng nhân sự Việt Nam. Chẳng hạn, cùng một dự án nhưng làm ở Việt Nam chỉmất một tuần, trong khi ở Australia phải mất một tháng - đó không chỉ là chiphí, mà còn là tốc độ và kỷ luật. Cộng thêm chất lượng sống ở Đà Nẵng đủ tốt đểmột gia đình sinh sống 2-3 năm, nhà đầu tư sẵn sàng dời đội ngũ tới đây.

Từ góc nhìn nhà đầu tư, ông đánh giá như thế nào về triển vọng IFC Đà Nẵng trong 10-15 năm tới?

Nhìn ngắn hạn 3-5 năm, Đà Nẵng cần tập trung xây dựng niềm tin. Không aiđưa hàng tỷ USD vào trung tâm tài chính chưa chứng minh được tính minh bạch.Giai đoạn đầu giống "chuẩn bị đường băng": xây khung pháp lý, đào tạonhân sự, thu hút vài tổ chức tiên phong.

Trong10 năm tới, triển vọng khả thi nhất là Đà Nẵng trở thành trung tâm tài chínhchuyên biệt - không cạnh tranh trực tiếp với Singapore hay Hong Kong, mà chọnmảng chuyên sâu. Tôi nghĩ có ba lĩnh vực: Tài chính xanh - tài trợ nănglượng tái tạo, hạ tầng bền vững; Fintech và tài chính số - sandbox, thanh toánxuyên biên giới; Vốn cho kinh tế biển - quỹ đầu tư công nghệ hàng hải,logistics xanh.

Tầmnhìn dài hạn đến 2035-2040, nếu đi đúng hướng, Đà Nẵng có thể trở thành trungtâm tài chính toàn cầu, với vị trí địa lý ở trung tâm của tiểu vùng Mekong và Đông Dương. Các công ty từThái Lan, Indonesia,Malaysia.. có thể xem Đà Nẵng là nơi đặt trụsở tài chính khu vực của họ.

Đểđạt được điều đó, chiến lược quan trọng nhất là kết nối quốc tế. Không thể cóIFC khép kín. Phải có hiệp định công nhận lẫn nhau - giấy phép ở Đà Nẵng đượcchấp nhận khi giao dịch ở Singapore hay Tokyo.

Đócũng là lý do chúng tôi tham gia trực tiếp đào tạo 10 nhân sự của thành phố.Chúng tôi muốn họ không chỉ học lý thuyết, mà thực sự được "thử lửa"như đang vận hành tổ chức tài chính. Tôi thường nói: "Các bạn chính làtương lai của IFC Đà Nẵng. Nếu các bạn không chắc chắn về kiến thức, kỹ năngcủa mình, liệu các định chế quốc tế có dám đặt niềm tin không?"

IFCĐà Nẵng có cơ hội rất sáng nếu dám khác biệt, dám mở đúng chỗ, đóng đúng chỗ,và làm rất thực tế từ con người đến thủ tục. Tôi xin nhắc lại thông điệp cốt lõi để phát triển mang tính đột phá: Nếu chính chúng ta chưa chắc, không ai dám đi cùng. Và khiđã chắc, hãy đi nhanh - vì cơ hội sẽ không ở đó mãi.

Xincảm ơn ông về cuộc trò chuyện!