Doanh nghiệp cần minh bạch hơn để huy động vốn hiệu quả

Ngày 14/8, tại TP.HCM, Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) phối hợp Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh (ITPC) tổ chức hội nghị với chủ đề “Khung pháp lý và giải pháp huy động vốn cho doanh nghiệp”.

Phát biểu tại Hội nghị, TS. Tạ Thanh Bình, Tổng giám đốc Tổng Công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC), Trọng tài viên VIAC nhận định, sự phát triển của thị trường chứng khoán và xu hướng hội nhập tài chính quốc tế mở ra nhiều cơ hội tiếp cận nguồn vốn quy mô lớn, chi phí hợp lý hơn.

Tuy nhiên, đây cũng là thách thức không nhỏ, khi doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp SME, vẫn gặp khó khăn trong tiếp cận với nguồn vốn chất lượng.

TS. Tạ Thanh Bình cho rằng, nhiều doanh nghiệp lựa chọn huy động vốn qua kênh cổ phiếu, chứng khoán, nhưng lại thiếu sự chuẩn bị nghiêm túc, chưa được tư vấn rõ ràng, hồ sơ không chuẩn.

"Thêm nữa, nhiều doanh nghiệp không nắm bắt được thời điểm nào phù hợp để huy động vốn. Không phải lúc nào phát hành cổ phiếu, huy động vốn trên thị trường chứng khoán cũng là kênh hiệu quả, mang lại lợi ích.

Ví dụ như doanh nghiệp SME, kênh huy động vốn phù hợp nhất là vay vốn ngân hàng, vì số lượng vốn vay không lớn và thời gian sẽ nhanh. Nếu IPO, doanh nghiệp sẽ thành công ty đại chúng, bắt buộc lên sàn, phải tuân thủ rất nhiều nghĩa vụ, minh bạch thông tin, trong khi lãnh đạo doanh nghiệp chưa thực sự thấu hiểu và chuẩn bị tốt cho điều này. Điều này cần đến sự tư vấn của các công ty chứng khoán, lưu ký, các tổ chức pháp lý để doanh nghiệp thực sự hiểu đúng, quyết định được phương thức huy động vốn phù hợp", bà Bình khẳng định.

Trong khi đó, từ góc nhìn của một chuyên gia chứng khoán, ông Hoàng Anh Tuấn, Giám đốc Quan hệ Khách hàng, Công ty CP Chứng khoán MB (MBS) cho rằng, doanh nghiệp huy động vốn từ thị trường chứng khoán sẽ gặp một số rủi ro, khi điều này phụ thuộc vào chính sách tiền tệ và mức độ tăng trưởng của thị trường chứng khoán.

"Dù quy chuẩn huy động vốn của thị trường chứng khoán Việt Nam yêu cầu tính minh bạch cao, nhưng vẫn có một số doanh nghiệp không thực hiện được, nghĩa là sử dụng vốn không đúng mục đích cam kết. Một điều cũng khiến doanh nghiệp kém hấp dẫn trong mắt nhà đầu tư là khi phát hành cổ phiếu ra thị trường. Đôi khi các doanh nghiệp phát hành cổ phiếu với giá quá cao, sẽ giảm đi sự hấp dẫn, khó huy động vốn lớn. Ngoài ra, tâm lý nhà đầu tư cũng là yếu tố quyết định", ông Tuấn cho biết.

Luật sư Nguyễn Văn Hải - Luật sư Thành viên Allen & Overy Shearman Sterling Vietnam cho rằng, ngoài chứng khoán, doanh nghiệp có nhiều kênh khác để huy động vốn.

"Theo quan sát của tôi, có một kênh huy động vốn rất phổ biến trên thế giới và đang manh nha phát triển tại Việt Nam là huy động vốn từ tư nhân. Hiện tại, nhiều quỹ đầu tư nước ngoài cũng đang tìm hiểu và tham gia vào các giao dịch cho doanh nghiệp vay vốn tư nhân. Đây có thể là cơ hội cho các SME tiếp cận huy động vốn hoạt động. Dù về cơ bản, vay vốn tư nhân chi phí sẽ cao hơn vay vốn ngân hàng, nhưng nhờ sự linh hoạt và trong một số tình huống cụ thể, đây là kênh huy động vốn tốt hơn ngân hàng.

Kênh huy động vốn thứ hai là ESG Capital, nghĩa là huy động vốn nhờ các điều kiện kinh doanh, phát triển xanh, yêu cầu doanh nghiệp đáp ứng một số tiêu chí phát triển bền vững để các tổ chức cho vay có thể cung cấp vốn hoạt động. Kênh huy động vốn này chi phí rất thấp, doanh nghiệp có thể tham khảo", ông Nguyễn Văn Hải nói về kênh huy động vốn của doanh nghiệp SME.

Theo ông Hải, từ thực tiễn các vụ tranh chấp về huy động vốn gần đây liên quan đến huy động vốn qua thị trường chứng khoán, rủi ro bắt nguồn từ cả hai phía. Về phía doanh nghiệp, sự thiếu minh bạch thông tin và năng lực quản lý còn hạn chế có thể dẫn đến nhiều vi phạm như sử dụng vốn sai mục đích, vi phạm cam kết về lợi suất, thời gian hoàn vốn hoặc quyền lợi khác của nhà đầu tư.

Còn phía nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân, đó là sự thiếu kiến thức và kinh nghiệm tài chính, kinh doanh khiến những nhà đầu tư này có thể phải đối diện với rủi ro pháp lý khi không nắm rõ hoặc không hiểu đầy đủ các điều khoản hợp đồng, thậm chí rơi vào tình huống hợp đồng vô hiệu do vi phạm pháp luật.

"Vừa qua, một loạt quy định mới điều chỉnh nhiều nội dung cốt lõi như điều kiện chào bán ra công chúng, quy định về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp và cơ chế chào bán riêng lẻ đã được ban hành, hy vọng sẽ giúp minh bạch hóa thị trường", ông Hải nói.

Đồng quan điểm, ông Tuấn cho rằng, khi doanh nghiệp minh bạch, nhà đầu tư sẽ có góc nhìn tích cực hơn, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn vốn chất lượng.

"Ngoài ra, doanh nghiệp cần cố gắng tìm hiểu, tuân thủ đúng các quy định pháp luật khi huy động vốn. Về phía cơ quan quản lý, cần có khung pháp lý chuẩn, thống nhất để tất cả đều có thể tìm hiểu dễ dàng, không nhất thiết phải đợi các công ty chứng khoán, pháp lý tư vấn.

Đối với các công ty thuộc bên thứ ba như công ty chứng khoán, cần chắt lọc lại các doanh nghiệp thực sự minh bạch, tuân thủ tốt các quy định. Khi đó, chúng tôi sẽ khuyến nghị cho khách hàng, nhà đầu tư quan tâm nhiều hơn đến các doanh nghiệp đó", ông Tuấn nhấn mạnh.