Vì sao ngân hàng thận trọng cho vay, doanh nghiệp khó tiếp cận vốn?

Vướng mắc trong thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, doanh nghiệp khó tiếp cận vốn vay dù tiền gửi vào ngân hàng tăng, lãi suất đã giảm... là những vấn đề được đặt ra tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ điều hành chính sách tiền tệ năm 2024 tập trung tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì ngày 14/3.

Các nước có lãi suất vay chỉ 3,5%, Việt Nam vẫn 7-9%/năm

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đào Minh Tú cho biết, tính đến cuối tháng 2, tín dụng giảm 0,72% so với cuối năm 2023, do yếu tố thời vụ và sức hấp thụ vốn thấp. Tuy nhiên, tốc độ giảm của tháng 2 đã chậm lại (-0,05%) so với tháng 1 (-0,6%).

Trong khi đó, lượng tiền gửi còn rất lớn, khoảng 14 triệu tỷ đồng, tức tiền nhiều nhưng vốn không thể ra nền kinh tế. Hiện, lãi suất tiền gửi bình quân là 3,3%/năm, lãi vay khoảng 6,4%/năm với các khoản vay mới. Các mức này hạ lần lượt 0,2% và 0,7% so với năm 2023.

Các doanh nghiệp mong muốn được tiếp cận vốn tín dụng có chi phí thấp hơn.

Tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đặt câu hỏi: "Nút thắt ở đâu, nguyên nhân gì? Do quy định, điều hành, thận trọng hay cục bộ?", đồng thời đề nghị làm rõ tình hình cho vay của hệ thống ngân hàng theo từng ngành, lĩnh vực để có biện pháp tháo gỡ.

Ông Lê Tiến Trường, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), cho biết hiện nay lãi suất giảm nhưng tiếp cận giải ngân rất khó. Lãi suất của các quốc gia ở mức 3,5%, trong khi đó, các doanh nghiệp thuộc Vinatex đang phải vay với lãi suất trung bình khoảng 7% với doanh nghiệp tốt và khoảng 9% đối với doanh nghiệp "xấu".

“Theo báo cáo hợp nhất của Vinatex, năm 2023, lãi phải trả cho các ngân hàng tăng 10% so với năm 2022, trong khi tổng dư nợ giảm 11%, tức là so với năm 2022 thì giá vốn đắt hơn, so với năm 2021 có hỗ trợ thì lãi phải trả tăng 30%. Với các hợp đồng vay vốn ngân hàng của tập đoàn trong tháng 1, 2/2024 cũng cho thấy tổng lãi phải trả không thấp hơn so với năm 2023”, ông Trường cho hay.

Đặc biệt với ngành sợi, việc tiếp cận tín dụng khó khăn hơn. Hiện nay, tất cả các ngân hàng đều cắt giảm hạn mức cho vay với công ty sợi, hoặc yêu cầu có tài sản đảm bảo 100% với khoản vay ngắn hạn năm 2024. Năm 2023, tính chung giá trị tài sản đảm bảo này các khoản vay chỉ khoảng 20%, còn năm nay yêu cầu phải 100% hoặc là áp dụng chính sách trả được 10 thì chỉ được vay lại 8 hoặc 9.

Đồng thời, Chủ tịch Vinatex nhấn mạnh, mỗi năm, ngành sợi đang trả nợ ngân hàng khoảng 300 triệu USD. Nếu ngân hàng giảm hạn mức tín dụng trong bối cảnh ngành sợi đang khó khăn có thể an toàn về vốn ngắn hạn, nhưng thực ra mất an toàn về vốn dài hạn vì không sản xuất thì không có tiền trả vay dài hạn trước đây.

Không chỉ các doanh nghiệp dệt may, doanh nghiệp bất động sản cũng mong muốn tiếp cận vốn tín dụng có chi phí thấp hơn.

Ông Đặng Minh Trường, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Sun Group cho biết, hiện nay, sự chênh lệch lãi suất giữa các khoản vay của ngân hàng thương mại cổ phần và ngân hàng thương mại nhà nước khá lớn (từ 4-5%), doanh nghiệp mong muốn có sự thu hẹp khoảng cách này và nếu được thì các chi phí vay vốn giảm hơn nữa để tạo điều kiện cho doanh nghiệp phục hồi.

Trong khi đó, ông Quảng Văn Viết Cương, Phó Giám đốc Tổng Công ty đầu tư và phát triển công nghiệp (Becamex), chia sẻ khi doanh nghiệp tiếp cận ngân hàng thì các dự án pháp lý chưa đầy đủ. Vì vậy, vấn đề lớn nhất hiện nay với dự án bất động sản là vấn đề pháp lý. Việc tháo gỡ này sẽ giúp cho các dự án tiếp cận tín dụng tốt hơn, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng tiêu dùng bất động sản.

Ngân hàng thận trọng cho vay vì lo nợ xấu tăng

Trong khi đó, theo lãnh đạo các ngân hàng thương mại, việc tăng trưởng tín dụng thấp không đáng lo ngại; các ngân hàng đang nắm giữ lượng vốn rất lớn và sẵn sàng cho doanh nghiệp vay, song "cần điều kiện cần và đủ" cũng như bị ràng buộc bởi nhiều yếu tố.

Ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng, cho rằng dòng vốn tín dụng ngân hàng chỉ là dòng vốn bổ sung, không phải dòng vốn chủ lực để giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Do vậy, chỉ sự nỗ lực riêng của ngành ngân hàng là chưa đủ, cần sự chung tay, tháo gỡ khó khăn của các Bộ, ngành, địa phương trong việc tiếp tục hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức tín dụng.

Bên cạnh đó, ông Hùng đề nghị Chính phủ cho phép ngân hàng có vốn nhà nước tăng vốn điều lệ để tăng khả năng cấp tín dụng cho nền kinh tế. Đồng thời, nâng cao hiệu quả hoạt động của các quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, quỹ phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ để tăng khả năng tiếp cận tín dụng của các doanh nghiệp.

Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho rằng tín dụng tăng chậm do yếu tố thời vụ, nhu cầu vốn tín dụng thường tăng cao vào dịp cuối năm và thời điểm trước Tết Nguyên đán, nên 2 tháng đầu năm khó tăng trưởng nhanh quy mô tín dụng.

Bên cạnh việc có doanh nghiệp không có nhu cầu vay vốn, người dân tăng dự phòng và giảm vay chi tiêu... thì vẫn có nhóm khách hàng chưa đáp ứng điều kiện vay vốn. Đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa do quy mô nhỏ, năng lực hạn chế, thiếu phương án kinh doanh khả thi. Khó khăn trong triển khai một số chương trình tín dụng như gói nhà ở xã hội 120.000 tỷ đồng...

Dù vậy, lãnh đạo NHNN cũng thừa nhận nguyên nhân chủ quan là vẫn còn một số ngân hàng thận trọng trong thực hiện cấp tín dụng, xét duyệt vay do lo ngại nợ xấu tăng, khiến giải ngân thấp.

Để tăng khả năng tiếp cận vốn, đại diện NHNN cho biết cơ quan này sẽ sửa đổi, bổ sung các quy định, điều hành theo hướng giảm lãi suất, khuyến khích các nhà băng giảm chi phí và công bố công khai lãi suất cho vay bình quân.

NHNN cũng đề xuất các bộ ngành, địa phương có giải pháp tăng khả năng tiếp cận tín dụng với doanh nghiệp. Phía doanh nghiệp cũng cần tái cấu trúc, minh bạch tình hình tài chính.

Huyền Anh