Đề xuất giải pháp "kép" cho thị trường vàng, lập sàn hybrid và nhập khẩu có kiểm soát

Theo thống kê của phóng viên, trưa ngày 3/6, giá vàng thế giới giao ngay giao dịch quanh mức 3.364 USD/ounce, giảm gần 17 USD so với phiên trước. Từ đầu năm đến nay, giá vàng thế giới đã tăng tổng cộng 741

USD/ounce, tương đương 28,3%, dù vẫn thấp hơn mức đỉnh được thiết lập ngày 22/4, khi từng vượt ngưỡng 3.500 USD/ounce. Cùng thời điểm đó, giá vàng miếng SJC trong nước cũng xác lập kỷ lục với mức niêm yết bán ra lên tới 124,02 triệu đồng/lượng.

Tuy nhiên, khi quy đổi theo tỷ giá, giá vàng thế giới chỉ tương ứng khoảng 108,2 triệu đồng/lượng, chênh lệch gần 16 triệu đồng, tương đương mức vênh hơn 15%. Khoảng cách lớn giữa hai thị trường tiếp tục là vấn đề nhức nhối, gây nhiễu loạn tâm lý và gia tăng rủi ro đầu cơ.

Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), thị trường vàng trong nước hiện vẫn chưa đạt được trạng thái ổn định bền vững, tiếp tục chịu tác động mạnh từ yếu tố tâm lý, kỳ vọng và có khả năng lan tỏa tiêu cực sang thị trường tiền tệ, ngoại hối.

Đáng chú ý, thời gian qua cũng xuất hiện nhiều dấu hiệu bất thường từ hoạt động của một số doanh nghiệp vàng lớn và ngân hàng thương mại lợi dụng tình hình biến động của thị trường để đầu cơ, thao túng giá, trục lợi. Thực trạng này cho thấy công tác quản lý thị trường vẫn còn lỏng lẻo.

Trước tình trạng đó, lãnh đạo Chính phủ yêu cầu NHNN khẩn trương thu hẹp mức chênh lệch giá vàng trong nước - thế giới về mức hợp lý, tối đa chỉ nên dao động trong khoảng 1 - 2%, thay vì để kéo dài tình trạng chênh lệch trên 10% như vừa qua. Tuy nhiên, tính đến ngày 3/6, dù giá vàng giảm và chênh lệch giá vàng trong nước - thế giới co hẹp so với mức đỉnh, nhưng vẫn neo cao, khoảng 118 triệu đồng/lượng, cao hơn giá thế giới khoảng 11 triệu đồng/lượng. Mức chênh lệch tương ứng 10%, cho thấy bài toán ổn định thị trường vàng vẫn còn nhiều thách thức.

Trao đổi với phóng viên về giải pháp tăng nguồn cung vàng trên thị trường, PGS. TS. Nguyễn Hữu Huân - Trưởng bộ môn Thị trường tài chính, Khoa Ngân hàng, Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh cho rằng, việc cho phép nhập khẩu vàng cần được nhìn nhận một cách thực tế, bởi nhập khẩu vàng phụ thuộc rất lớn vào nguồn ngoại tệ, trong khi dự trữ ngoại hối của Việt Nam đang xuống mức thấp nhất trong nhiều năm.

Ông Huân cho rằng, NHNN có thể cấp quota nhập khẩu vàng thông qua một số ngân hàng thương mại, hoặc cấp phép trực tiếp cho các doanh nghiệp kinh doanh vàng lớn. Tuy nhiên, nếu thông qua ngân hàng làm trung gian, chi phí đội lên do nhiều lớp trung gian cùng “ăn phần”, khiến giá vàng nhập về cao và khoảng cách với giá quốc tế càng khó thu hẹp.

"Chúng ta nhập khẩu vàng bằng ngoại tệ, trong khi nguồn dự trữ ngoại hối hiện đang khan hiếm, vì vậy, tăng cung bằng việc cho phép nhập khẩu khó khả thi ở thời điểm hiện tại, phải cân nhắc kỹ" - ông Huân lưu ý.

Ttheo ông Huỳnh Trung Khánh - cố vấn của Hội đồng Vàng Thế giới tại Việt Nam, việc xóa bỏ thế độc quyền và cho phép các doanh nghiệp đủ năng lực được tham gia sản xuất vàng miếng là giải pháp cần thiết. Trong đó, nên sớm cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu, nhằm đa dạng hóa và mở rộng nguồn cung.

Phát biểu tại một diễn đàn gần đây, TS. Lê Xuân Nghĩa - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia cho rằng, lo ngại “chảy máu ngoại tệ” khi nhập khẩu vàng là phi lý. Ông Nghĩa lập luận rằng mỗi năm Việt Nam chỉ nhập 3 - 4 tỷ USD vàng, trong khi rượu ngoại, xì gà và thuốc lá lên tới 8 tỷ USD, nhưng lại không gây tranh luận về việc chảy ngoại tệ.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, cách so sánh này là khập khiễng và bỏ qua bản chất khác biệt giữa vàng và các mặt hàng tiêu dùng thông thường. Việc kiểm soát vàng nghiêm ngặt hơn là điều hoàn toàn hợp lý và cần thiết.

Bởi vàng là hàng hóa đặc biệt, có tính tích trữ cao, ảnh hưởng trực tiếp tới dòng tiền trong nền kinh tế và có thể kích hoạt tâm lý đầu cơ, găm giữ. Trong khi đó, rượu, xì gà hay thuốc lá là hàng hóa tiêu dùng, dù có thể bị chỉ trích vì không thiết yếu, nhưng không tạo ra áp lực hệ thống đối với thị trường tiền tệ, lãi suất, hay tâm lý kỳ vọng như vàng. Hơn nữa, rượu, xì gà hay thuốc lá hiện đang chịu thuế tiêu thụ đặc biệt rất cao, khiến giá bán tăng mạnh và mang lại nguồn thu lớn cho ngân sách nhà nước. Vì vậy, khó có thể so sánh việc tiêu tốn ngoại tệ giữa những mặt hàng này với các loại hàng hóa khác vốn có tính chất rất khác biệt.

Ngoài ra, nhập khẩu vàng không đơn thuần là vấn đề thương mại mà còn tác động đến cán cân thanh toán, dự trữ ngoại hối và điều hành tỷ giá. Trong bối cảnh nguồn lực ngoại tệ đang hạn chế và dự trữ ngoại hối có dấu hiệu suy giảm, việc cho phép nhập khẩu vàng có thể khiến áp lực tỷ giá tăng lên và làm ảnh hưởng đến chính sách điều hành. Do đó, mở cửa nhập khẩu vàng nếu không thận trọng, có thể vô tình "mở cửa" cho đầu cơ, phá vỡ những nỗ lực điều hành thị trường ổn định đã duy trì trong suốt hơn một thập kỷ qua.