Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) đối với đồ uống có cồn

Với chủ đề “Phương án tăng thuế đạt đa mục tiêu và lợi ích bền vững", Hội thảo góp ý dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) đối với đồ uống có cồn thu hút sự tham dự của đông đảo chuyên gia trong lĩnh vực kinh tế, đại diện các bộ, ngành, viện nghiên cứu.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Chử Văn Lâm - Phó Chủ tịch thường trực Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam - thông tin, dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) là một trong số 13 dự án luật của chương trình Kỳ họp Quốc hội lần thứ 8, đang được Quốc hội thảo luận dựa trên dự thảo trình của Chính phủ.

Quá trình lấy ý kiến mở rộng đã nhận được nhiều sự quan tâm, không chỉ của các đơn vị trong ngành chịu sự điều chỉnh của dự thảo Luật, mà còn có nhiều ý kiến đóng góp của chuyên gia kinh tế, tài chính, pháp luật và đầu tư, thương mại.

“Từ góc tổng hợp thông tin của Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam và Tạp chí Kinh tế Việt Nam bám sát các dòng thông tin về chủ đề này, đa số các ý kiến đều chưa đồng thuận với dự thảo của Bộ Tài chính về các phương án tăng thuế” - TS. Chử Văn Lâm nhấn mạnh.

Hầu hết các ý kiến đều cho rằng, cần phải có thêm các nghiên cứu sâu hơn, toàn diện hơn, đảm bảo cả định lượng và định tính khi đánh giá về tác động của các phương án, các kịch bản tăng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với sản phẩm rượu, bia theo các chỉ tiêu kinh tế - xã hội, để nhìn nhận rõ ràng hơn mức độ tác động theo các chiều hướng: Bộ phận - tổng thể; theo thời gian: Ngắn hạn - trung hạn - dài hạn. Trên cơ sở đó mới có thể xác định một phương án tối ưu, có khả năng đảm bảo bền vững các mục tiêu cần đạt được.

Tham luận tại Hội thảo, TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia kinh tế - phân tích tình hình "sức khoẻ" của doanh nghiệp ngành đồ uống, những đóng góp cũng như tác động của việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn.

Theo đó, ngoài khó khăn chung, doanh nghiệp ngành đồ uống chịu những khó khăn riêng. Trong đó, ngành này không được hưởng chính sách hỗ trợ thuế giá trị gia tăng (giảm 2%); dịch Covid-19 và các biện pháp hành chính về tránh tụ tập, đóng cửa các cơ sở ăn uống, lưu trú, vui chơi - giải trí... kéo dài; chi phí, giá nguyên vật liệu chính của ngành tăng từ 15 - 40%... đã kéo giảm kết quả sản xuất, kinh doanh của ngành.

Theo kết quả khảo sát của Statista, giai đoạn 2021-2023, lợi nhuận bình quân toàn ngành liên tục giảm (năm 2021 giảm 12%, năm 2022 giảm 6%, năm 2023 ước giảm 10% so với năm trước); thu ngân sách toàn ngành giảm bình quân 10%/năm.

Năm 2024, hàng tồn kho tiếp tục tăng (riêng 6 tháng năm 2024 tăng 29% so với cùng kỳ); doanh nghiệp lớn trong ngành đều giảm doanh thu, lợi nhuận... “Năm 2024, kỳ vọng doanh thu của ngành đồ uống tăng 11%, tuy nhiên một phần là do so với mức nền thấp của năm 2023, so với thời điểm trước năm 2019 mức tăng trưởng này là thấp”, TS. Cấn Văn Lực nói.

Trên nền khó khăn của ngành đồ uống, theo TS. Cấn Văn Lực, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với ngành đồ uống có cồn sẽ khiến doanh nghiệp “khó chồng khó”. Vị TS này phân tích, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với ngành đồ uống có cồn có thể tăng thu ngân sách trong ngắn hạn, nhưng giảm tổng hòa lợi ích đối với ngành và nền kinh tế về trung, dài hạn. Tăng thuế càng nhanh, càng cao tổng hòa lợi ích giảm càng lớn.

“Tăng mạnh và nhanh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn có thể ảnh hưởng đến hiệu quả đóng góp ngân sách Nhà nước lâu dài; tạo ra tình huống “khó chồng khó” đối với doanh nghiệp và người lao động trong ngành cũng như các ngành liên quan (bao bì, vận tải, du lịch, ăn uống…)” - TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh. Ông cũng nhận định, dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) đối với đồ uống có cồn còn mang tính cào bằng đối với đồ uống có nồng độ cồn khác nhau; khó điều tiết hành vi tiêu dùng...

Trước những vấn đề nổi cộm trên, TS. Cấn Văn Lực đặt vấn đề, trong dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) đối với đồ uống có cồn, nên chăng đưa ra các mức thuế suất khác nhau theo nồng độ cồn (nồng độ càng cao, thuế suất cao hơn). Cùng đó, xem xét lùi thời điểm hiệu lực của Luật đến 1/1/2027 để các doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị, thích nghi.

Đứng ở góc độ đơn vị nghiên cứu chính sách, tại Hội thảo, ông Vương Quang Lượng - Trưởng Phòng Nghiên cứu và Dự báo Thị trường, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) - cũng bày tỏ, việc điều chỉnh thuế tiêu thụ đặc biệt cần có lộ trình cụ thể, đồng thời làm tốt công tác tuyên truyền đến các đối tượng nộp thuế.

Ngoài ra, chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt cần đi kèm với việc tăng cường công tác thực thi pháp luật, quản lý nhà nước đối với chất lượng sản phẩm, vấn đề hàng giả, buôn lậu; phải bảo đảm nguồn thu ngân sách nhà nước và thể hiện trách nhiệm xã hội khác của doanh nghiệp.