'Canh bạc' thuế quan 1,4 nghìn tỷ USD của ông Trump

Thuế nhập khẩu sắp tới đối với Mexico, Canada và Trung Quốc sẽ là một thử thách lớn đối với việc sử dụng thuế quan không chính thống của ông Trump, thứ mà ông mô tả là "điều tuyệt vời nhất từng được phát minh".

Đây là một canh bạc lớn, có thể nói là lớn hơn bất kỳ chính sách kinh tế nào mà ông Trump ban hành trong hơn bốn năm tại Nhà Trắng, CNN bình luận. Và chiến lược này có khả năng đảo ngược điều mà nhiều cử tri quan tâm nhất: kinh tế Mỹ và chi phí sinh hoạt.

Nhưng thuế quan của ông Trump gây ra rủi ro lớn: Chúng có thể phản tác dụng, làm tăng giá tiêu dùng vốn đã cao tại các cửa hàng tạp hóa, làm rung chuyển thị trường chứng khoán đang chao đảo hoặc giết chết việc làm trong một cuộc chiến thương mại toàn diện, vẫn theo CNN.

Mary Lovely, thành viên cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, nói với CNN trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại rằng "Đây có thể là bàn phản lưới nhà lớn nhất từ ​​trước đến nay".

"Đây là một canh bạc lớn, là công thức làm chậm nền kinh tế và tăng lạm phát", bà Mary nói.

Tờ Wall Street Journal đã tiến xa hơn một bước khi đăng một bài xã luận chỉ trích gay gắt vào hôm thứ Bảy với tiêu đề: "Cuộc chiến thương mại ngu ngốc nhất trong lịch sử".

Bài xã luận lập luận rằng lý do ông Trump biện minh cho một "cuộc tấn công kinh tế" vào Canada và Mexico là "vô nghĩa" và cảnh báo rằng chiến lược này có thể kết thúc trong thảm họa.

Ông Trump coi thuế quan là một công cụ đàm phán gần như kỳ diệu, một cách mạnh mẽ để giành được đòn bẩy trước các nước bạn bè và đồng minh.

Ông lập luận rằng thuế quan là cần thiết để giải quyết những mối quan tâm chính, bao gồm thâm hụt thương mại, nhập cư bất hợp pháp và dòng chảy của ma túy bất hợp pháp.

Ông Trump và những người ủng hộ ông thường chỉ ra một cách chính xác rằng thuế quan trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông không gây ra lạm phát.

Nhưng đó là những mức thuế quan khác nhau, được áp dụng trong một thế giới rất khác vào một thời điểm rất khác.

Ông Trump đã áp dụng thuế quan đối với 1,4 nghìn tỷ USD hàng hóa nhập khẩu vào hôm thứ Bảy. Theo ước tính của Tax Foundation, con số này cao gấp ba lần giá trị 380 tỷ USD hàng hóa nước ngoài bị đánh thuế trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, lạm phát không thực sự là vấn đề.

Ngày nay, cuộc sống đắt đỏ hơn rất nhiều, tại cửa hàng tạp hóa, đại lý ô tô và hầu như ở mọi nơi khác. Người tiêu dùng, nhà đầu tư và các quan chức Cục Dự trữ Liên bang hiện nhạy cảm hơn nhiều với mức tăng giá liên tục.

Nhà Trắng lập luận rằng thuế quan của ông Trump sẽ không gây rắc rối cho nền kinh tế Hoa Kỳ, nhưng một số nhà kinh tế và chuyên gia thương mại lại vô cùng lo ngại vì những khoản thuế này nhắm vào những nước láng giềng gần nhất của Hoa Kỳ là Canada và Mexico.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, ông Trump đã đe dọa nhưng chưa bao giờ thực hiện việc áp thuế đối với Canada và Mexico. Các cố vấn của ông đã thuyết phục ông không thực hiện những động thái như vậy.

Việc đánh thuế toàn diện vào Canada và Mexico có thể gây ra tình trạng hỗn loạn chuỗi cung ứng trong nền kinh tế Bắc Mỹ vốn có mối liên hệ chặt chẽ, dẫn đến giá cả tăng cao hơn.

"Việc áp thuế lên tới 25% đối với các đối tác thương mại gần nhất của chúng ta có nguy cơ tàn phá nền kinh tế hùng mạnh của Bắc Mỹ - nơi mà Hoa Kỳ phụ thuộc vào. Tại sao bạn lại muốn đốt cháy ngôi nhà của chính mình?, Christine McDaniel, cựu quan chức thương mại trong chính quyền của Tổng thống George W. Bush, hiện là nghiên cứu viên cao cấp tại Trung tâm Mercatus của Đại học George Mason, cho biết.

Điều đó đặc biệt đúng trong ngành công nghiệp ô tô, nơi các bộ phận thường xuyên vượt biên giới nhiều lần trước khi xe đến đại lý. Wolfe Research ước tính giá của một chiếc ô tô thông thường được bán tại Hoa Kỳ có thể tăng 3.000 USD do thuế quan mới.

Ngành công nghiệp dầu mỏ đã cầu xin Nhà Trắng bảo vệ dầu thô khỏi thuế quan vì Canada là nguồn dầu nước ngoài lớn nhất. Các nhà phân tích đã cảnh báo rằng thuế quan có thể làm tăng giá xăng ở Great Lakes, Midwest và Rockies. Đó là lý do tại sao Nhà Trắng cắt giảm thuế đối với năng lượng của Canada xuống còn 10%, thay vì mức 25%.

Giá bán tại các cửa hàng tạp hóa là một điểm đau lớn gây áp lực lên cử tri trong cuộc bầu cử vừa qua. Nhưng Mexico là nguồn cung cấp trái cây và rau quả lớn nhất của Hoa Kỳ, trong khi Canada là số 1 về ngũ cốc, gia súc/thịt và đường/sản phẩm nhiệt đới.

Lovely cho biết bà rất tin tưởng rằng thuế quan của Hoa Kỳ sẽ khiến giá cả tăng cao hơn đối với người tiêu dùng - đặc biệt là tại các cửa hàng tạp hóa và vật liệu xây dựng. Bà lưu ý rằng sự thay đổi giá trị của các loại tiền tệ có thể làm giảm một số, nhưng không phải tất cả, tác động về giá.

"Nó làm tăng giá", Lovely cho biết.

Việc tăng giá do thuế quan sẽ không xảy ra ngay lập tức. Thay vào đó, chúng có thể diễn ra theo kiểu nhỏ giọt khi tác động chảy qua các chuỗi cung ứng phức tạp.

"Không phải ai cũng sẽ thay đổi giá bán lên kệ vào ngày mai", Lovely nói. "Bạn sẽ thấy giá cả chuyển động chậm. Một tuần nào đó, giá sẽ tăng ở cửa hàng tạp hóa, một tuần khác giá sẽ tăng ở Home Depot".

Vấn đề là chi phí đầu vào cao hơn, cùng với thuế quan trả đũa, có thể gây tổn hại đến chi tiêu của cả doanh nghiệp và người tiêu dùng – và điều này khiến các nhà đầu tư và quan chức Fed lo ngại.

Thuế quan của ông Trump đối với Mexico, Canada và Trung Quốc, cùng với thuế quan trả đũa của các quốc gia đó, có thể xóa sổ 1,5 điểm phần trăm khỏi tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Hoa Kỳ vào năm 2025 và 2,1 điểm phần trăm khác vào năm 2026, theo ước tính của nhà kinh tế trưởng Gregory Daco của EY.

"Việc tăng thuế quan mạnh đối với các đối tác thương mại của Hoa Kỳ có thể tạo ra cú sốc đình lạm—một tác động kinh tế tiêu cực kết hợp với động lực lạm phát—đồng thời gây ra biến động trên thị trường tài chính", Daco viết trong một báo cáo vào thứ Sáu.

Một ẩn số lớn là cách Fed sẽ phản ứng như thế nào?

Mặc dù Chủ tịch Fed Jerome Powell và các đồng nghiệp của ông có thể sẵn sàng bỏ qua lần tăng giá đầu, nhưng thuế quan có thể buộc Ngân hàng Trung ương Hoa Kỳ phải trì hoãn thêm việc cắt giảm lãi suất.

Chìa khóa thực sự đối với các quan chức Fed sẽ là cách thuế quan thay đổi tâm lý người tiêu dùng, nếu có, CNN bình luận.

"Nếu thuế quan thúc đẩy kỳ vọng lạm phát cao hơn, Fed có thể cảm thấy áp lực phải duy trì lãi suất hạn chế trong thời gian dài hơn, thắt chặt các điều kiện tài chính và gây sức ép lên đà tăng trưởng", Daco cho biết trong báo cáo mới.

Tất nhiên, vẫn còn quá sớm để nói chính xác tất cả những điều này sẽ diễn ra như thế nào. Có nhiều biến số, bao gồm cả cách chuỗi cung ứng phức tạp và người tiêu dùng phản ứng.

Hoàn toàn có khả năng đạt được một thỏa thuận vào phút chót trước khi các khoản thuế gây ra thiệt hại thực sự.

Tuy nhiên, việc tăng thuế quan nhiều như vậy đối với nhiều loại hàng hóa như vậy là một chiến lược rủi ro, một chiến lược mà ngay cả ông Trump cũng chưa từng thử trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình.

Joe Brusuelas, nhà kinh tế trưởng tại RSM cho biết: "Chính quyền Mỹ đang đùa với lửa".