Ba ngành chủ lực dẫn dắt xuất khẩu Thanh Hóa cán mốc 8 tỷ USD

Ba ngành chủ lực gồm giày dép, dệt may và sản phẩm sau lọc hóa dầu chiếm tới hơn 88% tổng giá trị xuất khẩu toàn tỉnh này, khẳng định vai trò trụ cột trong cơ cấu thương mại và năng lực cạnh tranh ngày càng được nâng cao của doanh nghiệp địa phương.

Từ năm 2020 đến nay, các cấp, ngành và cộng đồng doanh nghiệp tại Thanh Hóa đã đồng loạt triển khai thực thi hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, tạo xung lực thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu tăng trưởng mạnh mẽ. Năm 2025, kim ngạch xuất khẩu toàn tỉnh ước đạt 8 tỷ USD, tăng hơn gấp đôi so với năm 2020 và vượt mục tiêu Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX.

Trọng tâm trong tiến trình hội nhập quốc tế của Thanh Hóa thời gian qua là việc thực thi hiệu quả các FTA thế hệ mới như: CPTPP, EVFTA, UKVFTA và RCEP. Các hiệp định này đã mở rộng cánh cửa thương mại, đưa hàng hóa của tỉnh đến với 68 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn thế giới.

Công tác tuyên truyền, phổ biến nội dung FTA được triển khai, UBND tỉnh Thanh Hoá đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi đầu tư, đẩy mạnh cải cách hành chính, chuẩn hóa gần 200 thủ tục hành chính nhằm tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và xuất nhập khẩu.

Giai đoạn 2021–2025, kim ngạch xuất khẩu của Thanh Hóa tăng bình quân 16,6%/năm. Năm 2025, giá trị xuất khẩu ước đạt 8 tỷ USD, cao gấp 2,15 lần so với năm 2020. Riêng 7 tháng đầu năm 2025, tổng giá trị xuất khẩu đạt khoảng 4,1 tỷ USD, tăng 21,8% so với cùng kỳ năm trước và đạt hơn 51% kế hoạch năm. Cơ cấu hàng hóa xuất khẩu vẫn tập trung vào ba nhóm sản phẩm chủ lực: giày dép chiếm 36,3%, dệt may chiếm 34,5%, và sản phẩm sau lọc hóa dầu chiếm 18,1%.

Ở chiều ngược lại, giá trị nhập khẩu 7 tháng đầu năm 2025 đạt gần 5,7 tỷ USD; dự kiến cả năm đạt trên 12,2 tỉ USD, tăng 2,3 lần so với năm 2020, duy trì tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 18,1%/năm. Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu là dầu thô, nguyên phụ liệu phục vụ ngành dệt may, giày dép, thiết bị và dây chuyền công nghệ.

Đến nay, toàn tỉnh có 304 doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường trọng điểm, trong đó xuất khẩu sang Hoa Kỳ đạt gần 755 triệu USD, Trung Quốc 684 triệu USD, Hàn Quốc 378 triệu USD, Nhật Bản 325 triệu USD và Hồng Kông 107 triệu USD. Hàng hóa xuất khẩu gồm hơn 50 chủng loại sản phẩm khác nhau, từ sản phẩm công nghiệp nhẹ đến các mặt hàng kỹ thuật cao.

Các FTA thế hệ mới đang mang lại lợi thế lớn cho doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Hiệp định CPTPP có 111 doanh nghiệp tham gia với tổng giá trị xuất nhập khẩu đạt khoảng 3,5 tỷ USD. Hiệp định EVFTA có 104 doanh nghiệp tham gia với tổng kim ngạch thương mại khoảng 2,36 tỷ USD. Hiệp định UKVFTA thu hút 24 doanh nghiệp, đạt trên 135 triệu USD; còn Hiệp định RCEP có sự góp mặt của 303 doanh nghiệp, tổng giá trị thương mại gần 5,3 tỷ USD.

Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đóng vai trò chủ đạo trong kim ngạch xuất nhập khẩu, chiếm từ 60% đến 87% tổng giá trị thương mại toàn tỉnh. Không chỉ thúc đẩy kim ngạch, khu vực FDI còn đóng góp lớn vào thu hút công nghệ và kết nối thị trường quốc tế.

Bên cạnh khai thác thị trường, Thanh Hóa cũng chủ động triển khai các giải pháp nâng cao năng lực phòng vệ thương mại. Các cơ quan chức năng đã ban hành 23 số bản tin cảnh báo hàng rào kỹ thuật, xử lý hơn 500 tin cảnh báo từ các thị trường lớn. Tỉnh cũng tổ chức nhiều lớp tập huấn chuyên sâu cho cán bộ, doanh nghiệp về quy tắc xuất xứ và ứng phó với các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại.

Công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường được tăng cường với hơn 8.300 vụ việc được kiểm tra trong thời gian qua, xử lý hơn 7.000 vụ vi phạm hành chính, thu nộp ngân sách trên 32 tỷ đồng, đồng thời tiêu hủy hàng hóa vi phạm trị giá hơn 15 tỷ đồng.

Dù đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng quá trình triển khai thực hiện các FTA tại Thanh Hóa vẫn còn không ít hạn chế. Một số doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ, còn yếu về năng lực công nghệ, quản trị và phát triển sản phẩm, chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe của thị trường phát triển.

Sức cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu chưa cao; nhiều doanh nghiệp thiếu thông tin thị trường, còn lúng túng trong việc tiếp cận và xử lý các thủ tục pháp lý quốc tế, gặp khó khăn về rào cản kỹ thuật, logistics và thanh toán quốc tế. Bên cạnh đó, kết cấu hạ tầng chưa đồng bộ, thủ tục hành chính vẫn còn chồng chéo cũng là những rào cản lớn trong quá trình hội nhập.

Tuy nhiên, với nỗ lực không ngừng trong triển khai chính sách, cải thiện môi trường kinh doanh và hỗ trợ doanh nghiệp, Thanh Hóa đang từng bước nâng cao năng lực hội nhập, khẳng định vị thế là một trong những địa phương có tốc độ tăng trưởng xuất nhập khẩu hàng đầu khu vực Bắc Trung Bộ.