Việc đầu tư vàng, bạc tại nhiều quốc gia, khu vực phát triển như Mỹ, Trung Quốc hay châu Âu, không còn là mua những thỏi vàng, thỏi bạc để tích lũy mà nhà đầu tư còn có thể sử dụng nhiều công cụ tài chính khác như ETF, hợp đồng phái sinh, hợp đồng hóa đổi để tối ưu hóa lợi nhuận của từng thỏi vàng, thỏi bạc mình sở hữu. Không thể tách mình ra khỏi thế giới trong thời đại hội nhập toàn cầu, tương lai thị trường vàng/bạc tại Việt Nam sẽ như thế nào khi định hướng tương lai nước ta sẽ trở thành trung tâm tài chính quốc tế?
Đầu tư vàng, bạc mà không cần nắm giữ vật chất
Tại Mỹ và nhiều quốc gia, khu vực khác, ngoài việc mua và tích lũy các xu hoặc thỏi vàng, thỏi bạc, nhà đầu tư có thể đầu tư vào kim loại quý thông qua nhiều cách khác nhau, trong đó có những phương thức và công cụ tài chính nổi bật nhất có thể kể đến như:
Quỹ hoán đổi danh mục - ETF (viết tắt của Exchange Traded Fund): Là một loại quỹ đầu tư được thiết kế để mô phỏng theo một chỉ số tham chiếu cụ thể, thường là mô phỏng theo giá của một loại hoặc một nhóm hàng hóa, cổ phiếu. Mô tả một cách dễ hiểu thì đây là một “rổ” các loại hàng hóa, cổ phiếu, được các tổ chức chuyên nghiệp quản lý và họ sẽ phát hành hoặc bán ra các chứng chỉ quỹ. Các chứng chỉ quỹ này là bằng chứng để người mua chứng minh mình sở hữu một phần tài sản trong “rổ” tài sản của quỹ.
Ví dụ, tại Việt Nam, quỹ ETF có mã FUESSV30 được quản lý bởi Công ty chứng khoán SSI, mô phỏng chỉ số VN30 (phản ánh biến động của 30 cổ phiếu có vốn hóa lớn nhất và thanh khoản tốt nhất trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh). Khi nhà đầu tư mua chứng chỉ quỹ này, nhà đầu tư có thể hiểu họ đang cùng lúc đầu tư vào 30 cổ phiếu có vốn hóa lớn nhất và thanh khoản tốt nhất trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh.
Và các quỹ ETF của vàng và bạc cũng hoạt động tương tự. Các quỹ này sẽ mua và nắm giữ một số lượng vàng/bạc nhất định, thường là các thỏi vàng, bạc đạt tiêu chuẩn quốc tế về độ tinh khiết (ví dụ, thỏi bạc 99.9% theo tiêu chuẩn của LBMA). Lượng thỏi vàng/bạc này được nhà quản lý quỹ mua về và lưu trữ cẩn mật trong các kho bảo quản chuyên dụng của các tổ chức lưu ký uy tín và được cấp phép. Mỗi chứng chỉ quỹ ETF phát hành ra thị trường sẽ đại diện cho quyền sở hữu một lượng vàng/bạc cụ thể đang được quỹ nắm giữ. Điều này sẽ giúp cho nhà đầu tư chia nhỏ các khoản đầu tư của mình.
Để có thể mua được 1 ounce vàng vào đầu tháng 6, nhà đầu tư sẽ phải trả số tiền là khoảng hơn 3300 USD (cập nhật theo giá vàng giao ngay tại LBMA). Tuy nhiên, các quỹ ETF này có thể cho phép nhà đầu tư chia nhỏ khoản đầu tư bằng cách mua một chứng chỉ quỹ tương đương 0,1 ounce vàng có trong quỹ, tương đương mức chi phí của nhà đầu tư bỏ ra chỉ bằng 1/10 với việc mua 1 ounce vàng.
Và giống như chứng khoán, chứng chỉ quỹ của các quỹ ETF này có thể được giao dịch điện tử online trên các sàn chứng khoán. Điều này giúp nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận, chia nhỏ khoản đầu tư của mình, đồng thời, nhà đầu tư khi mua các chứng chỉ quỹ này sẽ tương tự như nhà đầu tư sở hữu vàng và bạc mà không cần lấy hàng hóa vật chất thực tế (giúp giảm rủi ro trong quá trình vận chuyển, bảo quản và lưu trữ).
Không chỉ mua và nắm giữ kim loại quý vật chất, các quỹ ETF này có thể sử dụng các biện pháp nghiệp vụ tài chính như các hợp đồng hàng hóa phái sinh để phòng vệ giá, đảm bảo tạo ra lợi nhuận ngay cả khi giá giảm. Điều này giúp cho những nhà đầu tư nắm giữ chứng chỉ quỹ của các quỹ ETF này an tâm đầu tư bất chấp biến động trong ngắn hạn của giá vàng và bạc.
Một số quỹ ETF vàng và bạc lớn có thể kể đến như:
Quỹ SPDR Gold Shares (GLD) đây là quỹ ETF vàng vật chất lớn nhất và lâu đời nhất thế giới, được đảm bảo bằng vàng thỏi lưu ký tại các hầm ở London. Theo Tierra Diamond ước tính ngày 30/5/2025, quỹ GLD nắm giữ số lượng vàng tương đương khoảng 67-68 tỷ USD.
Quỹ iShares Silver Trust (SLV), đây là quỹ ETF bạc lớn nhất và phổ biến nhất, được đảm bảo bằng bạc thỏi vật chất. Cập nhật mới nhất, tổng tài sản của quỹ được ước tính khoảng 4,67 tỷ USD (theo Investing.com).
Khối lượng vàng nắm giữ tại quỹ ETF GLD và giá vàng. Nguồn: Macromicro
Hợp đồng hàng hóa phái sinh
Như đã nhắc đến ở trên, các tổ chức quản lý quỹ và đầu tư hàng hóa hàng đầu thường sử dụng một công cụ tài chính vô cùng thú vị đó là các Hợp đồng hàng hóa phái sinh. Những hợp đồng này đã xuất hiện và tồn tại xuyên suốt trong chiều dài lịch sử của nhân loại. Thông thường các tổ chức sẽ thực hiện giao dịch các hợp đồng này tại các sàn giao dịch hàng hóa lớn như CME (CME group) tại Mỹ, LME (London Metals Exchange) tại Anh hay SHFE (Shanghai Futures Exchange) tại Trung Quốc.
Các hợp đồng vàng, bạc phái sinh này là những hợp đồng có khối lượng và chất lượng tiêu chuẩn. Những hàng hóa trong hợp đồng này sẽ được các sàn giao dịch giao hàng theo các kỳ hạn cố định. Ví dụ: Hợp đồng vàng tiêu chuẩn có kỳ hạn tại sàn giao dịch CME, mỗi hợp đồng vàng này có khối lượng là 100 ounce, được giao vào các tháng cố định như tháng 6 hoặc tháng 8 (có nhiều hơn 2 kỳ kể trên trong 1 năm). Khi nhà đầu tư tham gia giao dịch hợp đồng này, tương ứng nhà đầu tư đang mua hoặc bán 100 ounce vàng và nhà đầu tư có thể nắm giữ đến ngày giao hàng để giao hoặc nhận hàng theo ngày, tháng được CME quy định.
Các tổ chức và các nhà đầu tư sử dụng các hợp đồng này như thế nào? Chủ yếu các chủ thể tham gia giao dịch các hợp đồng này để phòng ngừa rủi ro (hedging) và đầu cơ (speculation).
Trụ sở của Sàn giao dịch tương lai Thượng Hải tại TP. Thượng Hải, Trung Quốc. Ảnh: Yicai Global
Hoạt động hedging có thể nói một các dễ hiểu là giảm thiểu rủi ro do biến động giá. Ví dụ, một công ty A nhập khẩu bạc từ Hoa Kỳ về Việt Nam. Thời gian vận chuyển có thể kéo dài 2 tháng. Tuy nhiên, tại thời điểm chốt hợp đồng nhập khẩu, công ty A và đối tác phải chốt giá mua/bán và đặt cọc 1 khoản tiền nhất định.
Do đó, trong thời gian 2 tháng chờ bạc về nước, công ty A sẽ phải đối mặt với rủi ro nếu giá bạc giảm. Nếu giá giảm mạnh thì khi bạc về kho công ty A tại Việt Nam, đơn hàng này sẽ đối mặt với mức lỗ lớn trước cả khi A kịp gia công, sản xuất để bán ra. Do đó công ty A cần phòng ngừa rủi ro cho trường hợp này. Để thực hiện hedging, công ty A sẽ lên sàn giao dịch hàng hóa và thực hiện bán khống số lượng hợp đồng bạc phù hợp. Nếu giá giảm, số tiền lãi từ hợp đồng bán khống sẽ đủ cho công ty A bù đắp vào khoản lỗ do hợp đồng nhập khẩu gây ra. Đảm bảo hoạt động sản xuất, kinh doanh của mình.
Bên cạnh các cách đầu tư, giao dịch trực tiếp các sản phẩm liên quan đến vàng và bạc thì nhà đầu tư quốc tế có thể đầu tư gián tiếp vào vàng/bạc thông qua các công ty khai thác, sản xuất và kinh doanh vàng bạc. Để thực hiện điều này, các nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu của các công ty kể trên. Ví dụ, tại Mỹ, nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu của công ty sản xuất bạc hàng đầu thế giới như Pan American Silver Corp. (PAAS) - Niêm yết trên sàn NASDAQ. Bằng cách này, nhà đầu tư sẽ trở thành cổ đông của công ty và được hưởng lợi từ hoạt động sản xuất bạc của doanh nghiệp.
Tương lai thị trường vàng, bạc tại Việt Nam
Việt Nam trong những năm qua đã và đang nuôi dưỡng khát vọng trở thành trung tâm tài chính quốc tế, với bước đầu tập trung vào TP. Hồ Chí Minh và TP, Đà Nẵng. Mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh của kinh tế và thu hút dòng vốn toàn cầu. Sự phát triển này đòi hỏi việc kiến tạo một hành lang pháp lý vững mạnh, cơ sở hạ tầng hiện đại và một lực lượng lao động có chuyên môn cao. Điều này bao gồm các chính sách đặc thù về thuế, hải quan và tiếp cận thị trường để hấp dẫn đầu tư nước ngoài.
Và thị trường hàng hóa một bộ phận không thể thiếu của trung tâm tài chính đó. Vàng và bạc, với vai trò là tài sản trú ẩn an toàn truyền thống và ngày càng quan trọng như những mặt hàng công nghiệp, đóng một vai trò thiết yếu. Việc tổ chức, điều hành và quản lý một thị trường kim loại quý một cách minh bạch và hiệu quả, được xem là một yếu tố nền tảng cho sự thành công của chúng ta.
Sản phẩm bạc thỏi tại Tập đoàn vàng bạc đá quý Phú Quý
Thị trường vàng, bạc Việt Nam hiện chủ yếu là giao dịch vàng và bạc vật chất. Đối với vàng nổi bật là vàng miếng SJC, còn với bạc thì sản phẩm bạc thỏi của Tập đoàn vàng bạc đá quý Phú Quý đang nổi lên như một kênh đầu tư an toàn mới, phù hợp với đa phần nhà đầu tư trên cả nước. Với mức chi phí đầu tư thấp, nhà đầu tư có thể sở hữu sản phẩm bạc thỏi để tích lũy, chuẩn bị cho những sản phẩm tài chính hợp pháp trong tương lai để tối ưu hóa và đa dạng hóa danh mục đầu tư vàng, bạc của mình.
Cập nhật mới nhất tại Phú Quý, bạc thỏi đang được giao dịch quanh mức 1.386.000 đ/lượng - mua vào, 1.429.000 đ/lượng - bán ra, tăng hơn 8% trong 3 tháng qua.
