Khánh Hòa tăng tốc điện hạt nhân, hiện thực hóa 'cực năng lượng chiến lược'

Theo đánh giá của chuyên gia, trong bối cảnh Việt Nam đang thúc đẩy quá trình chuyển dịch năng lượng hướng đến mục tiêu phát triển bền vững và trung hòa carbon vào năm 2050, việc xác lập các "cực năng lượng chiến lược" trở nên đặc biệt cấp thiết.

Trên bản đồ năng lượng quốc gia, Khánh Hòa - Ninh Thuận nổi lên như một khu vực hội tụ đầy đủ điều kiện tự nhiên, kỹ thuật và thể chế để trở thành trung tâm năng lượng tái tạo - điện sạch - và điện hạt nhân của cả nước trong kỷ nguyên mới.

PGS-TS. Nguyễn Chu Hồi, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Thủy sản Việt Nam, Đại biểu Quốc hội khóa XV cho biết, sau hợp nhất, tỉnh Khánh Hòa mới hội tụ các tiềm năng và giá trị vượt trội để thúc đẩy phát triển kinh tế biển toàn diện, hiệu quả, xanh và bền vững với du lịch đẳng cấp, năng lượng tái tạo…

Trong đó, sự kết hợp giữa các cảng biển quốc tế, tiềm năng điện hạt nhân và du lịch đa dạng từ Nha Trang đến Phan Rang tạo nên một thực thể kinh tế - xã hội mạnh mẽ, hướng ra đại dương.

Theo PGS-TS. Nguyễn Chu Hồi, năng lượng tái tạo và điện hạt nhân được xem là động lực công nghiệp xanh của Khánh Hoà, giúp địa phương trở thành trung tâm năng lượng tái tạo số 1 Việt Nam với tổng công suất 22.242 MW (14,8% cả nước), trong đó 5.773 MW đã hoạt động.

Hiện, Ninh Thuận (cũ) dẫn đầu với 3.750 MW điện gió và mặt trời, trong khi Khánh Hòa (cũ) đóng góp 2.024 MW. Các dự án năng lượng sạch thu hút đầu tư từ Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu, tạo hàng nghìn việc làm và thúc đẩy công nghiệp phụ trợ.

Đáng chú ý, dự án điện hạt nhân Ninh Thuận tái khởi động sẽ thu hút khoảng 10.000 lao động chất lượng cao và nâng cao vị thế năng lượng quốc gia của Việt Nam.

Đồng quan điểm, TS. Hoàng Sỹ Thân, chuyên gia Viện Năng lượng nguyên tử (Bộ KH&CN) nhìn nhận, để tỉnh Khánh Hòa mới có thể tăng trưởng đạt hai con số thì rất cần đến điện hạt nhân.

Cụ thể, điện hạt nhân góp phần đảm bảo an ninh năng lượng cho địa phương nói riêng và quốc gia nói chung. Khi xây dựng dự án điện hạt nhân, các doanh nghiệp địa phương phải nâng cao năng lực để cung cấp vật liệu và sản xuất, chế tạo các thiết bị. Dự án điện hạt nhân vận hành sẽ đóng góp vào ngân sách địa phương và thu hút nguồn vốn đầu tư trong và ngoài nước.

Đồng thời, phát triển điện hạt nhân sẽ tạo cú hích rất lớn cho phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Bởi, khi xây dựng một dự án điện hạt nhân sẽ kéo theo việc phải xây dựng đồng bộ các dự án cơ sở hạ tầng khác, như: giao thông, đường điện, trường học…

"Triển khai một dự án điện hạt nhân cần rất nhiều nguồn nhân lực. Theo kinh nghiệm trên thế giới, triển khai dự án điện hạt nhân cao điểm tại một năm có thể cần 3.000 - 5.000 lao động trực tiếp và khoảng 8.000 lao động gián tiếp để phục vụ dự án", ông Thân nói.

Để chuẩn bị triển khai dự án trong thời gian tới, TS. Hoàng Sỹ Thân kiến nghị, cần chuẩn bị quy hoạch về đất đai, đền bù và giải phóng mặt bằng; chuẩn bị cơ sở hạ tầng, nâng cao năng lực cung cấp vật tư và thiết bị; đặc biệt là đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực.

Được biết, tổng diện tích thu hồi phục vụ hai dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2 theo Quyết định số 794 ngày 8/6/2015 của Thủ tướng Chính phủ là hơn 1.279ha liên quan đến 1.288 hộ với 4.911 nhân khẩu. Tuy nhiên, theo cập nhật từ địa phương, thực tế hiện nay là hơn 1.129ha, liên quan 1.153 hộ với 5.229 nhân khẩu.

Cuối tháng 7 vừa qua, ông Trịnh Minh Hoàng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa đã làm việc với UBND xã Vĩnh Hải về công tác giải phóng mặt bằng dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2.

Theo UBND xã Vĩnh Hải, tại khu tái định cư của dự án, địa phương đã hoàn tất kiểm kê 202 hộ với hơn 54 ha (tăng 12 hộ so với thông báo ban đầu), 2 tổ chức, 85 ngôi mộ.

Tại khu vực thực hiện Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2, công tác kiểm kê cũng đã hoàn thành 100% với 534 hộ trên tổng diện tích 405,5 ha. Riêng khu chỉnh trang dân cư hiện hữu đã kiểm kê xong 57 hộ trên diện tích 7,36 ha đất thu hồi.

Kết luận buổi làm việc, ông Trịnh Minh Hoàng yêu cầu các sở, ban, ngành liên quan chủ động rà soát trách nhiệm, phối hợp chặt chẽ với UBND xã Vĩnh Hải khẩn trương thực hiện cắm mốc khoảng cách an toàn và ranh giới thu hồi đất của dự án cùng các dự án thành phần liên quan trong thời gian sớm nhất.

Ông Hoàng cũng yêu cầu rà soát, đề xuất phương án sử dụng các cán bộ, nhân viên từng tham gia công tác kiểm kê, bồi thường của dự án nhằm đảm bảo tính liên tục, phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ giải phóng mặt bằng trong năm 2025.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa cũng yêu cầu các cơ quan, đơn vị bố trí cán bộ chuyên môn cấp tỉnh trực tiếp hỗ trợ, tăng cường về công tác tại địa phương để giúp xã Vĩnh Hải nâng cao năng lực và hiệu quả trong công tác giải phóng mặt bằng; rà soát các quyết định phê duyệt giá đất, đánh giá sự phù hợp với thực tiễn, đồng thời hướng dẫn địa phương triển khai để đảm bảo tính pháp lý chặt chẽ trong công tác bồi thường…

Mới đây nhất, Văn phòng Chính phủ ban hành thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn tại cuộc họp nghe báo cáo tình hình thực hiện dự án di dân tái định cư, giải phóng mặt bằng cho các dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận.

Theo đó, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Khánh Hòa rà soát tổng số vốn phục vụ di dân, tái định cư, giải phóng mặt bằng cho các nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, đề xuất nguồn ngân sách Trung ương hỗ trợ.

UBND tỉnh Khánh Hòa phải triển khai thực hiện nghiêm các quy định, hướng dẫn của các cơ quan có thẩm quyền để bảo đảm an toàn cao nhất cho người dân; tập trung triển khai công tác bồi thường, tái định cư, sớm di dời các hộ dân, bảo đảm hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng để bàn giao cho chủ đầu tư trong năm 2025 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ…