CỔNG THÔNG TIN VÀ ĐẦU TƯ QUỐC TẾ
Chiến lược này không chỉ phản ánh xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng của các công ty công nghệ mà còn định hình tương lai của Việt Nam và Đông Nam Á trong vai trò trung tâm sản xuất mới.
Công nhân tại Công ty linh kiện Asia Vital.
Từ “China+1” đến “Việt Nam+1”
Trước đây, chiến lược “China+1” đã thúc đẩy các công ty công nghệ xây dựng cơ sở sản xuất ngoài Trung Quốc để giảm sự phụ thuộc và rủi ro từ căng thẳng địa chính trị Mỹ-Trung. Những quốc gia như Việt Nam, Thái Lan, và Malaysia đã trở thành điểm đến hấp dẫn.
Google là một trong những công ty tiên phong trong xu hướng này. Với sự hỗ trợ từ các nhà cung cấp như Foxconn, Pegatron, và Inventec, Google đã nhanh chóng dịch chuyển sản xuất một số sản phẩm ra khỏi Trung Quốc.
Các nhà cung cấp Trung Quốc không chỉ mở rộng sản xuất mà còn đang giành được các hợp đồng lớn từ những tập đoàn công nghệ toàn cầu. Ví dụ, Goertek – một nhà cung cấp Trung Quốc – đã giành được đơn đặt hàng sản xuất đồng hồ Pixel của Google tại Việt Nam, thay thế một số nhà cung cấp Đài Loan lâu năm.
Trong khi đó, BYD – nhà sản xuất iPad của Apple – cũng đang đàm phán để sản xuất điện thoại Pixel tại Đông Nam Á. BYD không chỉ có khả năng cạnh tranh về giá cả mà còn sở hữu năng lực sản xuất lớn tại khu vực, điều này khiến các nhà cung cấp Đài Loan đối mặt với nguy cơ mất thị phần.
Một giám đốc điều hành của New Kinpo (Đài Loan), công ty có hơn 30 năm kinh nghiệm sản xuất tại Thái Lan, chia sẻ: “Chúng tôi cảm nhận được sức nóng từ các đối thủ Trung Quốc. Các công ty này không chỉ có nguồn tài chính mạnh mà còn cung cấp chất lượng ngày càng tốt hơn.”
Khi các nhà cung cấp Đài Loan như Foxconn và Pegatron đang đối mặt với sức ép ngày càng lớn từ các đối thủ Trung Quốc, sự cạnh tranh trong chuỗi cung ứng trở nên khốc liệt hơn bao giờ hết. Theo Vincent Chang, giám đốc khu vực châu Á của Advantech, các nhà cung cấp Trung Quốc hiện đã cải thiện chất lượng sản phẩm và không còn bị coi là nhà sản xuất "hạng hai".
"Họ có nguồn tài chính dồi dào và chất lượng sản phẩm tốt. Nếu không nhanh chóng đổi mới, chúng tôi sẽ mất thị phần vào tay họ", ông Chang nhận định.
Không chỉ là chất lượng, các công ty Trung Quốc còn tận dụng lợi thế ngoại giao tại Đông Nam Á để mở rộng nhanh chóng. Tại Thái Lan, 33 trong số 55 nhà sản xuất bảng mạch in (PCB) mới đến từ Trung Quốc, với quy mô đầu tư lớn gấp đôi các nhà cung cấp Đài Loan.
Vai trò của Việt Nam trong chiến lược “+1”
Khi mối quan hệ giữa Bắc Kinh và Washington trở nên căng thẳng, các công ty công nghệ lớn như Google và Apple đã yêu cầu các nhà cung cấp thiết lập năng lực sản xuất bên ngoài Trung Quốc. Việt Nam nhanh chóng trở thành trung tâm sản xuất chính nhờ vị trí địa lý gần Trung Quốc và chi phí lao động thấp hơn đáng kể.
Tuy nhiên, trong bối cảnh dự đoán sự trở lại của ông Donald Trump với chính sách kinh tế "nước Mỹ trên hết", xu hướng "Việt Nam+1" đã ra đời. Theo ông James Huang, Chủ tịch Hội đồng Phát triển Ngoại thương Đài Loan (TAITRA), các nhà cung cấp hiện không chỉ dừng lại ở việc mở rộng tại Việt Nam mà còn đang tìm kiếm thêm các thị trường khác như Thái Lan, Malaysia, hoặc Mexico để đảm bảo sự ổn định trong chuỗi cung ứng.
Ông Huang nhấn mạnh: "Sau nhiều năm với chiến lược 'China+1' , các công ty công nghệ đang được yêu cầu chuẩn bị cho kịch bản 'Việt Nam+1' trong kỷ nguyên Trump 2.0".
Với vị trí địa lý gần Trung Quốc, chi phí lao động thấp, và chính sách thu hút đầu tư hấp dẫn, Việt Nam đã trở thành trung tâm sản xuất quan trọng trong khu vực. Các công ty công nghệ lớn như Google, Apple, và Samsung đều đã thiết lập cơ sở sản xuất tại đây.
Theo Nikkei Asia, trong danh sách 35 nhà cung cấp hàng đầu của Apple tại Việt Nam, 37% là các công ty Trung Quốc. Điều này cho thấy sự xâm nhập mạnh mẽ của các doanh nghiệp Trung Quốc vào chuỗi cung ứng tại Việt Nam.
Ngoài ra, TCL Technology – một trong những nhà sản xuất TV lớn nhất của Trung Quốc – đã mở rộng sản xuất tại Việt Nam từ năm 2019 như một phần trong sáng kiến Vành đai và Con đường. Đây là một minh chứng cho việc các công ty Trung Quốc đang không ngừng khai thác các cơ hội tại Việt Nam để mở rộng tầm ảnh hưởng.
Dù đang là tâm điểm của xu hướng “+1”, Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. Sự gia tăng đầu tư từ cả Trung Quốc và Đài Loan đang gây áp lực lớn lên nguồn lực như đất đai, lao động, và hạ tầng. Bên cạnh đó, khả năng đáp ứng các yêu cầu khắt khe từ chuỗi cung ứng công nghệ cao cũng đòi hỏi Việt Nam phải nâng cấp cả về năng lực sản xuất và chất lượng lao động.
Tuy nhiên, Việt Nam có nhiều cơ hội để tận dụng lợi thế này. Việc xây dựng chuỗi cung ứng nội địa, đặc biệt ở khu vực miền Trung – nơi còn nhiều dư địa phát triển – có thể giúp giảm sự phụ thuộc vào các khu vực sản xuất truyền thống ở miền Bắc.
Thùy Linh
