Phát triển công nghiệp chế biến, nâng cao năng lực cạnh tranh cho nông sản Việt

Ngành công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản trong 80 năm phát triển nông nghiệp Việt Nam (từ 1945 đến nay) đã trải qua hành trình vượt bậc từ sơ khai đến hiện đại hóa, đóng vai trò xương sống thúc đẩy xuất khẩu, tăng giá trị sản phẩm, đảm bảo an ninh lương thực và tạo việc làm, biến nông sản thô thành sản phẩm có giá trị gia tăng cao, gắn kết chuỗi giá trị, nhưng cũng đối mặt thách thức về công nghệ, thị trường và bền vững.

Công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản có tốc độ tăng trưởng giá trị gia tăng hàng năm đạt 7 - 8%. Tỷ trọng chế biến công nghiệp nhiều mặt hàng đạt trên 50%, tỷ trọng các mặt hàng có giá trị gia tăng cao dần được nâng lên. Sản phẩm nông sản được chế biến sâu đạt trên 33%, chủng loại phong phú, bảo đảm chất lượng và an toàn thực phẩm.

Các doanh nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản đang là những tác nhân quan trọng, là đầu tàu dẫn dắt chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa quy mô lớn, ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao hiệu quả, năng lực cạnh tranh và phát triển thương hiệu nông sản Việt Nam. Công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản hiện thu hút khoảng 1,6 triệu lao động trực tiếp cùng hàng chục triệu lao động sản xuất nguyên liệu và dịch vụ.

Chế biến nông sản phát triển đã góp phần chuyển đổi mạnh mẽ cơ cấu sản xuất nông nghiệp, từ nền nông nghiệp tự cung, tự cấp tiến lên nông nghiệp hiện đại, sản xuất hàng hóa lớn, phục vụ xuất khẩu và tiêu dùng nội địa. Các thành tựu này góp phần không nhỏ vào việc thực hiện thành công Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII, trong đó có nội dung liên quan đẩy mạnh hoạt động bảo đảm chất lượng, an toàn thực phẩm, gia tăng chế biến và phát triển thị trường nông, lâm, thủy sản...

Ngành nông nghiệp xác định các nhóm nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới là hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm và thị trường theo chuẩn mực quốc tế; phát triển đồng bộ hạ tầng logistics và công nghiệp chế biến hiện đại, tạo điều kiện thu hút đầu tư tư nhân vào công nghệ cao và chế biến sâu.

Đồng thời, thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số, hình thành cơ sở dữ liệu quốc gia về nông nghiệp, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (big data) trong dự báo thị trường, quản lý rủi ro và truy xuất nguồn gốc; xây dựng thương hiệu nông sản Việt gắn với giá trị bản địa và tiêu chuẩn quốc tế, phát triển sản phẩm “Made in Vietnam” và OCOP theo hướng xanh - bền vững…

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam nêu rõ, một trong những nhiệm vụ trọng tâm giai đoạn 2026 - 2030 là đẩy mạnh phát triển công nghiệp chế biến gắn với tiêu chuẩn quốc tế, tăng tỷ lệ chế biến sâu, áp dụng công nghệ hiện đại để nâng cao năng lực cạnh tranh cho nông sản Việt.